Logo DBNL
De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672) (1897)

De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

(1897)–Hans Bontemantel–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[Deel II]
VII. De vroetschap.

(p. 392.1)) Bestaet in ses-en-dartich Raeden. Bij dit collegie, als in de Verthooninge van het recht, bij den Ridderschap, Edelen en Steeden van Hollant ende Westfrieslant in den jaere 1587, ten tijden van den Graef van Lycester, gedaen, hiervoore, fol. 19 en 20, gedruckt ingebonden2), (is te leesen), is alleen de macht om te adviseeren, resolveeren ende disponeeren van alle saeken, concerneerende den staet van den landen ende de steeden respectiven; ende wat 't selfde collegie adviseert, resolveert ende disponeert, werd bij de gansche burgerij gevolcht. Dienen haer leeven lang ofte haer poorterschap gedurende, ofte dat om andere merckelijcke oorsaeke werden van den eet ontslagen, als hiernae breeder, en wanneer becomen hooge permanante charges oft offitiën in 's lants dienst, buyten dese stadt, volgens resolutie van den raet in date 26 Julij 1641, geregistreert in 't Groot Memoriaelboeck, berustende ter secretary, fol. 188 en 188 verso3). D' Heer Jacob Opmeer, in den jaere 1638 Raetsheer in de Hogen Raedt gemaekt sijnde, is van den eet gedelibereert, uyt cracht der resolutie van den raet en instructie van den Hove, als hiernae breeder, daer van den Heer Hudde sal gesyt werden. - Den Heer Coenraet Burg, den 8sten Januarij 1666 tresorier gemaekt sijnde van den Raet van Staeten, heeft, volgens resolutie van den raet, 12 Maert desselven

jaers, den eet afgestaen, doch is bij deselfde resolutie een acte toegevoecht van, die charge comende te verlaeten en in de stadt wederom woonen, (bij) de eerste openvallende plaets Raet sal gemaekt en op de oude seetel (p. 393.) gestelt werden, en ook gelijke sessie als Out-Schepen op de electie van Burgemeesteren hebben; en is den 28sten Januarij daeraenvolgende een ander Heer, neffens eenige vacante plaetsen meer, in de plaets gecooren. Den Heer Gerrit Hasselaer, op sijn tour sullende stemmen, versocht alvoore de resolutie van den voorschreeven 12 Maert te leesen, waernae van advys was, de vacante plaets van den Heer Burg te moeten open blijven; doch met de electie wierde voortgevaeren.

Daer sijn veel deliberatiën gevallen om den Heer Hendrick Hudde Gerretsen, in gevalle Raetsheer mocht comen te werden, in den eet, als Raet gedaen, te houden; dat den 18den Maert 1656 is gestelt ter examen van de Heeren Witsen, Valckenier, Roeters, van Hoorn, Dronckelaer en Cloeck, welke commissaressen tot haer hebben geassumeert den president van Burgemeesteren, den Heer van Polsbroek; soodat den gesyde president en twee presidenten van Schepenen, als Valckenier en Roeters, neffens de vordere gesyde Heeren de saeke rijpelijk hebbende overwoogen, den 21sten daeraenvolgende hebben gerapporteert in substantie: dat den eet der vroetschap wel syt van te moeten compareeren, ontbooden sijnde, nootsaeken uytgesondert, en dat, in gevalle in Den Haech Raetsheer sijn, de stadt van derselver raet niet can gedient sijn, maer dat integendeel de aensienelijkeyt der Raeden daermeede soude geaugmenteert werden, ende dat in dien gevallen, als bij eede verbonden sijnde aen dese stadt, in 't selfde collegie goede diensten connen doen en be- (p. 394.) quamer correspondentie houden; dat, in gevalle van nootsaekelijcke besoignes den raet beschreven werbende, bijtijts alhier connen weesen, aengesien Den Haech niet veer geleegen is. Den raet daerop gediscoureert hebbende, is verstaen: de Vroetschappen, niettegenstaende tot Raetsheren worden beroepen, sullen vermogen te blijven in den eet van Raet deser stadt. Alhoewel de voorschreeven resolutie met seer grooten ijver is uytge-

