De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

[p. 235]

VI. Schepenen.

(p. 240.¹⁾) Schepenen werden gemaekt ofte gekooren uyt de XIII^en door Burgemeesteren, uyt cracht der previlegie²⁾ van de Staeten van Hollant ende Westfrieslant, verleent den 22^sten December 1650, welke veertienen werden genomineert in volgende maniere. Den raet werd door Burgemeesteren gedaecht tegen den 28^sten Januarij, als in de electie der Vroetschappen werd gesyt. Soo een of meer Raden gemaekt werden ofte soo geen vacant sijn, werd getreeden tot deselfde nominatie, nae het leesen der previlegiën daerop slaende, waernae den Schout, soo geen Vroetschap is, werd versocht binnen te coomen om den raet te beëedigen. Soo Raet is, staet op en, staende, bij den Secretares, werd hem behandicht het boek, daer den eet in staet, die door sijn E.E. werd geleesen, luydende aldus:

‘Dat sweert ghij, dat ghij, achtervolgende 't previlegie³⁾, deser stede van Amsterdam gegunt ende verleent in de maent Maert in den jaere 1476 bij mijne genaedige Vrouwe van Oostenrijk ende Borgoingne, ende graefinne van Hollant, ende naevolgende de ordonnantie⁴⁾, bij de Coninklijke Magisteyt den 24^sten Januarij 1559 gestatueert tot expeditie van de justitie, kiesen sult veertien persoonen van de rijxste, eerbaerste ende notabelste, reckelijxste ende vreedsaemste poorteren deser stede, sonder yemant daeruyt te versteecken om haet noch uyt eenigerhande saeken,

1) Tusschen p. 233 en 240 van het HS. zijn eenige bladzijden blanco.

2) Zie: Noordkerk's Handvesten. I p. 105, 108 en 109.

3) Zie: Noordkerk's Handvesten. I p. 105, 108 en 109.

4) Zie: Noordkerk's Handvesten. I p. 105, 108 en 109.

[p. 236]

omme uyt deselve XIIII^en bij den Heeren Burgemeesteren der voorschreven stede, in conformité van 't octroy ende previlegie, haere Achtbaerhyt daertoe verleent bij de Eedele Grootmogende Heeren Staeten van Hollant ende West-frieslant den 22^sten December 1650, voors gecooren, ge-(p. 241.) stelt ende geëet te werden, op Vrouwendach te Lichtmisse naestcomende, seven Schepenen, die dat toe-comende jaer Schepenen deser stede wesen ende blijven sullen, als dat nae uytwijsinge der oude previlegiën van deser stede schuldich ende ook gewoonelijk is te geschieden.

Soo waerlijk etc. etc.’

Den raet alsoo beëedicht sijnde, geeft den Schout het boek weder aen den Secretares en vertrekt uyt de camer, of soo Raet is, neemt sijn plaets. Door absentie van den Schout werd den eet afgenomen door den outsten Burgemeester, dat is: die dan presideert. Soo geen nieuwe Raet ofte Raeden gemaekt sijn, pleech den eet niet gedaen te werden, maer op den ouden eet genomineert, doch is seedert veel jaeren anders geobserveert. Den ousten Raet, soo geen Vroetschap ofte Vroetschappen gemaekt sijn, werd versocht door den voorsittende Burgemeester sijn stem te uytten, die hetselfde gedaen (hebbende) en omvraech gevolcht sijnde, wart den tweede en vervolgens door den veertienden Heer¹⁾ versocht en omvraech op gedaen. Doch soo een of meer Raeden gemaekt sijn, stemdt den eersten nae die den laesten Raet opgeworpen heeft²⁾, als bij exempel: soo seven Raeden gemaekt sijn,

1) ‘En vervolgens door den veertienden Heer’ enz. beteekent: en zoo gaat het verder door, tot eindelijk de veertiende Raad (de veertiende nl. in rangorde van de jaren van zitting) wordt verzocht iemand voor te stellen voor de lijst van veertienen, en daarop omvraag gedaan wordt.

