De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Harten, Jaap

Eig. Jacobus Cornelis, Nederlands dichter en prozaschrijver (Blaricum 22.9.1930). Was werkzaam bij het Letterkundig Museum en Documentatiecentrum te Den Haag. Schrijft een enigszins beschouwelijke, maar toch zintuiglijke lyriek, waaruit in 1980 een keuze onder de titel Plaatselijke tijd verscheen.

Van zijn verhalend proza is de fascinatie door het autobiografische en het historisch nabije verleden de belangrijkste krachtbron. In dit verband levert vooral de confrontatie van de ouderdom met de voorbije jeugd, zoals in de portretten van grote theaterpersoonlijkheden als Else Mauhs en Zarah Leander, een aangrijpend beeld van menselijke vergeefsheid op. Dat Harten ook in staat bleek een heel tijdperk in zijn essentie te evoceren bewees hij met zijn roman De getatoeëerde Lorelei (1968), die in soms schokkende beelden het Berlijn van het Derde Rijk vanuit het gezichtspunt van de bedreigden tot leven brengt. Later werk boette duidelijk aan kracht in naarmate de (autobiografische) actualiteit een grotere plaats in ging nemen.

Het geobsedeerd zijn door de vergankelijkheid als bedreiging van jeugd en schoonheid vormt in zijn hele oeuvre een steeds weerkerend thema, evenals de kwellende vraag naar de zin van de oorlogsgruwelen. In de openhartig beleden homoseksuele erotiek is invloed van Reve, in de ervaring van de uiteindelijke zinloosheid van het leven die van Nescio bespeurbaar.

Werken:

Studio in daglicht (1954), p.; Een landhuis voor Dante (1956), p.; Langs en over de aarde (1957), p.; Beweging van het jaar (1960), p.; Het spoor van de gele keizer (1962), p.; Operatie montycoat (1964), pr.; Totempaal (1966), pr.; Garbo en de broeders Grimm (1969), pr.; Madame Tussaud in Berchtesgaden (1972), pr.; Wat kan een manser betalen? (1977), p.; De groeten aan Truman Capote (1977), pr.; De pruim van Mae West en de kop van Jut (1979).

Uitgave:

Plaatselijke tijd (1980), keuze uit de gedichten.

Literatuur:

M.J.G. de Jong, Twintig poëziekritieken (1967²); P. de Wispelaere, Akt, 18 (1970); B. Bos, in Maatstaf, 18 (1970-1971); L. van Marissing, 28 interviews (1971); C. Engelbrecht, interviews, in Gezegd en geschreven (1979).

[J. Huijnink]