Geschiedenis van Leuven. Geschreven in de jaren 1593 en 1594

Vande vruchtbaerheijt vande Lovensche landen ende ackers.

Inden acker oft landouwe van Loven, oft inde Lovensche landen, wast al dat nootelijck es totten gemeijne nootdruft oft onderhoudt vande gemeijnte. Daer wast fruijt met menichte ende van alderhande soorte, als: eertbesien, craeckebesien, salaet, waermoes, spinnagie, coolen, raepen, pooten, pastenaecken, comcommeren, pepoenen, artichaulx ende alderhande pottagerije, eerten, boonen ende alderhande graen, criecken, kerssen, moerbesien, cokernoillien, pruijmen, perssen, peren, appellen, haesenoten, okernoten ende andere dijergelijcke vruchten. Hout waster in groote menichte ende abondantie. Van bempden ende broecken tot het weijden vande beesten ist overvloedich, op alle canten, ende van landtwijnen oft Lovensche wijnen en isser geen gebreck. Soo dat een iegelijck eenige neringhe oft traffijcke doende, hem lichtelijck aldaer can onderhouden, ende besundere doerde goede excellente soete locht ende gelegentheijt vande plaetsen ende landouwe rontsomme Loven gelegen. Die landen binnen ende ontrent Loven gelegen, wordden van zulcke weerden gehouden dat de sommighe wel duijsent Carolusgulden dboendere vercocht wordden, ende principalijcken die gelegen zijn opde oost ende zuijt zijde, doer dijen datse alle jaer dobbel vruchten draegen, te wetene graen ende raepen.

Den Lovenschen oft landtwijn es van zulcke natueren dat hij den menschen niet lichtelijck tot kijven oft

[p. 202]

vechten en verweckt; nochtans ist somwijlen wel bevonden, in heete somers ende als hij onder de honsdaegen rijpt, dat hij wel excellent ende fumeus bevonden es geweest; alsoo datmen van eenen zulcken pot landtwijns meer soude verheught geweest hebben, dan van twee potten rhins oft franswijns. Men seijt dat die wijngaerders oft wijngaertlabeurders, te Loven, veel te zorgeloos ende onnaechsaem zijn, ende datse de wijnbesien dickwijlen vande leijsteren ende andere gevochelte laeten bederven ende affeten. Den wijngaert behoort al (eert sap daerinne compt) geheel volbracht ende gesneden te zijn; ende est saecke dat dat niet neerstelijck gaede geslaen en wordt, daer bij compt dat hij, in junio, niet en volbloijt, noch int beginsel vande oostmaent niet rijp en es; dwelck nochtans onse landouwe (als voers. es, die zeer cout es) nootelijck es. Men bevindt daegelijcx dat die gene die hunnen wijngaert bouwen ende labeuren alst tijt es, dat zulcke wijngaerden te boven gaen alle andere omliggende wijngaerden in vruchtbaerheijt ende goetheijt. Onse voerouders hielent in groote estime wijngaerden te planten, ende principaelijck die vuijt Bourgoindien gehaelt wordden, dwelck de gemeijnte niet alleenlijck goet ende proffijtelijck gedocht en heeft, maer oock de hertoghen van Brabant selver; die hunne erven ende geberchten, gelegen achter hunne Borch, te Loven (streckende naer zuijt west ende Verlorencost) met wijngaert hebben doen beplanten, ende eene wijnpersse aldaer, boven, doen erigeren ende timmeren. Vande welcke persse zij eenen steijnen boge doen maecken hadden, die quam tot inden keldere vande voers. hunne Borch, alsoo dat zij hunnen wijn vande voers. persse doerden voers. boge tonden inden voers. keldere vande Borch.

Den Lovenschen wijn heeft hier voermaels zeer overvloedich geweest, doer dijen de meestendeel vanden geberchten binnen ende ontrent Loven gelegen al met wijngaert beplant waeren; als den Swaenenberch, Roesselberch, Kesselberch ende andere; waerdoere men den selven zeer goeden coop hadde, ende naementlijck opde naevolgende jaeren, te wetene:

Anno 1345, in octobri, eene gelte landtwijns cost ij ½ stuijvers paijements.

