Verzameling der dichtwerken over de Belgen
(1810)–Pieter Joost de Borchgrave, A.E. van den Poel, David de Simpel–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
Verhandeling over de Belgen.
| |
[pagina 2]
| |
Verschoon my, edlen Belg! zoo myne onzuyv're trekken
Den luyster in uw beeld en maegde-glans bevlekken:
Daer 't edel voorwerp d'hand van een' Apelles vraegt;
Daer deze konstzael niet als meester-stukken daegt....
'k Sla de oogen van den geest in 's lands historie-blaêren,
En ziet, het was ontrent vier honderd dertig jaeren,
Naer Roomen was gestigt, dat Duytschland, overlaên
Van talrykheyd van volk, naer eenen staets-orkaen,
Ontelbre schaeren zag uyt zyne grenzen trekken,
En over Rhyn en Maes dees landen overdekken,
Gestreelt door hope van een aengenaemer lugt,
Gelok-aest door den grond van ryker ooft en vrugt.
Men zag in dit gewest de duytsche vaendels draeyen;
Den standaerd wierd geplant, men zag het wimpel waeyen;
De Celten weeken voor hun uytgetoogen stael;
Den Duytschman wierd bekroont met zege- op zege-prael;
En daer zy dorp en burgt en steden overheerden,
Men schryft niet, dat zy oyt hun stappen rugwaerts keerden:
Hun zetel wierd gevest, zy grepen vasten stand,
En bleven sints dien tyd bewooners van dit land.
De maen deed haeren loop: wanneer zy negen kringen
Voltrokken had, verscheen de vrugt van jongelingen,
Van uytgelezen rang, van adelyk geslacht,
Om voort te teelen daer uyt Duytschland meêgebragt.
Ziet daer, ziet de edle vrugt, waer d'hedendaegsche Belgen
Uyt voortgesproten zyn als telgen uyt hun' telgen:
| |
[pagina 3]
| |
Aen deze wierd den naem van Belgen toegeleyd,
Om hunnen heldenmoed, om hun krygs-kundigheyd.
Ziet daer, treed nader by, beschouwd hun wezens-trekken,
Gy zult daer klaer'lyk op het eerste zigt ontdekken
Een ingeboren zugt, die steeds op grootheyd mikt:
Dees met het moeder-zog geduerig ingeslikt,
Gepaert met heldenmoed, word staeg van neef tot neven
Aen 't volgendnageslacht nog trapswys voortgegeven:
't Is zy, die de eerste veêr in 't krygsbestier verbeeld
En in den burgerstaet nog d'hoofd-partye speelt...
Komt, laeten wy den Belg van lid tot lid ontleden;
Komt, stellen wy ten toon aert en hoedaenigheden;
Dat hunnen inborst thans voor 's werelds oog verschyn':
Beziet hun beeldtenis, ziet wie de Belgen zyn.
Godaerdig, heus, beleefd, zagt en beschaefd in zeden;
Rechtzinnig, gastvry, met een spraek vol minzaemheden:
Men word aen ed'len treed, gang, houding en gebaer,
Een groote ziel, en een verheven geest gewaer.
Welsprekend, schrander, rap, diepzinnig, opgetogen;
t'Welk aenwyst overvloed van geest en denkvermogen:
Met een karakter, door geen laegheyd oyt gekrenkt,
t'Welk voorgeeft dat de ziel iet groots, iet godlyks denkt.
Rondborstig, fraey, oprecht, vol moed, vol drift en leven:
Niets schuylt in't hert of 't staet op 't aengezigt geschreven:
Goedgunstigheyd staet klaer geschilderd op 't gelaet
Die met milddaedigheyd aen haere zyde staet.
| |
[pagina 4]
| |
Gezellig, staetig, slim, gedienstig en rechtvaerdig,
Spitsvinnig, snel, doortrapt, blymoedig en goedaerdig;
In alles slinks en rechts, vol hupsheyd, braef en goed,
En ryklyk van natuer voorzien van helden-bloed.