2) D. w. z. wanneer aan de benoeming der veertienen vooraf is gegaan de verkiezing van een of meer leden van de vroedschap, dan wordt niet het lid van de vroedschap, dat het langst zitting heeft, verzocht den eersten naam voor de lijst van veertienen ‘op te werpen’, maar het lid, dat in rangorde van jaren van zitting volgt op het lid, dat bij de verkiezing van vroedschapsleden het laatste nieuwe lid heeft ‘opgeworpen’. ‘Opwerpen’, ook wel ‘opsmijten’ beteekent bij Bontemantel en in de stadhuistaal van zijn tijd: voorstellen tot. Het in den tekst volgende ‘exempel’ heldert Bontemantel's bedoeling met het voorgaande op.

[p. 237]

als in den jaere 1653, soo stemt den achsten Raet de eerste der veertienen. Burgemeesteren stemmen de laeste van onderen op de eerste omvraech, en voors tot aen den Raet, die 't laeste opgeset heeft¹⁾. Den Secretares versaemelt de stemmen, en syt yder mael die genomineert is, en daernae alle; stelt die op een billjet en geeft se aen Burgemeesteren om de Schepenen daeruyt te maeken, als breeder daer van Burgemeesteren wert geschreven, en hiervoore in den eet der vroetschap om de XIIII^en te nomineeren, te sien is. De stemmen steekende, werd wederom omvrage gedaen, ook soo daer questie over valt.

(p 242.) Den 28^sten Januarij 1655 liepen twee broeders Pelgrom en Jan ten Grootenhuyse tegen den andren²⁾. Den Secretares Nicolaes Nicolay syde Jan de meeste stemmen te hebben, daerop wierd gesyt Pelgrom de meeste hadt; Burgemeester Tulp bracht in deliberatie van wederom omvraech te doen, dat alsoo wierd verstaen, en quamen Cornelis van Vlooswijk, Outschepen, en byde de Grootenhuysens op 't tapijt, doch Pelgrom had de meeste. Burgemeester Paeter, wiens dochter aen Jan getrout was, syde de meeninge der tweede omvraech alleen te weesen wie der twee broeders de meeste stemmen had, en (dat) geen derde conde opgeset werden; maer wierd verstaen op nieuwe omstemminge yder sijn libertyt te hebben.

Schepenen, door Burgemeesteren gecooren als gesyt den 28^sten Januarij, en Burgemeesteren, den eersten Februarij (gecooren sijnde), te nae met den anderen bemaechschapt

1) Wanneer dus de omvraag begint bij den oudsten Raad, stemmen Burgemeesteren (die alleen aan de stemming deel mogen nemen als zij tevens Raad zijn, wat gewoonlijk het geval was) het laatst. Wanneer de omvraag begint bij den tweeden Raad in volgorde van jaren van zitting, stemmen daarna de op hem in rangorde volgende Raden, dan Burgemeesteren, het laatst de oudste Raad, enz.

2) Tegen elkander loopen = tegen elkander in stemming komen.

[p. 238]

sijnde¹⁾, moet den Schepen wijcken en wert door de nieuwe Burgemeesteren uit de resterende XIIII^en één ofte meer anderen in de plaets gecooren, die door den Schout werden beëedicht. 28 Januarij ....²⁾ is op 't nomineeren der XIIII^en verstaen, dat Cornelis van Vlooswijk en Symen van Hoorn tegelijk daer niet op connen staen, als te nae maechschap sijnde, alsoo de huysvrouw van Vlooswijck moeye was van Van Hoorn.

Den Hooftofficier, den brief in presentie der Burgemeesteren geopent hebbende, becomt uyt last van deselve ordre om die tegen morgen, sijnde den 2^den Februarij, te ontbieden door den conscharge of een der roedragende booden, om als Schepen den eet te doen. Doet deselve tot dien eynde bijeencomen in de vertreckcamer van Schepenen, en de afgaende comen in Schepenencamer om van den eet gedelibereert te werden. Smorgens comen Burgemeesteren en de dry afgegaene in het vertreck van Burgemeesteren; de eerste sitten aen de tafel, de afgaende Heeren op stoelen, aen de rechterhant langs de camer.

(p. 243.) Met den andren gesprooken hebbende over het aenstellen der twee presidenten uyt de afgaende Schepenen, doen door den camerbewaerder, sijnde een der gerechsbooden, versoeken, dat de twee ouste in eede³⁾ der seven gecooren Schepenen gelieven bij haere E.E. te comen; alwaer, nae geseeten sijnde, haer werd door Burgemeesteren gecommuniceert derselver inclinatie tot presidenten, waervan rapport doen aen de andere Heeren Schepenen; soo een welgevallen daerin hebben, doen daervan bericht, of anders werd over en weer gegaen om, is 't doenelijck, overeen te comen, en niet eens werdende, werd met de meeste stemmen geconcludeert als bij den

1) Zie hiervóór, p. 100 en 101.