Anno 1347, in octobri, een gelte landtwijns iij st.

Anno 1348, een gelte landtwijns iij ½ st.

Anno 1349, een gelte landtwijns v ½ st.

Anno 1351, een gelte landtwijns v st.

Anno 1354, een gelte landtwijns v st.

Anno, 1358, een gelte landtwijns vj ½ st.

Anno 1359, een gelte landtwijns viij st.

Anno 1360, een gelte landtwijns x st.

Hier begint den landtwijn op te slaen ende te verdieren, ende dat doer dijen datter vele wijngaerden, anno 1356, int maecken vande buijten vesten, waeren te niet gegaen.

Voert jaer van 1200, en wistmen te Loven niet vele van Lovensche oft landtwijnen te spreken; want doentertijt haddense eenen dranck, die in groote estime gehouden wert, ende was gelijck den meede nu tertijt mach wesen, wijens accijse meer vuijtbracht dan de wijn ende bieraccijse doentertijt tzaemen deden, ende wert citterdranck genoempt.

Nu tertijt wordden de wijngaerden zeer gedestruweert ende vuijtgeroijt, doer dijen dat den cost diemen daeraen doet, binnen eenen jaere, op drije naevolgende jaeren, metten proffijte vande selve wijngaerden nauwelijcx en can vervangen noch betaelt wordden. Sommighen willen den wijngaert het proeffijt vuijtperssen doer continuelijck mesten, dwelck te vele gedaen, hem heel contrarie es; soo dat hij daerdoere dickwijlen zijnen natuerlijcken smaeck verliest.

Onse voerouders, over de hondert ende meer jaeren, en hadden niet costelijcker oft weerdiger om hunne kinderen, op hunne bruijloeften, mede te beghiften en voer houwelijck goet te geven, dan wijngaerden; maer nu tertijt en wordter niet vielder¹ noch cleijnder geacht dan wijngaert, doer dijen, geloove ick, datmen vele gelts van wercken oft labeuren geeft, ende daerenboven niet gaede geslaen soot behoort. Hier voermaels was geordonneert, te weten, opt jaer van 1413, den x^a decembris, dat de wijngaerders voer dachueren vanden wijngaert te labeuren, niet meer en mochten ontfanghen noch hen gegeven wordden, dan drije pont paijements sdaechs, winter ende somer; maer nu es den prijs vande dachueren soo gehoocht datter vele wijngaerden daerdoere wordden vuijtgeworpen ende gedestrueert, ende men den landtwijn zeer dier es vercoopende, te wetene den pot iiij, v ende oock vj stuijvers.

Den goeden coop vanden graenen ende andere nootelijckheden wordt daer van, onder andere, opde naevolgende jaeren, den prijs gestelt, te weten:

Anno 1145, een Bruessels mudde terwe, xxx st.; een mudde rocx, xxvj st.; een mudde geerste, xix st.; een mudde evene, xij st.

Anno 1196, een mudde terwe, xxvj st.; een mudde coren, xxiiij st.; een mudde geerste, xv st.; een mudde evene, x st.

Anno 1197, een mudde terwe, lxxiiij st.; een mudde coren, lxxv st.; een mudde geerste, xxxviij st.; een mudde evene, xxiij st.

Anno 1198, een mudde terwe, xxxvj st.; een mudde rogghe, xxxij st.; een mudde geerste, xx st.; een mudde evene, xij st.

1 Vielder, van vil, gering.

[p. 203]

Anno 1199, een mudde terwe, xxiij st.; een mudde rogge, xij st.; een mudde geerste, viij st.; een mudde evene, vj st.

Anno 1200, een mudde terwe, xij st.; een mudde coren, x st.; een mudde geerste, viij st; een mudde evene oft havere, iiij st.

Anno 1316, een mudde terwe, xx st. groote; een mudde sout, xvj st. groote.

Anno 1317, ij sisteren corens, ij geiten wijns ende ij gelten, smouts tzaemen costen xxiiij stuijvers.

Anno 1356, in januario, een wisse houts te Loven, cost xxvj st.; een pont was, xij st. iiij d.; een pont ruete keerssen, v st.