Wie ondernemen wilt de Belgen af te maelen,
Moet 't edel en het grootsch doen door elkander'n straelen,
Met eene verf die leeft, die opheft, die verrukt;
En dat manmoedigheyd op 't voorhoofd sta gedrukt:
Hunne oogen hemelwaarts, als in bespiegelingen,
Naer 't sterren-hof gerigt, als of zy wilden dringen
Op vleuglen van den geest in 't ongeschapen licht,
Eer nog de dood hen heeft getroffen met den schicht.
Het lichaem net gevormd met welgespierde leden;
't Gestalte kloek en sterk en deftig in zyn schreden,
Op dat den eersten slag van d' ooge volgens schyn
Beseffe, dat talent daer moet gezeteld zyn.
Laet ons met de oogen van den geest in 't herte treeden:
Wat schoon hoedanigheên! ô wat al reyne zeden!
Ziet, hoe mensch-lievendheyd 't meêlydend' aenzigt toont,
Terwyl gulhertigheyd haer' gulden schedel kroont!
Daer zy te pronken staen op zilv'ren glorie-transsen
In prael, in heerlykheyd, omringd van flikker-glanssen,
Ligt laster, arg-waen, list, bedrog en logentael
Aen hunne voet-bank vast met ketenen van stael.
Ziet vuyge veynzery met haere mom-gezigten;
Ziet valschheyd, agterdogt voor waerheyds fakkel zwigten:
| |
[pagina 5]
| |
En daerze in-een gekruld neêr-liggen op dea grond,
De keel half toegeworgd, en 't mael-slot aen den mond,
Ziet gy opregtigheyd hen op den nekke treden;
De zuyv're waerheyd word alleen hier aengebeden;
In d'eyz'ren kevie hangt hier wulpschheyd, Babels hoer,
Hoe fel zy knarssetand aen een dry-dubbel snoer:
't Gemoed is niet gezind om muytery' te smeden;
Den Belg toont g'hoorzaemheyd uyt pligt aen overheden,
Getrouw aen zynen vorst, als waeren onderdaan,
En 's lands gemeynebest en wetten toegedaen.
Hy leent niet ligt gehoor aen laege en laffe driften:
Daer zyn doorslepen geest 't onwaer van 't waer kan schiften,
Als vleyers, logenaers of zwetsers hy hem staen,
Zyn donker oog ziet hen maer met misagting aen.
Ryst tooren naer den kop, hy weet hem te bedaeren;
Hy voelt een kalme ziel in 't midden van gevaeren;
In hachlyk tyds-gewrigt is 't zelden dat hy beeft,
Mits tegenwoordigheyd van geest hem noyt begeeft.
Zyn hygend' herte dorst naer d'hoogste glorie-trappen
Van schranderheyd en konst, en nutte wetenschappen:
Naer heerlyk doel-wit hy zyn drift en hert-togt ment:
Ziet daer het egte merk, waeraen gy Belgen kent.
Beschouwt hen doch als mensch, en ziet ge aen hen gebreken,
Gy ziet'er min als oyt in and'ren zyn gebleken;
En zoo volmaektheyd nog op onzen aerdbol zy,
Van alle volken grenst den Belg daer 't digste by,
| |
[pagina 6]
| |
En klimt van eeuw tot eeuw steeds hooger op haer trappen.
'k Zal van de zeden nu op hunnen godsdienst stappen,
Hier opgesteygerd tot den heerelyksten stand
Daer wierook voor 't altaer met zuyv're vlammen brand.
Hier ziet gy 's Heylands kerk op vaste zuylen praelen;
Hier flikkert 't christendom met heldren glans en straelen;
Hier toont de godsdienst u een vriend'lyk aengezicht,
Daer alle duyster deynst voor 't Evangelielicht.
Neen, nergens hoort men zoo veel lof en glorie-psalmen,
Met snaer en orgelspel door kerk en chooren galmen;
Neen, nergens is meer glans op 't zien'lyk uytgespreyd,
Die hert en ziel ontsteekt, en tot den Schepper leyd.
Hier 't Opperwezen word op 't heerlykts aengebeden.
ô Streelend uytzigt, vol van zielsbekoor'lykheden,
De godsdienst-oeffening, de vriend- en broederschap,
Hier opgerezen tot den hoogsten glorietrap,
Met godvrugt, liefde en deugd zien arm aen armen wand'len!