2) Het in den tekst niet ingevulde jaartal moet zijn 1656, blijkens de aanteekening bij de verkiezing op 28 Januari 1656, in de bijlage N^o. 1: ‘Magistraats-verkiezingen’. Bovendien staat in den tekst abusievelijk 28 Februari in plaats van 28 Januari.

3) Nl. de oudsten in eede als Schepenen. Onder de nieuw gekozenen waren altijd eenige, die reeds één of meermalen in Schepenbank hadden gezeten.

[p. 239]

andren sijn. Tot dien eynde werd den Schout versocht de Heeren Schepenen op te haelen en bij haere E.E. te brengen.

Vertreck van Burgemeesteren.

Binnengecomen sijnde ende geplaest op stoelen, staende langs de glasen¹⁾, syt, dat de Heeren Burgemeesteren sijn E.E. hebben ter handen gestelt de missive²⁾ der afgegaene Burgemeesteren, met de bijlaege, daerin staen de seven Schepenen, bij haere Achtbaerheeden gecooren volgens de previlegiën en octroyen in date 22 December 1650 daervan sijnde, met last om de Heeren te beëedigen, ten welcken insicht heeft versocht alhier te willen comen; vraegende daerneffens of gereet sijn sulx te doen, waerop geantwoort sijnde daertoe beryt te sijn, geeft den Secretares het boek aen den Officier, en opstaende leest (den Officier) de volgende eet:

‘Dat sweert ghij, dat ghij goede Schepenen sult weesen, mijnen genaedigen Heere³⁾ houw ende getrouw wesen sult, ende mijnen genaedigen Heere in sijn saeke sult stijven ende stercken naer uwer vermoogen, ende een recht vonnisse wijsen sult tusschen den Heer ende den huysman, tusschen den huysman ende Heere, ende tus-

1) In Civ. en Mil. Reg. I p. 25 staat: ‘dan werden de seven Heeren door den Schout opgehaelt en gelyt bij Burgemeesteren, blijvende staen. Den Schout geseeten sijnde, syt in substantie enz.’

2) Lees den inhoud dezer missive hiervóór, p. 99 en 100.

3) Zie hierbij: Wagenaar, Amsterdam. III p. 310, noot 1.

[p. 240]

schen twee luyden dingtalen, ende dat niet te laten om genegerhande saeke.

Soo waerlijk etc.’

(p. 244.) Schepenen overende staende den eet hebbende gehoort, seggen den Schout nae, steekende de twee voorste vingeren op: ‘Dat Godt ons alsoo helpe.’

Welken eet gestaeft sijnde, gaet den Schout uyt de camer¹⁾ en werd getreeden tot het maeken der twee presidenten. Burgemeesteren stemmen eerst, dan de dry afgegaene en daernae de seven Schepenen²⁾. Dan werd den Schout versocht binnen te comen, en aengesyt wie presidenten sijn geworden, en dat sijn E.E. geliefte sij deselve binnen te brengen, dewelke gecomen sijnde, werden gecontinueert op den eet, voorleeden jaere gedaen. Voors werden door de boode de afgaende Schepenen binnen versocht³⁾; die daer sijnde, syt den Schout, dat den tijt haerder bedieninge uyt is volgens de previle-

1) Civ. en Mil. Reg. I p. 25 heeft: ‘Den eet alsoo met blooten hoofden, met opsteecken der twee voorste vingeren gestaeft sijnde, gaet den Schout uyt de camer, waernae de Schepenen gaen sitten’.