bracht, soo is echter, den 14den April daernaevolgende, de gemelde saecke naerder gebracht in deliberatie en verstaen, dat hetselfde niet bestaen can, ten opsicht de ampliatie der instructie van byde de Hoven van Justitie. Waerop verder is gelijt in omvraech, oft geviel dat den gemelde Heer Hudde mocht comen Raetsheer te werden, en 't selfde weder afstaende en in de stadt comende woonen, de eerste vacerende raetsplaets niet behoorde bij resolutie toegevoecht te werden en op de oude plaets geplaest; dat wierd gebracht ter examen van de Heeren Witsen, Rynst en Cloeck. Den 23sten Januarij 1657 is verstaen, van den eet te sijn ontslagen, alsoo in November laestleeden Raetsheer in den Hogen Raet was geworden; niettegenstaende exempelen wierden bijgebracht, dat in Zeelant alsoo werdt gepractiseert, maer alsoo in Hollant geen aen te wijsen waeren, wierd daerbij gepersisteert.

Den 12den Maert 1666, als wanneer de saecke van Coenraet Burg, voorsyt, was geresolveert, is gebracht in verder consideratie door de Heeren Valkenier, Tulp, Vlooswijk en Graef, Burgemeesteren, of den Heer Hudde meede niet gelijke acte, bij resolutie, als die aen den Heer Burgh heeden (was) toegevoecht, soude connen ter hande gestelt werden, alsoo is blijvende in den eet van Hollant, (p. 395.) ende de eerste is overgegaen in den eet der Generalityt. Twelk in consideratie sijnde gelyt, waeren de Burgemeesteren eenparich van advys, van een acte alsvoore te geven. Den Heer Courtenhoef (hoewel seer nae bemaechschapt met den Heer Burg, en naederhant die heerlijckeyt heeft geërft) adviseerde dat den met behoorde bij sijn vrijhyt te blijven, en aen Burg die acte niet toegestaen te hebben, en bijgevolch deese meede niet conde toestaen; Van Hoorn, Rynst, Blaeuw en Geelvink: met Burgemeesteren; Van Loon: het af te slaen; Bontemantel: dat wel memory had en geleesen, dat in den jaere 1618 eenige Heeren onwettelijck uyt den raet waeren geset, ende naederhant wederom ingeroepen sijnde, sijn geplaest op haer uytgesette plaets; maer deese Heeren gaen gewillich uyt den raet, als becomen hebbende hooger en proffitabelder gesach; soo te raede werden die af te staen en wederom in de stadt comen te woonen, dat de

Raeden, die dan sijn, de vrijheyt moeten behouden te stemmen die sij goet vinden, en geen verbant subject te wesen; want soo die acte word gegeven, soo werd den vroetschap belet desselfs acte hebbende naeste magen1) tot Raedt te kiesen, en oversulx best te sijn, sulcke nieuwicheeden achterwege te laeten; en soo andere steeden het doen, dat en verbint deesen raet niet, te meer, gelijk den Heer Courtenhouf wel heeft geadviseert, dat de andere steeden haer met vuyle cuyperijen behelpen, daer (p. 396.) deese stadt van behoorde vrij te blijven. Roeters adviseerde te excuseeren. Hooft syde, 't selfde noyt soude toestaen; dat een Raet, afgegaen wesende en wederom Raet werdende, uyt cracht van soo een acte boven hem soude sitten, ende soo het stijl was in deesen raet te protesteeren ofte aentykeninge te doen, dat hetselfde soude laeten aentykenen. Outshoorn adviseerde, dat den raet sijn vrijheyt moet behouden, en in de oude plaets te sitten niet conde toe verstaen, doch etc. Cornelis Backer: te excuseeren, en bracht veele suffisante reedenen bij, en dat het eerst soude connen geëxamineert werden. Riael: excuseeren; Van de Capelle: advys van Burgemeesteren; Van Neck, Jacobsen, Corver en Schaep: de acte te excuseeren; soodat thien stemmen adviseerden den Heer Hudde geen acte te geven als aen den Heer Burg heeden was toegestaen, negen adviseerden die te geven, den Heer van Outhoorns advys sijnde van ja nochte neen. Soo is met één stem overgehaelt, dat daer niet conde in getreeden werden. Was Secretares Wybout Slicher. - Den Heer Valckenier maeckte groote estime van deesen meergemelden Heer Hudde, als sijnde bemaechschapt, en andere goede qualityten (hebbende), bevorderde sijn E.E. tot Raedt ter Admiralityt wegens dese stadt in 't collegie van Zeelant, volgens de resolutie van den raet, date 5 Februarij 1654, naedat den 28sten Januarij 1653 Vroetschap was geworden; wierde, als gesyt, vandaer gebracht en Raetsheer door de Staeten van Hollant in den Hoogen (p. 397.) Raet gemaekt; (Valckenier) bracht te weech