'k Snyd' af; het lust my nu den landbouw te verhand'len:
Den landbouw, die by ons zoo heylryk staet en bloeyt,
Die onuytputbre bron, waer uyt 's lands welvaerd vloeyt:
Den hoeksteen, die de kerk, en troon, en kroon helpt schraegen,
Ja daer den Belg met recht mag zynen roem op draegen,
Dat hy van heel Europ, en van 't nabuerig land,
Alleen de pluym verdient, en de opperkroone spant.
Dit land, voorheen bewoond van wolf en wilde zwynen,
Was niet, dan wildernis, niet anders dan woestynen:
| |
[pagina 7]
| |
't Ploeg-yzer had nog nouw ten zy omtrent de steên,
Ten zy by dorp en vlek, den schraelen grond doorsneên.
Het oog en zag hier niet dan poelen, dan moerassen,
Dan bosschen, heyde, en veld en staende waterplassen,
Daer niets dan varen, mosch en magere distel stond;
Daer schurk, daer moordenaer een zek'ren schuyl-hoek vond.
Maer dank zy aen den Belg, dank aen zyn zweet en zwoegen:
Door onvermoeyden vlyt, door graeven, delven, ploegen;
Door vroeg en laete met geweld en aerebeyd,
Met zorge zonder gâe, en door zyn' werkzaemheyd,
Heeft hy ons landen doen een ed'ler wezen krygen,
En tot den hoogsten graed van vrugtbaerheyd doen stygen.
Ja Belgen! gy, die dit nieuw Canaën bewoont,
Aen dezen toets-steen hebt gy uw vernuft getoont.
Gy wist wanneer Neptuyn' zyn' stroom deed rugwaerts wyken,
Zoo menig bunder lands, en polders uyt te dyken:
Daer voortyds niet en was dan zee en dorre zand,
Is door uw' schranderheyd verruyld in vrugtbaer land.
Gy, die door keur van mest de groeykragt op kunt beuren,
En op gepaste diept' de gronden weet te scheuren,
En afmeet, hoe veel jaer elk land te wagten heeft,
Voor dat het wederom de zelfde vrugten geeft.
Gy, die door zeker vogt het zaeygraen weet te prikk'len,
En naspeurt, op wat wys de keest best kan ontwikk'len,
Uw' herssen-veêren spant, om alles gaê te slaen,
't Zy wegens 't jaergety, of invloed van de maen:
| |
[pagina 8]
| |
Gy, zeg ik, die alzoo uw konste weet te toonen,
Gy ziet in 't eynde uw konst roet dubb'le vrugt bekroonen:
Gy word in dubb'le vrugt door konst aldus gewaer,
Gelyk in heet klimaet, twee oegsten in een jaer.
ô Landbouwkundig volk! ô weêrgâelooze Belgen!
Waer zyn de schueren, die uw schooven kennen zwelgen,
Wat land draegt groot'ren schat, by zomerdag beschouwd?
Ik twyffel, of Peru zoo zwaer weegt van zyn goud.
Met recht roogt Roomen u zyn korenzolder noemen:
Dien eernaem zyt gy waerd, gy mogt daer vry op roemen,
De sikkel, ploeg en spa, en egge mag voortaen
Op uwen wapenschild met zilv'ren handhaef staen.
't Zyn zy, die van geluk ons openen de sluyzen;
De woud- en veld-godin van armoe zou verhuyzen,
En Ceres zou wel haest in rouw-gewaeden gaen,
Zaegt gy die raders van den landbouw stille staen...