2) Civ. en Mil. Reg. I p. 26 heeft: ‘Het gebet gedaen en de previlegiën, daertoe specteerende, door den secretares geleesen sijnde, stemmen de Burgemeesteren in orde eerst, dan de afgaende Burgemeesteren van onderen op, alsoo de jongste het laeste vierendeel jaers gepresideert heeft, en dan stemmen de beëedichde Schepenen; en word alsoo tweemael de omvraege gedaen.’ Dat de twee presidenten van Schepenen gekozen zouden worden door de vier regeerende Burgemeesteren, de drie aftredende Burgemeesteren en de zeven nieuwe Schepenen was bepaald in het privilegie van 3 Januari 1581. (Noordkerk's Handvesten I p. 110.) Toch vond ik in den derden bundel van Schaep's aanteekeningen: ‘Het gebruyck’ (nl. dat de 3 Oud-Burgemeesteren aan deze stemming deelnemen) ‘is niet out, en maer ontrent den jare 1630 eerst opgecomen, omdat de 4 niewe Burgemeesteren van Schepenen niet en souden overstempt worden’. Daar Schaep in 1638 voor het eerst in Schepenbank kwam, dus niet lang na 1630, verdient zijn bericht wel eenig geloof.

3) Volgens Civ. en Mil. Reg. I p. 26 gaat de Schout zelf naar Schepenkamer, waar de aftredende Schepenen zitten, maakt hun bekend wie tot presidenten zijn gekozen, en verzoekt hen in de kamer van Burgemeesteren te komen.

[p. 241]

giën, haere E.E. bedankende uyt den name van den Heeren Staeten van Hollant ende Westfrieslant voor den dienst aen de justitie gedaen, en voors ontslaet (hen) van den eet, als Schepenen gedaen. Daerop wenschen de afgaende Heeren de Schepenen geluck en patientie, in ordre overgevende de reep¹⁾, (dat sijn, daer de silvre cruyssen op genayt (sijn), gebruyckt werdende op de rocken, genaemt bloetrocken, alsoo niet anders werden gebruykt dan in capitale, dat sijn dootstraffen, als hier voore (is gesyt), daer van de crimineele justitie en executie word gesprooken) en vertrecken soo uyt de camer; daernae staet den Schout, Burgemeesteren en de afgaende Burgemeesteren op, en wenschen Schepenen meede geluk in den dienst, 't welck Schepenen ook doen aen Burgemeesteren, waermeede de dry afgaende Heeren vertrecken, en werd aenstonts de klok geluyt en ter puye afgecondicht de volgende willekeur (alsoo alle willekeuren maer één jaer cracht hebben, volgens het previlegie en verklaringe (p. 245.) van de costumen, geobserveert in civiele saeken, in Januarij 1570²⁾):

‘Alsoo op huyden mijne Heeren de Schepenen deser steede sijn geëet en in haer offitie van Schependom getreeden sijn, begeerende mijne Heeren van den Gerechte, dat de ordonnantiën, willekeuren ende statuten deser steede, in voortijden gemaekt, achtervolcht en de goede gemeente in goede vreede, politie ende gerechtichyt gehouden sal werden, soo is 't dat deselve mijne Heeren de voorschreven willekeuren en statuten vernieuwende ende continueerende, beveelen en gebieden die onderhouden te werden tot 's gerechts proeven.’

Waermeede de Heeren yders haers weechs gaen.

1) Civ. en Mil. Reg. I p. 26 heeft: ‘yder overleeverende de reep met de cruyssen aen die in sijn plaets comt te sitten, waer de afgaende presidenten de sleutels der casse (aan) hebben gehecht, en gaen alsoo ordentelijk uyt de camer.’ Ordentelijk = in rangorde. Over deze reep zie hiervóór, p. 66.

2) Noordkerk's Handvesten II p. 447.

[p. 242]

Schepen-camer in het oude stadthuys¹⁾.

1.	Deur nae de pijncamer.
2.	Schoorsteen.
3.	De plaets van den Schout.
4.	President van Schepenen.
5.	Vies-president.
6.	Schepenen.
7.	De tafel.
8.	Pensionares.
9.	Secretares.
10.	Secretaris-tafel.
11.	De baly.
12.	Sitbancken.
13.	Deur nae de schildercamer of (camer van) clyne saecken.
14.	Deur van Schepen-camer, van den Dam in te gaan, over de groote sael of gasthuys.

1) Deze teekening staat niet in het HS., maar werd door mij gevonden onder losse stukken van Bontemantel. Ik plaats haar tegenover p. 246 van het HS., omdat daar de beschrijving van Schepenbauk een aanvang neemt.

