De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Brunclair, Victor J.

Ps. Geert Bardemeyer, J. Fikkens en Lirio, Vlaams dichter, criticus, essayist en romanschrijver (Antwerpen 18.10.1899-concentratiekamp Lagelund, Sleeswijk-Holstein, 21.11.1944). Debuteerde in 1915 met lyriek in het tijdschrift De Goedendag, waarin hij in 1917, naast P. van Ostaijen en G. Burssens tot het humanitair expressionisme kwam, vooral in navolging van F. Werfel. Aanvankelijk trad hij vooral op als vinnig essayist, o.m. in het tijdschrift Opstanding, het orgaan van de Vlaamse Clarté-groepen. Onder invloed van de geestesliga van H. Barbusse en de Duitse Aktionsgruppe (K. Hiller, Rubiner) ontvouwde hij zijn humanitaire en activistische denkbeelden. In september 1919 werd hij medeoprichter van het tijdschrift Ruimte en na de verdwijning daarvan vaste medewerker aan Vlaamsche Arbeid. Vooral in dit laatste tijdschrift verdedigde hij in scherpe en soms uitdagende kritieken het modernisme en de theorie van het organisch en experimenteel dichterschap.

In 1926 verscheen De dwaze rondschouw, die samen met Het sienjaal van P. van Ostaijen en zeker sterk daardoor beïnvloed, de enige bundel unanimistische poëzie is die het Vlaamse expressionisme heeft opgeleverd. Hoewel merkwaardig van thematiek en opzet, blijft deze poëzie zwak van vormgeving.

In 1929 verscheen de chaotische roman De monnik in het westen, die probeert op visionaire wijze uitdrukking te geven aan de droom van de wereldrevolutie en de wil tot vergeestelijking van het leven, waaruit het humanitarisme was gegroeid. Na 1930 was Brunclair vooral werkzaam als schrijver van toneel- en hoorspelen, die niet zijn uitgegeven. In 1936 richtte hij het links georiënteerd humanistische blad Getuigenis op, waarin hij vooral het fascisme en nazisme aanviel. In 1937 verscheen, in diezelfde geest van strijd om de vrijheid van de menselijke geest, het essay Het heilig handvest. Zijn nieuwe dichtbundels w.o. Camera lucida (1937) brachten een traditionelere maar gelouterde vorm van poëzie. Hij vertaalde Brechts Dreigroschenoper (1934).

In december 1942 werd Brunclair, in zijn functie van perssecretaris van de kvo te Antwerpen door de Gestapo aangehouden en vanwege zijn Heilig handvest niet meer vrijgelaten.

Werken:

Sluiereffekten (1936), p.; Openbare spreekcel (1940), p.

Literatuur:

P.V.J. de Wispelaere, `B.', in Monografieën over Vl. Letterk. (1960); H. Lampo, in De ring van Möbius (1967); M. Gijsen, in Verzameld werk, dl. 6 (1977).

[P. de Wispelaere]