De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Helman, Albert

Ps. van Lou Lichtveld, Nederlands prozaschrijver (Paramaribo 7.11.1903). Zoon van een Westindisch gouvernementsambtenaar. Kwam in 1921 naar Nederland, was korte tijd onderwijzer, organist en muziekcriticus, daarna journalist. Sloot zich aanvankelijk aan bij de jong-katholieke schrijvers rond De Gemeenschap, doch brak later met kerk en geloof. Maakte veel reizen, verbleef tussen 1932 en 1938 vnl. in Spanje waar hij tijdens de burgeroorlog de partij der republikeinen koos. Bevond zich tijdens wo ii weer in Nederland, nam deel aan het (kunstenaars)verzet. Keerde in 1949 naar Suriname terug, was daar tot 1951 minister van onderwijs; bekleedde daarna versch. hoge ambtelijke en diplomatieke functies.

Lichtveld debuteerde met gedichten (De glorende dag, 1922), doch vestigde zijn reputatie toen hij in 1926 onder ps. Zuid-Zuid-West publiceerde, dat herinneringen geeft aan zijn geboorteland. De auteur beschrijft de sfeer van de stad, het gezin en het binnenland, waarna hij met de reis naar Europa de weg naar de volwassenheid begint. Ook de eerder geschreven, in 1928 gepubliceerde novelle Mijn aap schreit is een afscheid van de jeugd. Na een bundel korte, ongelijkwaardige verhalen (Hart zonder land, 1929) verscheen in 1931 zijn eerste roman. De stille plantage. Hij beschrijft hierin de gebeurtenissen op een plantage in de West en vooral de conflictsituaties die ontstaan tussen de idealistisch ingestelde, humane hoofdpersoon en de slavenopzichter. In De laaiende stilte (1952) heeft de schrijver de geschiedenis opnieuw verteld naar de optekeningen in een dagboek van een der vrouwelijke hoofdfiguren uit De stille plantage.

Het omvangrijke Waarom niet (1933)

[p. 263]

opende een nieuwe episode in zijn werk, dat een meer uitgesproken sociale strekking kreeg. Het als psychologische roman bedoelde Orkaan bij nacht (1934), het relaas van een korte, onstuimige huwelijksvakantie, vond weinig bijval van de zijde der kritiek. Met De dolle dictator (1935) sloeg Helman de weg in van de populaire avonturenroman, in welk genre hij zijn grootste succes behaalde met De rancho der X mysteries (1941), een reeks verhalen met randvertelling, later voortgezet met Afdaling in de vulkaan (1949). De somberheid van zijn vroeger werk is aanwezig in 's Menschen heen- en terugweg (1937), een symbolisch tweeluik over de zin van het bestaan.

Door zijn bedrijvigheid op andere gebieden nam zijn literaire produktiviteit af. Het meest de aandacht trok naast De laaiende stilte de psychologische roman De medeminnaars (1953), over de verhouding van een jonge man en een ervaren vrouw. Onder eigen naam publiceerde Lichtveld o.a. enkele pianocomposities, verhandelingen over filmkunst, een beschouwing over de Spaanse burgeroorlog (De sfinx van Spanje, 1937) en een studie over de roman (Leef duizend levens, 1941). In 1977 verscheen Facetten van de Surinaamse samenleving.

Werken:

Serenitas (1930); Het euvel Gods (1932); Ratten (1936); Het vergeten gezicht (1939); Teutonenspiegel (1946); Kleine kosmologie (1947); Omnibus (1947); Mijn aap lacht (1953); Spokendans (1954); Vriend Pieter: het levensavontuur van Pieter van der Meer de Walcheren (1980); Aansluiting gemist (1981); Avonturen aan de Wilde Kust (1982); Semi-finale (1982), p.; De foltering van Eldorado (1983); Waar is Vrijdag gebleven (1983).

Uitgaven:

Verzamelde gedichten (1979); Verhalend proza (1980-1982).

Literatuur:

M. Nord, A.H. (1949); J.H. Adhin, Lou Lichtveld-Albert Helman, Een representatieve bibliografie (1962); J. Florquin, interview, in Ten huize van ..., 14 (1978); Tony van Verre ontmoet Albert Helman (1980); P. de Boer, in Kritisch lexicon van de Nederlandstalige lit. na 1945 (1982); W.M. Roggeman, interview, in Beroepsgeheim, dl. 4 (1983).

[G.W. Huygens]