De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Kate, Jan Jacob Lodewijk ten

Nederlands dichter ('s-Gravenhage 23.12.1819-Amsterdam 26.12.1889). Reeds in 1836 verschenen zijn verzamelde Gedichten. Studeerde theologie in Utrecht (1838-1843). Werkte in die tijd mee aan het satirische rijmtijdschrift Braga, waarin o.a. het byronianisme werd gehekeld, dat Ten Kate zelf, voor hij Bilderdijk ging navolgen, zeer bewonderde. Werd predikant, laatstelijk te Amsterdam (1860), en was een beroemd kanselredenaar.

Zijn bekendste gedicht is De schepping (1866), waartoe hem Hugh Millers prozawerk The Mosaic Vision of Creation (1858) inspireerde. Hierin wordt gepoogd het bijbelse verhaal en de moderne wetenschap met elkaar in overeenstemming te brengen. Andere oorspr. gedichten van hem zijn: De planeeten (1869), De jaargetijden (1871) en De Nieuwe Kerk van Amsterdam (1885).

Vlotte beheersing van taal en rijmtechniek maakte Ten Kate tot herdichter van zeer veel buitenlandse poëzie. Tasso's Jeruzalem verlost, 2 dln. (1854), het boek Job (1865), La Fontaine's Fabelen (1871), De psalmen (1874), Dante's Hel (1877), Goethe's Faust, eerste gedeelte (1879), Miltons Paradijs verloren (1875) en Victor Hugo's Lyrische poëzy (1881).

Ten Kate dichtte met al te groot gemak, waardoor zijn dichtwerk ontzaglijk omvangrijk is geworden. Als predikant-dichter was hij een geliefd mikpunt van Cornelis Paradijs (Frederik van Eeden) in diens Grassprietjes (1885).

Werken:

Bladeren en bloemen (1839); Rozen (1839); Nieuwe rozen (1839); Ahasverus op den Grimsel (1841); Zangen des tijds (1841); Legenden en Mengelpoëzy (1846); De kinderen van den dronkaart (1848); De Durgerdamsche visschers (1849); Nieuwe dichtbloemen (1849); Leerredenen (1851); Christus remunerator (1852); Bragiaantjes en ander klein goed (1859); Schemeravondstonden (1867); Aan Parijs. Zang des tijds (1871); Eunoé (1875); Nieuwe gedichten (1881); Voor huis en hart (1882); Voor hart en leven (1883); Palmbladen en dichtbloemen (1884).

Uitgaven:

Gedichten, 12 dln. (1890-1891); Vinger Gods, wat zijt gij groot (1978), bloeml. samengest. en ingel. door A. Korteweg en W. Idema; De kinderen van den dronkaart (1983).

Literatuur:

C. Busken Huet, `J.J.L.t.K. en zijne "Schepping"', in Litt. Fant. en Krit., dl. 7 (z.j.); J.Ch. Blok, J.J.L.t.K. Een levensschets (1889); E. Laurillard, `Levensbericht van J.J.L.t.K.', in Levensber. der afgestorven medeleden van de Maatsch. der Nederl. Letterk. 1890 (1890); F. Smit Kleine, Schrijvers en schrifturen (1891); J. ten Brink, Gesch. der Noord-Ned. Letteren in de XIXe eeuw, i (1902²), met bibl.; K. D'Haen, `Rond t.K. Braga en het Sonnet', in Album-Bauer, i (1948); H. Meyer, `Over het vertalen van Goethe's Faust', in W.B. cahier (1982); B. Büch, `t.K.', in Literair omreizen (1983).

[G. Kuiper]