De Nederlandse en Vlaamse auteurs

Bomans, Godfried Jan Arnold

Nederlands prozaschrijver ('s-Gravenhage 2.3.1913-Bloemendaal 22.12.1971). Zoon van rooms-katholiek advocaat-politicus; groeide op te Haarlem, leerling aan het Triniteitslyceum. Studeerde aanvankelijk rechten te Amsterdam (medewerker Propria Cures), daarna filosofie te Nijmegen maar wijdde zich, aangemoedigd door het succes van zijn eerste boeken, na 1945 uitsluitend aan journalistiek (Elseviers Weekblad) en andere publicistische activiteiten. Woonachtig te Haarlem was hij o.m. voorzitter van de sociëteit Teisterbant.

Na de opmerkelijke successen met de politieke satire Memoires of gedenkschriften van minister Pieter Bas (1937) en de droomreportage van het jongetje Erik of Het klein insectenboek (1941), waarin hij zijn talent toonde als humoristisch waarnemer resp. als fantaserend sprookjesverteller, legde hij zich vnl. toe op werk van kortere adem: verhalen, schetsen, sprookjes, echte en gefantaseerde reportages, humoristisch-moraliserende bespiegelingen enz. Gebundeld behaalden deze enorme oplagen en talrijke herdrukken. Door zijn opmerkingsgave en de rake, hoewel soms wat apodictische wijze waarop hij zijn waarnemingen en commentaren op het dagelijks leven wist te verwoorden, verwierf hij zich een buitengewone populariteit; deze werd nog aanzienlijk vergroot door zijn activiteiten als onderhoudend spreker en als medewerker aan diverse radio- en televisieprogramma's. Terwijl hij in wezen een introverte en contemplatieve natuur was, legde hij in zijn optreden naar buiten en in zijn improvisatorische invallen een opmerkelijke gemakkelijkheid aan den dag. In latere jaren werd zijn toon ernstiger.

Hoewel van huis uit rooms-katholiek, kon hij zich met recht een `sceptisch gelovige' noemen, en streefde hij in zijn beschouwin-

[p. 88]

gen naar objectiviteit en onafhankelijkheid van geest. Door de veelheid en veelzijdigheid van zijn werk was dit niet altijd vrij van oppervlakkigheid, maar vaak ook waren zijn invallen en overwegingen treffend. Door hem te vergelijken met Carmiggelt - die overigens zelf een grote waardering voor het werk van Bomans had - heeft de kritiek het eigen karakter van zijn talent vaak miskend, maar in zijn laatste jaren en na zijn dood namen de positieve geluiden toe.

Werken:

Sprookjes (1946); Kopstukken (1947); Buitelingen (1948); De avonturen van Bill Clifford (1948); De avonturen van Pa Pinkelman (1952); Capriolen (1953); Nieuwe buitelingen (1955); De avonturen van tante Pollewop (1958); Een halve eeuw trappistenleven (1958); Noten kraken (1961); Op de keper beschouwd (1963); Sprookjesboek (1965); Van de hak op de tak (1965); Van hetzelfde (1969); Beminde gelovigen (1970); Van dichtbij gezien (1970); De man met de witte das (1971); Een Hollander ontdekt Vlaanderen (1971); Gesprekken met bekende Nederlanders (1972); Wandelingen door Rome (1972); Dickens, waar zijn uw spoken? (1972); Op reis rond de wereld en op Rottumerplaat (1972); Aforismen (1977).

Uitgave:

Uit nagelaten werk, 3 dln. (1973-1974).

Literatuur:

M. van der Plas e.a., Herinneringen aan G.B. (1972); J. Bomans, Godfried achteraf bekeken (1978); B. Aafjes, B. was de naam (uitg. in combinatie met grammofoonplaten door T. van Verre, 1978); J.G.M. Brouwers, De spoken van G.B. (1982); M. van der Plas, Godfried: het leven van de jonge B. 1913-1945 (1982).

[G.W. Huygens]