Laet ander werelds-deel, laet afgelegen ryken,
Laet beyde d'Indiën doen trotse fierheyd blyken
Op eëlheyd van gewas, op suyker, cacaö,
Kanneel, saffraan, aluyn, katoen en indigo;
Op vette olyven, ryst, op sterke speceryen,
Kinkinna, campher, kwik en kostbaer artzenyen,
Als muskus, bezoar; op ed'len jaspis-steen,
Op marmer, sandel-hout, ivoor en elpenbeen;
Op diamant, saphir, op peirels, op robynen;
Op yzer, koper, tin, op goud en zilvermynen;
| |
[pagina 9]
| |
Op fynen neteldoek, op zyd', op bombazyn,
Op geesteryken drank, op uytgelezen wyn:
Zy roemen, ik beken 't, op kostelyke waeren;
Maer wy, wy roemen meest op ryke kooren-aeren,
Op tarwe, hope, garst, op allerleye graen,
Die op hun stangen door 't gewigt gebogen staen;
Op hooren-beesten, die in malsche weyden graezen,
En van het groen gevold, zoo dik staen, datze blaezen;
Wiens uyer weegt, en spant, en melk met akers geeft,
Waer van men room, en kaes, en vette boter heeft.
Op uytgelezen vlas, een vrugt van de eerste waerde,
Het nuttigst veldgewas, dat oyt het aerd'ryk baerde,
Uyt d'hemelen afgedaeld op een gelukkig uur,
Ja d'aldereelste gift, geschonken door Natuer....
Komt, nagebueren, komt, komt herwaerts, vremdelingen,
Bezigtigt wat ons land sluyt in zyn' ruyme kringen:
't Is lente, vrouw Natuer toont lachende haer gelaet;
't Is mey, 's lands oppervlakt' staet in zyn pronkgewaed:
Verzaedigt uwen geest in haer cieraed te aenschouwen;
Verlustigt u in 't schoon van Belgens puyklandouwen:
De veldtapyten zyn door Flora reeds ontrold;
Den dampkring is alsnu met Ambergeur gevold:
De vrugten in de bloem, die na den balsem rieken,
De bosschen galmen weêr van woud- en veldmuzieken;
Den leeuwerk in de logt vliegt zingend' hemelwaert,
Terwyl de noeste bie den zuyv'ren honig gaert.
| |
[pagina 10]
| |
Heel 't land schynt eenen hof, doorsneên met wandelingen,
Waer lommerdreven staen, en waer fonteynen springen;
Waer de ooren zyn gestreeld door vink en nagtegael,
Waer gy u spieg'len kont in helder bron-kristael;
Waer ge engelsche hoven ziet, en pragtige kasteelen,
Chineesche torens met waranden, lust-prieelen;
Daer 't hert van wellust smelt op de aengenaemste wys
In Belgens eden, in dit tweede aerdsch-paradys!...
Laet 't heydens dichtren-rey, laet de oude letter-helden
Met uytgezogte verf hunne Elizeesche velden
Afschild'ren naer de konst op 't fynste perkement,
Met trekken vol van zwier, waer aen men meesters kent;
't Is alles herssenschim, waer op zy konnen roemen;
Maer de onze, en wel met recht, mag m' elizeesche noemen,
wyl ze in natuur bestaen, daer hun geheel verhael.
Niets is, dan ingebeelde en loutre fabel-tael.
Komt, komt, indien de lust uw zinnen vergt tot wand'len:
Den Belg zal 't voorwerp zyn, waer van wy zullen hand'len:
Antwerpen zien wy reeds van ver voor d' oogen staen,
Haer vesten nemen weêr den voor'gen luyster aen;
De Scheld heeft haeren mond ter goeder uer ontsloten;
Die koopvaerdy-stad ziet op nieuw naer zeylen vloten,
Nu naer de Oost-Indiën, naer Java, Borneo,
Dan naer America of golf van Mexico:
Zy vliegen door den wind, en snyden door de baeren
Naer afgelegen kust om allerleye waeren;
| |
[pagina 11]
| |
Haer reken-kamers vind men by den Aziaen,
In Philadelphia, en by den Africaen.
Ziet haere domkerk met haer' hemel-hooge toren,
Beschouwt het Vaderland, daer Rubens is geboren,
Dien grooten schilder, dien Apelles van zyn' tyd,
Om zyn talenten aen de onsterff'lykheyd gewyd;
Wiens konst, wiens fyn penceel, wiens edle meester-stukken,
Natuer verbaesd doen staen en 's kenners oog verrukken....