Anno 1357, een mudde terwe, x l. p.; een mudde evene, vj l. vij st. p.; een aeme wijns, xliij l. iiij st. p.; een pont ruete keerssen, v st. p.; een gelte present wijns, xxx st. p.

Anno 1360, een sister terwe, v l. v st. p.; een sister corens, iiij l. x st. p.; een mandel stroot, xx st. p.

Anno 1364, in augusto, een pont ruete keerssen, viij st. p.

Anno 1374, een sister terwe, xj l. p.; een sister weijsincx, x l. v st. p.; een sister rogge, ix l. v st. p.; een hondert mutsaert, v st. p.

Anno 1382, een mudde corens, xxxv l. p.

Anno 1387, een sister terwe, x l. xv st. p.; een sister weijsincx, x l. p.; een sister rogge, ix l. xv st. p.

Anno 1390, een gelte rhinswijns, v l. xij st. p.; een mudde corens, xliiij l. p.

Anno 1403, een wisse houts, v l. xij st. p.; een hondert mutsaerts, v l. xij st. p.; een pont keerssen, xl st. p.

Anno 1410, een mudde corens, ij gulden rhins, te xxxiij plecken den gulden; een pont keerssen, xl st. p.; een gelte rooden rhinswijn, vj plecken; een gelte Beaenen, viij plecken.

Anno 1413, een mudde corens, xlviij plecken; een gelte rhinswijns, viij plecken.

Anno 1414, een gelte Beaenen, viij plecken.

Anno 1420, een mudde colen, x plecken; eene dachuere, v plecken; eenen riem troijs papier, lxxxiiij plecken; een gelte rhinswijns, viij plecken; een riem lombaerts papier, c plecken; een pont keerssen, ij plecken.

Anno 1421, eenen pot Maleveseije, x plecken; eenen pot Beaenen, v plecken; eenen pot Lovenswijn, ij plecken; een halster corens, x plecken.

Anno 1426, in octobri, een wisse houts, ix plecken; een hondert rijs, vij plecken; eenen steen keerssen, xix ½ plecken.

Anno 1427, in maijo, een mudde corens, ij gulden rhins, te xij plecken tstuck. In octobri, een mudde corens, ij grijpen, tot xxxij plecken tstuck; een mudde terwe, iij grijpen; j ½ aeme landtwijns, iij ½ grijpen; een mudde evene, xxxvj plecken; eenen osse, in novembri, ij^c xl plecken.

Anno 1428, een gelte rhinswijns, xj plecken; een gelte Maleveseije, xvj plecken.

Anno 1429, een gelte Maleveseije, xx plecken; een gelte Musschadelle, xxiiij plecken; een gelte rhinswijns, xiiij plecken.

Anno 1431, een gelte Beaenen, viij plecken; een gelte rhinswijns, x ½ plecken, iij st. paijem.; hondert voeten berts, xxxij plecken.

Anno 1432, eenen steen keerssen, xx plecken; een gelte Beaenen, xij plecken; een gelte rhinswijn, x plecken.

Anno 1433, een gelte Lovenswijn, iiij plecken.

Anno 1436, eenen steen keerssen, xxiiij plecken; een gelte Beaenen, xvj plecken; een gelte rhinswijn, xvj plecken.

Anno 1443, in junio, een halster corens, xvj plecken.

Anno 1453, in januario, een wisse houts, xiij ½ plecken; eenen steen keerssen, xix ½ plecken.

Anno 1456, een wisse houts, xij plecken; een paer schoenen, ix plecken; een aeme landtwijns, iiij Peeters tot xxv stuijvers stuck.

Anno 1461, een wisse houts, xiij ½ plecken; een hondert mutsaerts, xj plecken; eenen steen keerssen, vij stuijvers.

Anno 1462, een mudde terwe, xxiiij st.; een mudde corens, xvj st.; een wisse houts, iiij st.

Anno 1464, een mudde terwe, xx st.; een mudde corens, xvij st.; een wisse houts, xij plecken.

Anno 1473, een wisse houts, xiiij plecken; eenen steen ruete keerssen, xix ½ plecken.

Anno 1475, eenen steen keerssen, xix ½ plecken; een wisse houts, xiiij plecken; hondert mutsaerts, xiiij plecken.