De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Heyns, Zacharias

Noordnederlands dichter en prozaschrijver (Antwerpen ca 1566-Zwolle voor of in 1638). Week wsch. in 1589 uit naar Duitsland; In 1592 vestigde hij zich als boekdrukker en -verkoper in Amsterdam (uitgaven van wetenschappelijke werken). Wsch. was hij een der stichters van de Brabantse kamer `Het Wit Lavendel', waarvan hij factor werd. Van 1607-1629 was hij drukker van de Staten van Overijssel te Zwolle.

Een van zijn eerste werken was Den Nederlandtschen landtspiegel (1599), bijschriften bij een atlas. In de jaren 1602-1625 schreef Heyns voor een aantal rederijkerskamers zinnespelen. Met name in het emblematische genre was hij actief, zowel als vertaler als met origineel werk. Het bekendste werd hij echter bij zijn tijdgenoten door zijn imitatio van Du Bartas' La Sepmaine en Seconde Sepmaine: De weke (1616) en De tweede weke (1621; gedeeltelijk van de hand van Vondel). Hierop volgden De wercken van Bartas (1612-1623) en Vervolgh op de wercken van Bartas (1628).

Werken:

Vriendts-spieghel (1602); Pest-spieghel (1602); Emblemata. Vol-sinnighe uytbeelsels (1615), waarin vert. van werk van G. Rollenhagen; Voorbeelsels der Oude Wyse (1623), waarin vert. van Johannes van Capua; Emblemata of sinnebeelden tot Christelyke bedenkinghen (1625); Emblemata moralia (1625); Deuchdenschole, of spieghel der jonghe dochteren (1625); Spel van Sinne van de dry hoofddeuchden (1625); Wegwyser ter salicheyt (1629).

Literatuur:

J. Koopmans, `Sinnespel van de dry hoofddeuchden', in Taal en Letteren, 12 (1902); A. Beekman, Influence de du Bartas sur la littérature néerlandaise (1912); C.P. Burger, De Amsterdamsche boekdrukkers en uitgevers in de 16de eeuw, dl. 4 (1915); W. Harms, Homo viator in bivio. Studien zur Bildlichkeit des Weges (1970); J.G.C.A. Briels, Zuidnederl. boekdrukkers en boekverkopers (1974); K. Porteman, Inleiding tot de Nederlandse emblemataliteratuur (1977); R. Breugelmans, `Enige bibliografische notitaties n.a.v. J.J. Starters Lykklacht over Wilhelm Ludwich, 1620', in Tijdschr. Nederl. Taal- en Letterk., 94 (1978); I.H. van Eeghen, De Amsterdamse boekhandel 1680-1725, dl. 5 (1978); H. de la Fontaine Verwey, `Reinier Telle, hekeldichter, pamfletschrijver, vertaler', in Uit de wereld van het boek, dl. 3 (1979).

[P.J. Verkruijsse]