Daer nu nieuwsgierigheyd onze oogen westwaerds wend,
Vertoont zig in 't verschiet de groote stad van Gend;
Een stad, die voortyds blonk als een kristaelen parel:
't Is daer, dat onzen Vorst, den grooten Keyzer Karel,
Den vyfden van dien naem, op zyn' geborte-dag
Den eersten adem schiep, en 't eerste daglicht zag.
Keert, keert u oostwaerts om, ik zal u Brussel toonen:
't Is in haer' mueren, dat de spellewerksters woonen,
Wier fyne kanten naer uytheemsche landen gaen,
En daer 's aenschouwers oog doen in verwond'ring staen,
En dienen tot geschenk aen vremde Konings-hoven...
Wat verder oostwaerts ligt het wydvermaerde Loven,
Die zilv'ren morgenster, wiens glorieryken naem
Zal eeuwig dryven op de vleug'len van de faem:
Haer wydberugte hal zag gulden Wysheyd praelen
In hagelwit gewaed met held're flonker-straelen,
Op eenen gouden troon, doorwrogt met diamant,
Beleyd met zwaenendons, verzilverd t'allen kant,
| |
[pagina 12]
| |
Van Cherubs onderschraegd, wier opgetogen vlerken
's Aenschouwers oogen deên haer' godelyk afkomst merken:
Voor haere voetbank zagt gy haer hoogleeraers staen
In zwarte mantels, met een' boek met open blâen:
Zy leerden 's menschen geest tot aen de sterren rennen,
De maen- en zonne-loop en 's werelds ste[l]sel kennen:
Een engelspraeke klonk uyt hunn' vergoden mond,
Zy toonden, waer natuer- en wis-kund in bestond.
In een byzond're zael zagt gy de medecynen,
De ontleed- en scheyd-kund met de kruyden-leer' verschynen;
Men gaf op elke ziekte en kwaele dag'lyks les;
In elk' hoogleeraer zagt gy een' Hippocrates.
Neen Loven, neen gy moest voor geene wereldsryken,
In al wat wetenschap betrof, den wimpel stryken:
Roemde eertyds Griekenland op zyn geleerd Atheên,
Dat als een fakkel-licht vol glans en luyster scheen.;
Dat eeuwen zwanger ging van wysheyds volle vaten,
Die aen d'onsterff'lykheyd een' eeuw'gen naem nalaeten,
Ja naemen, ik herhael 't, die waerdig zyn verguld,
En die nog hedendags met agting zyn gehuld,
In hoe veel hoog'ren graed van wysheyd zag men praelen
Uw hooge school, omkranst van zilver, gond en straelen,
Die als een' morgen-zon oprees in de eeuw vyfthien,
Waer van de werelds schaers de weergaê heeft gezien.
Komt Grieken, kom Romeyn, komt schrand're Egyptenaeren,
Wikt, of ge in wetenschap kont Loven evenaeren:
| |
[pagina 13]
| |
Komt Plato, Socrates, kom Anaxagoras,
Heft, heft den zark-steen van uw graf, ryst uyt uw asch;
'k Bezweêr uw schimmen om de waerheyd te openbaeren,
Of uw grondregels meer, dan enk'le schad'wen waeren,
In vergelyking van 't geen in orakeltael
Geleeraerd wierd in haer academische zael.
't Verstand wierd daer gescherpt, om in de keest te dringen;
In grondbeginsels van natuerelyke dingen,
Om na te speuren, hoe elk wezen zig ontluykt,
En agter welk een floers natuer haer g'heymen duykt.
Natuerkund' grootsch van gang en glansryk in haer wezen
Was in volmaektheyd tot zeer hoogen graed gerezen:
Hoe veel leerstelsels staen by ons in held'ren dag,
Die d'atheensch' ooge maer in schemer-licht en zag.
De godsgeleerdheyd met de beyde rechten praelden
Op marmer'n zuylen, uyt wier kruynen glanssen straelden:
In konst-geheymen greep ontzwagteling zelden vat,
Ten zy dat Lovens mond daer over g'aessemt had,
En dat 't orakel van ons Delphos had gesproken....