[p. 243]

De afgaende Schepenen, smorgens in haer camer sijnde, behouden, soolang van den eet niet sijn ontslagen, haer gesach, en soo iets voorvalt, connen daer noch over disponeeren; eer de presidenten nae binnen versocht werden door Burgemeesteren en door den Schout opgehaelt, gaen in 't ronde staen en bedanken den andren in vrindelijcke discourse voor de goede confraternité, dat jaer gehouden. De presidenten werden gewoonelijk gecooren uyt de ouste in eede der afgaende Schepenen, soo de maechschap der nieuwe gemaekte Heeren die daer niet uyt en sluyten, naer de previlegiën en rechten; doch van de ouste te neemen is geen wet, maer, als gesyt, een gewoonte. In den jaere 1659 had Bontemantel behooren tweede president te weesen, doch wierde voorbijgegaen, en Hooft daertoe gecooren. Anno 1671 quam van de Capelle toe de tweede plaets, doch Schaep wiert het; tenwaer Maerseveen in den jaere 1666 president waer geweest, die daernae voor geen tweede presidenten werden gebruykt, soo soude hem die plaets toegecomen hebben. Men syt dat er exempelen sijn van dat presidenten naederhant voor tweede presidenten gedient hebben; alsoo het geen wet is, soo werd het genomen voor een dischretie, terwijl het niet soude connen gewygert werden¹⁾.

(p. 246.) De presidenten werd groot respect toegedraegen, en soo de voorvallende saeken eenichsins indifferent sijn, werd gehelt nae haer inclinatie. Hebben het bestier en, met communicatie, stellen en houden de Bank en rollen in ordre. Op de eerste sessie, nae een bequame aenspraek, brengen voor de saeken, die volgens gewoonte werden geobserveert, te weeten dat het gebet, voordat partij werd gegeven, door den voorsittende Heer moet werden gedaen, op de peene van de pos²⁾; en in gevalle

1) De nu volgende p. 245 a, b, c en d laat ik weg, omdat hetzelfde wordt medegedeeld op p. 246-249 van het HS. Enkele verschillen vermeld ik in de noten.

2) Wat ‘de pos’ is, wordt verklaard op p. 247 en 252 van het HS.

[p. 244]

de rol niet en dient, en in de boeijen werd gebesoigneert, soo werd het gebet aldaer gedaen, op deselfde boete; ende opdat het niet soude versuymen, werd het gebet smorgens gelyt op de tafel voor den president. Het collegie werd gedeelt, opdat yder can weeten wat sijn werck is, in dry esquaders, te weeten: den president, den onderste en vierde, van onderen op te reekenen; de tweede esquadre bestaet uyt de tweede voorsittende, den tweede van onderen en van boven de vijfde; de darde verdeelinge sijn den darde van bovenen, darde van onderen en vierde van bovenen. De dry Heeren, welkers week het is, staen Sondaech boven te comen, of ten minste twee van deselve, om te trouwen; coomen smorgens een half eur vroeger om de requesten te leesen, en, van geringe materie sijnde, disponeeren daerop, of anders met het meerdergetal van Schepenen. Sitten ter vierschaer, soo die in haer week dient; nemen waer de extreordenares-(rol), Schoutensessie, impost- en cleyne rol, als ook het buyten- en extreordenares voorvallende werk, als de boeijen, oock ter secretary de kennissen, borgtochten en anders. Op het trouwen (p. 247.) en dagelijxse rol is den ondersittende Heer verplicht de geltbacken op de tafel te setten en wederom wech te sluyten, ook Sondaechs de armenbossen; vermogen geen gelt op de taefel te laeten, noch de sleutel in de cas te laeten steeken, op verbeurte van de pos, dat is: een maeltijt aen het collegie en den Schout. Twee van de dry nemen de kleine loospanden waer¹⁾. De groote loospanden werden gedaen als de eygenpanden, doch door twee Schepenen neffens den Offecier. De eygenpanden werden gedaen door het volle collegie, niet (één Schepen) buyten de stadt of siek sijnde, ofte dat om wettige oorsaeke met kennisse van de president absenteert, als wanneer voor het slaen van de stadthuysklok ten een euren naemiddach op Maendach op den Dam moeten sijn, binnen de ketens²⁾,

1) ‘'s Maendachs voor de vierschaer, smorgens op soodanigen eur, als het den Heer Schout en Schepenen tesamen goetvinden.’ Deze aanteekening ontleen ik aan het weggelaten gedeelte.

