Aitzema, Lieuwe van
Noordnederlands historicus (Dokkum
19.11.1600-'s-Gravenhage 23.2.1669). In 1617 verscheen te Franeker zijn
Poemata Juvinilia, maar later wijdde hij zich geheel aan de staatkunde.
Dank zij zijn oom Foppe Aitzema werd hij benoemd tot resident van de
Hanzesteden te 's-Gravenhage, welke functie hij vele jaren bekleedde.
Vermaardheid verwierf Aitzema met zijn werk: Saken van
Staet en Oorlog in ende omtrent de Verenigde Nederlanden (15 dln., 1655, 6
dln. 16692). In het zesde deel van de tweede druk was ook zijn
afzonderlijk verschenen Verhaal van de Nederlandsche vredehandeling en
herstelde leeuw of Discours over het gepasseerde in de Verenigde Nederlanden in
't jaar 1650-1651 opgenomen.
Het oordeel over de waarde van Aitzema's historische
werken loopt sterk uiteen. N.G. van Kampen spreekt in zijn Beknopte
geschiedenis der letteren en wetenschap in de Nederlanden (1821-1826) van
een leesbare verzameling staatsstukken van belang door het gewicht van die
stukken, van onvermoeide vlijt, waarheidsliefde en onpartijdigheid. R.J. Fruin
daarentegen heeft in zijn Verspreide geschriften (1900) ernstige
bedenkingen met name tegen de passages waarin, vanuit geheime correspondenties,
welke niet werden gepubliceerd, versch. personen zeer negatief door Aitzema
worden aangevallen. Toch is zijn uiteindelijk oordeel milder omdat de
verzamelde documenten een onontbeerlijke aanvulling vormen op de andere
geschiedschrijvingen van die tijd. Door de vlotte stijl van schrijven is
Aitzema's werk ook voor de geïnteresseerde lezer van nu zeer leesbaar.
Auteursrechtelijk beschermd