Als krygsman is den Belg nog voor het oog gedoken:
Myn zang-nimf heeft getoont, dat hy op grootheyd mikt:
Ja, 't is dien zelfden drift waer van zyn hert nog tikt:
Het is die zelfde drift, die hen als oorlogs-helden,
Als leeuwen, fel getergt, doet gaen naer Mavors velden,
In 't aenzien van de dood doet springen in de bres,
En toont dat id'ren Belg is eenen Hercules.
| |
[pagina 14]
| |
Zy staen als mueren by het dond'ren der kanonnen,
En daer geen vrees hun bloed oyt doet in de ad'ren ronnen,
Het lemmer moet 'er door, wyl hy geen rust gevoeld,
Voor dat het vyands bloed is aen zyn zweerd gekoeld.
Denkt niet, dat ik den Belg wil als barbaer opgeven,
Neen, neen 't is ondanks hem, als hy doet and'ren sneven,
Hy vegt maer, als het heyl van 't Vaderland zulks vergt;
Den Belg is goed, maer wee, wee! die zyn goedheyd tergt.
Zoo lang een druppel bloed zyn herte kan bewegen,
Hy grypt nog naer zyn stael, hy trekt nog zynen degen:
Roept overmagt: geef u: neen, roept hy, nimmermeer:
Opregten Belg verwint, of sterft op 't veld van eer.
ô Belgen! uwen moed is zonneklaer gebleken
Wanneer held Godefroi, van heylig vuer ontsteken
Met u in kruysvaerd naer de Turksche grenzen trok;
'k Meyn, nae het Heylig Land, dat onder 't yz'ren jok
Van dat barbaersche volk moest zugten, bukken, buygen:
Het is Jerusalem, 't is zy, die kan getuygen,
In welk een vlam en drift men door haer wallen zwom,
Ja met het zweerd in d'hand, d'eerst' op haer vesten klom,
Daer z' in dat zalig uer uw opperhoofd zag kroonen,
En met den konings-staf die helden daed beloonen:
't Was in dien zal'gen stond, ô ja! dat 't Belge-bloed
Bewys gaf dat het was bezield met leeuwen-moed...
'k Zie verder de oudheyd na: maer neen, 'k laet d'oudheyd vaeren;
'k Wil spreken waer wy van zelf oog-getuygen waeren:
| |
[pagina 15]
| |
Van de eeuwe lest geleên. Herinnert u den stond,
Als de oostenryksche vorst verbrak het vrê-verbond;
Toen hy als hertog, hy als graef van deze landen,
Geblinddoekt en misleyd dorst trouwverbrekend handen
Aen 's volks geheyligd recht, en aen 's lands vryheyd slaen,
En onbezonnen 't woord van eer te buyten gaen:
Gy weet zoo dra hy had zyn' dierb'ren eed verbroken,
In 't aenzien van 't heelal zoo plegtiglyk ontloken,
Gezwooren voor 't altaer op de Evangelieblâen,
En zyn getrouwe volk dus listiglyk verrâen...
Gy weet, hoe yslyk dan de krygs-bazuynen klonken,
Hoe vryheyds heylig vuer, als elektrikke vonken,
Door al de zenuwen van de ed'le Belgen sloeg,
En hunnen helden-moed door al hunne ad'ren joeg...
Het zweerd ging uyt de schêe, men stak de krygs-trompetten;
Men hoorde t'allen kant rapier en dolken wetten;
De veld-banier verscheen, men gespte 't harnas aen;
Wie wapens dragen kon, zag m'in de wapens staen.
Heel de Oostenryksche magt moest seffens wapen stryken,
En deynzen agter uyt, tot aen den Rhyn-stroom wyken.
Zy wierd door Belgen-moed van onzen grond gejaegd:
Geen wonder, dat 't blazoen der Belgen leeuwen draegt,
Als Vrankryk op het eynd' van d'eeuwe, lest geleden,
Gedompeld in een' poel van netelagtigheden,
Al 't oorlogs wapen-tuyg van gansch Europa zag
Zyn grenzen naed'ren, daer het ingesloten lag;
| |
[pagina 16]
| |
Heeft Belgisch leger niet aen 't hoofd der fransche schaeren,
Met 't blanke stael in d'hand, in 't yss'lykst der gevaeren
De leger-keten van den vyand doorgekapt?