dat den Heer Burgh bequam de meerverhaelde acte, niet twijffelende of de tweede soude gevolcht hebben, ten opsicht president van Burgemeesteren was en de vordere Burgemeesteren sijn E.E. daerin secondeerden; doch alsoo aen de tweede voorstel wierd gemerckt, waerom de eerste was toegestaen, wierde, als gesyt, met één stem meer als d'andere, die saeke ter sijde gestelt. In den jaere 1670 den Heer Valkenier Burgemeester sijnde, heeft alle middelen door de regeeringe aengewent, die te bedenken waeren, om sijn E.E. neef uyt den Hoogen Raedt over te brengen tot het presidentschap van het Hof van Hollant1), maer den Heer van Bennebroek prevaleerde. - 't Geen niet is connen uytgewerckt werden in den gemelden Hendrick Hudde Gerretsen, is in den jaere 1672 door denselfde Heer Valckeniers bestier ten effecte gebracht in sijn E. broeder Jannes Hudde, bij sijn Hoochyt den Heer prince van Orange Burgemeester gemaekt. De oorsaeken der veranderinge van de regeeringe in den jaere 1578, 1618 en 1650 sijn noch connen niet verschoont werden, dan met den text, dat de tijden boos waeren, en van den jaere 1672 sal omstandelijker gehandelt werden. Men heeft noyt gehoort, dat om onrechtvaerdige middelen ymant uyt de vroetschap is geset of heeft moeten absenteeren, maer wel door quade weereltlijcke fortuynen of schickinge in opgestookte troubele tijden, meest door diegeene, die in 't onderspit laegen.

De extentie voorseyt van den Heer Burg sal apparent in substantie sijn als die van de Heer Dirck Blom, als in de volgende resolutie (is te leesen):

 

Copye.

‘Extract uyt de Resolutiën van de vroetschap der stadt Amsterdam. L.M. fol. 155.

 

Den 22sten November 1679.

 

Op het geproponeerde van de Heeren Burgemeesteren

is met eenparichyt goetgevonden en verstaen, van nu af aen vast te stellen, dat d' Heer Dirck Blom, Out-Schepen deser stadt, ende tot noch toe een plaets onder de 36 Raeden alhier bekleet hebbende, doch sedert eenige weeken versocht ende verkooren bij de E.E. Bewinthebberen van de Oost-Indische Compaignie tot Raedt-ordinares in Indiën, ende mitsdien staende om sijn domicilie nae Batavie over te brengen, soo wanneer sijn E.E. het gemelde ampt van Raedt-ordinares in Indiën soude mogen comen te verlaeten ende weder binnen deser stadt metterwoon keeren, alsdan in de eerste vacante plaets wederom in desen raedt sal werden aengenomen, en geadmitteert te sitten op deselve rang, die hem daer volgens sijn eerste verkiesinge is competeerende geweest; dat ook insgelijcks de gemelde Heer Blom, in cas van soodanige wederkeeringe, in de Oude-raedt, op de verkiesinge van Burgemeesteren, in qualityt van Out-Schepen op sijn voorige plaetse sal mogen sessie nemen ende stemmen, alles in dier voegen alsof hij continueelijk hier ware gebleeven.

 

Onder stont:

 

Dirck Schaep.’

 

1680 en 1681 heeft Dirck de Vlaming van Outshoorn, Heer van Westerdijxhoorn, geobsteert diergelijcke acte, verleent aen Vincent van Bronckhorst in Julij 1677, als wanneer Raetsheer is geworden in den Hoogen Raedt, alsoo oom over den gemelden Bronckhorst is, en bijgevolch geen vroetschap conde worden gemaekt, als te benaemaechschapt.


Vorige Volgende