Geschiedenis van Leuven. Geschreven in de jaren 1593 en 1594

[p. 48]

Jan de iiij^e, Den sessenveertichsten Hertoghe van Brabant.

Den sessenveertichsten hertoghe van Brabant es geweest Jan de Vierde, van dijen naeme, de sone vanden voers. hertoghe Anthonis, die hij hadde van vrouwe Joanna van Sint Pol, ende wert hertoghe van Brabant, in januario anno 1416. Maer en dede den lande noch gheenen eedt, noch en wert oock doentertijt als hertoghe van Brabant niet gehult, mits zijne jonckheijt; ende allen tgene dat er gedaen wert, wordden bij den staeten vanden lande gedaen, in zijnen naeme.

Anno 1417, xxij^a novembris, dispenseerde de V^e Paus Mertten opt houwelijck van hertoghe Jan voers. ende vrouwe Jacoba, hertoghe Willems dochtere van Beijeren, gravinne van Henegouwen, Hollandt ende Zeelandt, niet tegenstaende datse gebroeders ende gesusters kinderen waeren, ende malcanderen zeer naer bestonden. Deze dispensatie heeft de voers. Paus naemaels wedroepen, ter neerstigher begeerten vanden coninck Sigismundus, doert claegen vande vrienden heeren Jans van Beijeren; dwelck niet tegenstaende, soo es hertoghe Jan voers. met zijne graeven, baenroetzen, ridderen ende edelen van Brabant, naer Hollandt getoghen, sGraevenhaege, bij vrouwe Jacoba, ende zijn aldaer met malcanderen getrouwt¹; ende heeft vrouwe Jacoba, int slot van sGraevenhaege, beslaepen, waervan die tijdinge te Loven quam, doert scrijven vanden voers. hertoghe Jan van Brabant, xiiij^a meert, anno 1418; ende welck houwelijck wedromme bijden Paus geapprobeert wordden.

Anno 1418, v^a meij, wert de voers. hertoghe Jan, te Loven, als hertoghe van Brabant ontfanghen ende gehult, ende swoer de stadt Loven haere rechten ende privilegien te houden; ende de stadt beschanck hem met drije silvere vergulde potten, wegende xv marck, ij oneen, ij engelschen; iiij swertte laeken ende iiij aemen ende vj gelten rhinswijns.

Anno 1420, xxiiij^a februarij, quam de voers. hertoginne, vrouwe Jacoba, ierst werven te Loven in, opden grooten vastenaventdach, ende de stadt beschanck haer met drije silvere vergulde potten, costende cxxix croonen; iij swertte laekenen ende viij ½ aemen rhinswijns. Hier naer es de voers. vrouwe Jacoba van hertoghe Jan, haeren man, gescheijden, omdat hij haeren staete verandert ende vermindert hadde; ende track naer Engelandt ende screef van daer aen den Paus, hem te kennen gevende hoe dat tusschen haer ende hertoghe Jan voers. gheen wettelijck houwelijck en was, waeromme de selve Paus hertoghe Jan, te Roomen, dede dach bescheijden, om zijne zaecke te comen verantwoorden. Dit hoorende vrouwe Jacoba en heeft niet verbeijt het vonnisse vande heijlieghe kercke; maer es haestelijck versellet² metten hertoghe Huijnfroot van Cloucestre, des conincx Hendrickx van Engelandt broedere, waer grooten oorloghe doer op stout, tusschen den voers. hertoghe Jan van Brabant ende Engelandt, als breeder staet inde Chronijcken van Brabant.

Anno 1420, v^a martij, heeft de voers. hertoghe Jan de stadt van Loven geconsenteert, dat zij eenenijegelijcken zullen moeghen Poirtere ende Poirteresse³ maecken, mits betaelende, te haerder incompst, aenden voers. hertoghe ende aende stadt Loven, elcken van hen ij rhinsguldens eens; ende voerts alle jaer de voers. stadt twee rhinsguldens te betaelen, halff te kerssmisse ende halff Sint-Janssmisse⁴.

Anno 1420 voers., xj^a octobris, trocken sommighe heeren vande stadt Loven, te wetene: heer Loijck Pinnock, riddere, als capiteijn; Jan van Nethenen, Roeloff van Redingen, als banierdraegere, ende meer andere, mette schutteren ende andere der selve stadt, metten anderen steden van Brabant, ten oorloghe voer Sinte-Geertruijdenberghen, in Hollandt, welcke oorloghe de stadt coste 34674 plecken, 577 l., 18 s. art.

Anno 1421, 17 meert, wert Philips de graeve van Sint Pol, hertoghe Jans voers. broedere, ruwaert vanden lande van Brabant gemaeckt, omden oorloghe te vueren, in zijnen naeme, want hertoghe Jan hem dies niet vele en moijdde⁵.

Anno 1421, 12 octobris, heeft de stadt van Loven vercreghen tegens hertoghe Jan van Brabant, te moghen maecken eene schipvaert, tusschen Loven ende Wavere. (Ut habetur int groot Chaerterboeck, fol. 50). Ende inde selve maent van octobris, wordden daertoe gemaeckt twee sluijsen, eene te Heverle ende dandere te Florivaen, omden val vanden watere te proeven.

Anno 1422, xij maij, heeft de voers. hertoghe Jan van Brabant de stadt Loven zekere privilegien gegeven

1 M^r Hendrick Pinnock, riddere; Hendrick van Borchoven, Jan vander Tymple ende Hendrick vander Calstren, werdden van stadt wegen ter bruijloft gesonden. (Boonen).