En met het grof kanon ver vooren-uyt gestapt?
En dwars door stael en vuer der rangen doorgedrongen,
En van de sterkste steên de sloten afwrongen?
Ja, hebben Belgen niet, een korten tyd daer naer,
Op zynen eygen boom den trotsen Adelaer,
Als Oostenryk dorst op der franschen neêrlaeg mikken,
't zweerd uyt de klauw gerukt en helpen kortvlerikken?
We evenaert den Belg in 't ondermaensch gewelf?
Hy kent geen weergaê, neen, ten zy zyn eygen zelf....
Wil, wil ik verder nog hun dapp're daeden roemen,
En ieder helden-stuk in zyn bezonder noemen?
Neen, 't is een veld, een zee, alwaer op verr' na niet,
Men eynde nog begin, ja zelfs geen paelen ziet.
Het grootste boekdeel waer te kleyn om hun bedryven,
Die roem verdienen, zelfs in kort begryp te schryven:
Daer is noch eeuw noch jaer, hoe ver terug men gaet,
Die van hun kloekheyd geen gedenk-stuk na en laet:
Hier sleutels van klaer goud, aldaer vergulde spooren,
En ginds eer-schak'len voor hun helden-dâen beschooren;
Hand-schoenen, ryk verguld, en hals, en borst-cieraên,
Daer lauwer-takken in het goud gedreven staen.
Wie kan door gansch het land een eenig veld aentoonen,
Waer gy geen lauwers zagt hun dapperheyd bekroonen?
| |
[pagina 17]
| |
Wyst eenen dag in 't jaer, die door hun moedig stael
Men niet geteekend vind met eenen zegeprael?
Neen, 'tis onmogelyk een voorwerp hier te ontdekken,
Dat aen de Belgen tot geen glorie kan verstrekken;
Geen steden hoegenaemd, geen dorp, hoe kleyn het zy,
Of 't reykt lof kranzen toe, brengt eervernissen by.
Indien aen Scheld en Maes, rivieren, stroomen, beken,
Een tonge wierd gegunt, waer meê zy konden spreken,
Daer zou uyt hunnen mond welhaest een stemme opgaen,
Die met een ziddering zou door elks ooren slaen,
Hoe menigmael voorheên hun zoomen, hunne dyken,
Na 's vyands nederlaeg gansch overvloerd met lyken,
Met bleek gemarmerd schuym, hun opgezwollen vloed
Heeft purperrood gezien van 't afgeloopen bloed,
Terwyl de lauwe golf den rook zag opwaerts klimmen...
En gy Romeynen! gy!... ô gy doorlugte schimmen!
Die door de zwaerte en door 't gewigt van uwe kroon
Den aerdkloot wagg'len deed, geleund op uwen troon,
Van d'helft van uw tropheen, g'hegt aen uw' zegewaegen,
Moest gy ruym d'helft des roems den dapp'ren Belg toedraegen:
Ja, Cesar tuygde zelf met zynen eygen mond,
Dat hy meest heldenkragt in Belgespieren vond.
ô Roomen! uwen roem is rook! waer is uw' luyster...?
Gy hebt geweest...! die zon is in een eenwig duyster...!
ô Goôn! dien phenix is verbrand met magt en eer!
En uyt zyn ov'rig asch ryst geenen phenix meer!
| |
[pagina 18]
| |
Maer Belgens heldenmoed en roem zal altyd dueren;
Zy zullen eeuwig staen gelyk metaelen mueren:
Den Belg op glorie trots geen weergaê dulden zal,
Zoo lang de zon haer licht zend naer het aerdsche dal...
Myn zang-nimf klaegt, dat z'haer vînd in zoo enge paelen
Besloten, om naer eysch de mannen af te maelen,
Die aen het pronk-gewaed en schedel van den Belg
Cierbloemen, lofcieraed, of groenen lauwerktelg
Aenhegten konnen, en hun glans nog meer verheffen:
Zy zou in haer gezang Sanderus aen doen treffen,
Die van de Belgen met veel roem geschreven heeft,
En om zyn groot vernuft op ieders tong nog leeft.
