De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Havelaar, Just

Eig. Willem Justus, Nederlands prozaschrijver en schilder (Rotterdam 12.2.1880-Amersfoort 3.2.1930). Tekende en schreef al jong; reisde veel. Belangrijk is de kennismaking met de predikant-schilder Jacob Nieweg (1912) en met Dirk Coster (1914). Schreef van 1900-1903 literaire schetsen en opstellen over beeldende kunst in Jong Holland, daarna in allerlei tijdschriften en bladen. In 1915 vast criticus aan de Nieuwe Groene, in 1919 bij Het Vaderland. In 1921 met Dirk Coster oprichter van De Stem. In 1927 lid van de sdap; speelde een rol in het religieus socialisme, vooral in de arbeidersgemeenschap der Woodbrookers. Ging zijn roeping steeds meer als schrijver dan als schilder zien.

Naast opstellen over kunstenaars en hun apostolaat (o.a. Vincent van Gogh, 1915; Rembrandt, 1928) schreef hij een reeks werken ter verdediging en ontwikkeling van een religieus humanisme, tegen dogmatisme, pessimisme en esthetisch narcisme (bijv. De religie der ziel, 1925; De nieuwe mens, 1928), waarmee hij zowel bewondering als kritiek opwekte (Van Duinkerken, Ter Braak). Hij was een intuïtief levensfilosoof en zoeker zonder methodologisch systeem, moralist op grond van zijn liefde voor het leven. Schoonheid en goed-

[p. 254]

heid zijn voor hem onscheidbaar.

Werken:

Oud-Hollandse figuurschilders (1915); De symboliek der kunst (1918); Auguste Rodin (1920); Humanisme (1921); Democratie (1921); Het sociaal conflict in de beeldende kunst (1922); Het leven en de kunst (1923); Jac. van Ruisdael en Meindert Hobbema (1924); De weg tot de werkelijkheid (1926); Het werk van Frans Masereel (1930); Joris Minne (1930); Het portret door de eeuwen (1930).

Literatuur:

`Ter gedachtenis van J.H.', in De Stem (juni 1930); K. Fens, in De eigenzinnigheid van de literatuur (1964); J.C. Bloem, in Ongewild archief (1977).

[P. Minderaa]