2 getrouwd.

3 Dat is Burger en Burgeres.

4 In 't groot Charterboeck, folio 49, verso.

5 In 't groot Charterboeck, folio 48, verso.

[p. 49]

nopende den regimente der selver stadt, onder andere: datmen eenen iegelijcken recht ende vonnisse doen zal, ende dat de richteren hunne genechten houden moeten, sonder vuijtstellen, behalven eens van heerheijden. Dat men eenen iegelijcken wesende in vredelijcke possessie van eenieghe goederen, daerinne doen blijven ende houden zal, tot dat hij met rechte daer vuijt zal gewonnen wordden. Hoemen de wethouderen ende schepenen kiesen ende stellen moet, met zekere provisie oft de prince vanden lande de weth oft schepenen niet en stelde, dat die affgaende schepenen die moghen kiesen. Dat de hertoghe nemmermeer eeniegherhande landen, steden, sloten oft domeijnen ewech geven, verthieren, verranderen, breken noch quijtschelden en mach, ten zij bij consente van iij ofte iiij vanden raede. Hoe dat de steden wederstaen moghen tvolck van waepenen ende oorloghe dat hen soude willen overvallen. Dat geene cloosteren en behooren belast te wordden met eenighe ghasterijen, dan degene die daerop zijn gesticht ende gefondeert. Vanden officieren hoe zij behooren te zijn gebooren Brabanders, ende wat eedt de drossate van Brabant doen moet. In wat vueghen d'officiers eenen stadthoudere hebben, ende hij zijnder officien behoort te bedienen. Ende hoe hij recht doen moet, als de wethouders dat versuecken, ende oft d'officier dat weijgherde hoe men dat wederstaen zal. Dat niemant ghelt oft goet geven noch nemen en mach voer officien. Datmen voert verheff van eenen vollen leene niet meer schuldich en es dan xiij Peeters; met noch vele andere goede poincten, als breeder int groot Chaerterboeck der stadt Loven, foliis 85 et 86.

Anno 1422, xij junij, heeft de stadt van Loven een accoordt gemaeckt mette goede lieden van Sint Aechten Rhode vande twee bruggen die zij staende hadden over den vliete vander Dijlen, omde schipvaert van Wavere te maecken, deene bij der kerken aldaer, ende dandere inden dorpe voers. genoempt de Schaepbrugge, die alle beijde in goede reparatien waeren; ende gelooffde de voers. stadt den voers. dorpe, de ierste brugghe altijts, tot haeren coste, te onderhouden, zulcx dat die vanden voers. dorpe, ten eeuwighen daeghe, daer van geenen cost oft last hebben en souden; ende nopende de Schaepbrugghe, dat die soude moeten hebben iiij jocken, te wetene: op elck eijnde ten voerhooffde een jock, ende inde middel, daer die schepen souden doer vaeren, twee jocken; waeraff de stadt van Loven gelooffde te onderhouden de ij jocken int middel der voers. brugge staende, ende die vanden voers. dorpe de ij andere jocken.

In augusti, anno 1421, laeghen de Brabanteren, met die van Loven, voer Praegen, in Behemen, om d'ongeloove wille, ende men ginck, te Loven, voer hen, xxv, xxvij, xxix augustij, processie generael, dat hen Godt victorie verleenen soude.

Anno 1423, ij julij, dede de stadt Loven maecken eene coeckene¹ int hoff van Vlierbeke, opt drinckwater², tot behoeff vanden hertoghe van Brabant, die de stadt coste x^m vij^ciij plecken, iiij l., ij st. paijements.

Anno eodem, xiiij^a augustij, begonst de stadt Loven eene saele, int hoff van Vlierbeke te doen funderen ende maecken, tot behoeff vanden hertoghe van Brabant, die de stadt coste te volmaecken lxxxiij^mij^cxxxix ½. plecken, ij l., xij stuijvers paijements³. Int graeven van welcken fondamente, eenen hertoghe van Brabant, in eene tombe algeheel aldaer vonden wert, ende men zeijde dat het was eenen vande iij Godevaerts van Brabant⁴.

Anno 1425, vij februarij, trocken sommighe heeren der stadt Loven, te wetene: heer Loijck Pinnock, riddere; Jan van Nethenen, Joos Absoloons ende Boudewijn van Graven, mette schutteren ende andere der selver stadt, metten hertoghe ende de steden van Brabant, te oorloghen in Henegouwen, tegens den hertoghe Huijnfroijt van Clocestre, des conincx broeders van Engelandt; ende hebben Breijne⁵ belegert, gewonnen ende verbrant, welcke oorloghe de stadt coste cxxxij^m vi^c xlj plecken.

Anno voers., xxj augusti, vercreech de stadt van Loven brieven van recommandatien van hertoghe Jan van Brabant aenden graeve van Sint Pol, zijnen broedere, die te Roomen was, omden Paus van Roomen, Mertten, te bidden dat hij eene schole oft studium der stadt van Loven te hoofscheijt⁶ geven ende verleenen wilde.

1 Keuken.

2 Het huis of de Refugie van Vlierbeek, gestaan in de huidige Cranendonckstraat, op den grond van het namalige Cranendoncks-Kollegie.

3 Zie over dit gebouw Louvain monumental, bl. 129.

4 Zulks valt te betwijfelen. Misschien was het een abt of monnik van Vlierbeek.

5 Braine.

6 Dat is uit hoflijkheid of genegenheid.