Hoe groot vermaek zou zy niet voelen in te zingen
Couplet en Hennepin, die rugtb're zendelingen,
Die d'Evangeliezon tot diep in Asia,
En op den horizon van 't vrugtbaer Canada,
Aen 't nieuwe werelds-deel met luyster deden dagen:
Zy zoude Stokmans en Van Espen vooren dragen,
Als mannen van vernuft, als mannen roemens waerd,
Wier rechtsgeleerdheyd nog hun aschbus agting baert.
Neen, zang-nimf, klaegt niet meer, moest ge al de Belgen noemen
Die Belgen eer aendoen, en in uw zangen roemen
En galmen al het geên bloemtakken aen kan biên,
Uw zang heeft wel begin, maer zou geen eynde zien....
Staek!... 't is genoeg... ziet daer den krans en versche telgen,
Gestrengeld in elkaer, voor u, ô braeve Belgen!
| |
[pagina 19]
| |
Aenvaerdze, 't is myn wensch, gy zyt dat eergroen waerd;
Het cier' uw kruyn, zoo lang gy niet van Belg ontaerd:
Die krans, zoo slegt getooyd, doet my van schaemte bloozen:
Ziet op geen doorre blad, ziet op geen bleeke roozen,
Maer ziet op 't herte, dat van zuyv'ren eerbied tikt;
Ziet myne opregtigheyd, die op uw glorie mikt....
Vaert, vaderlanders, voort, beklimt de hoogste trappen
Van helden-moed, en deugd, en ed'le wetenschappen:
En aerzelt noit te rug, verdubbelt uwe vlyt;
Spant al uw kragten in, spaert zweet, noch arebeyd:
Gy zult geheel Euroep' in schranderheyd braveeren;
't Hangt van uw wil-keur af gansch 't aerd-ryk te trotseeren:
't Onbreekt u aen vernuft noch aen spitsvindigheyd.
Den moed begeeve u niet, naer eenen korten tyd,
Uw trotsen nagebuer, den engelsman, zal moeten
Van op zyne oevers, u als oppermeesters groeten:
Toont aen, in weerwil hy op goud en zee-magt steunt,
Dat gy u zelven spyst, dat g'hem ontbêeren kunt.
'k Herhael het andermael, vaert voort, doorlugte Belgen!
Leyd op het zelfde spoor uw afgestamde telgen;
Dat uwen lesten neef bereyk' het zelfde doel,
En al de eelmoedigheyd van uwe ziel gevoel'.
Vaert voort, en volgt gestaeg het rigt-snoer van de reden;
Volherd en dat 't heel-al zich spiegele in uw zeden;
Toont, dat gy altyd blyft den naem van Belgen waerd,
En dat de goude eeuw hier in yz'ren niet ontaerd.
| |
[pagina 20]
| |
De Faem draegt uw blazoen om haeren hals gebonden;
't Dry-dubbel peerel-snoer met zilverdraed omwonden,
Met zyde, strik en lint golft langs haer gulde borst;
En daer haer fierheyd groeyt, wyl zy die grootheyd torst,
Zal haer bazuyn uw lof tot aen de sterren draegen;
Ja d'andre werelds-helft, zal van uw' roem gewaegen:
Den na-galm zal in 't oor der tegen-voeters slaen;
In gulden letters zal uw naem onsterff'lyk staen
Op plaeten van yvoor, van engels rond gedraegen,
Waer aen den roest des tyds zal vrugt'loos zitten knaegen;
En die aen 't nageslacht, aen 't jongste kroostental
Tot prikkel, indruk en tot spoorslag dienen zal.
Gy zult in 't heyligdom van eer op d'hooge kooren
Uw gouden stand-beeld op een zilv'ren zuyl zien glooren;
Van d'hem'len zyn bemind, van de aerdelingen g'eert,
Tot dat het gansch heel-al weer tot den Chaos keert.
Suum cuique pulchrum.
Aug. Eug. Vanden Pael. Chirugien te Wacken.
|
|