2) Over de ‘ketenen aan den Dam’, zie: Ter Gouw, Amstelodamiana. II p. 294 en 295.

[p. 245]

en de dry volgende dagen vóór negen euren des smorgens, op peene der groote pos, dat is: een maeltijt aen Schout en Burgemeesteren en Schepenen. Mey-avont vierschaer¹⁾ werd bij alle de Heeren waergenomen, ten welken eynde smorgens ten ses euren moeten op den Dam sijn, op gelijcke peene. Schepenen mogen geen kennisse nemen van eenige brieven, die ymant wil passeeren uyt crachte van een procuratie, gepasseert bij ymant, wonende buyten de jurisdictie, voordat alhier ter secretarye is geregistreert. De eerste Schepen, die eenige Schepenenkennisse, opdracht- en termijnbrieven bij een weduwe ofte vrijster, wonende in de jurisdictie deser steede, gepresenteert werd, en vermach deselve niet te tykenen noch te zeegelen, voor en aleer hem door een boode van de stadt bekent is gemaekt, dat de Heeren Burgemeesteren daerin consenteeren, en sij haer voochden en virendeelen bij haer hebben. Alle de Heeren, uytgenomen den president, een Schepenenkennisse tykenende, moeten soo tykenen, dat altoos een voorsittende vóór haer tykenen (p. 248.) can, en die de laeste tykent, vermach deselve ten eersten niet anders te tykenen als op de plique van 't blat, vollende den dach, de maent en jaer, ende latende dan ter secretarye registreeren; dat gedaen sijnde, vermach dan deselve te tykenen debito loco, lettende dat hij vóór geen voorsittende en tykent, maer achter of onder deselve, op de verbeurte van de pos. Den lesten tykenende vermach dat niet te doen, soo die ses-duysent guldens of daerover bedraecht, dan nae communicatie van het collegie van Schepenen. Voordat men eenige Schepenenkennise tykent, termyn- of opdrachtbrieven zeegelt, dat de persoonen, daerinne gemelt, present sijn, dient op gelet te werden, byde op peene van de pos. Termijn- of opdracht- of custingbrieven mogen niet gezeegelt werden naedat sij ses weeken gedateert sijn, maer moet den datum voor het zeegelen verandert werden. Vermoogen ook geen quytscheldingen nochte opdrachtbrieven te zeegelen, tensij dat op den brief door den hant van den secretares blijke,

1) Zie daarover: Wagenaar, Amsterdam. III p. 322.

[p. 246]

dat den 40^en en 80^en ende den 8^en pennink¹⁾ betaelt, en op de brieven getykent sijn; ook van gelijken den 5^en pennink van de landen en thuynen buiten de fortificatie in de jurisdictie geleegen, op gelijcke verbeurt. De jongste Schepen, in de quytscheldinge en termijn brieven genoemt, moet altijt aen de laechste staert zeegelen, op de verbeurte van de pos. Ook vermogen Schepenen geen schatbrieven, voordat den Heer Offecier eerst gezeegelt heeft, zeegelen; ook niet dan naer collatie van de sommen, namen, jaer en dach, vermelt in de schatbrief, tegen de acte van (p. 249.) condemnatie, pandinge, Schepenenkennisse ofte Weesmeesterskennisse, daeruyt de excecutiën gedaen worden, die altijt met den anderen moeten accordeeren, en moet de jongste altijt aen de achterste staert zeegelen, op de voorsyde boete. Den voorsittende Schepen sal yder op sijn toer moeten sijn advys vraegen voor het uytten van de sententiën, en den Heer Officier, soo hij daer present is, ofte anders den presideerende sal het vonnisse vermaenen, en den tweede het uytspreecken of door den secretares laeten leesen, op gelijke pos-verbeurte. De Heeren, die getrout hebben, en haer naemen in 't boek vergeeten te tykenen, hebben deselfde peene verbeurt. Den ousten Heer neemt de cautie af, soo ter secretary als anders; soo den tweede het doet, verbeurt de pos.

De Heeren Schepenen en sullen in rang Out-Burgemeesteren niet wijken of cedeeren, noch op publique maeltijden, begraeffenisse, op straet of elders, uitgesondert in maechschap naestbestaende²⁾. Alleen in commissiën van den Raedt sal de préséance hebben de ouste in den raedt sittende, 't sij dat een regeerende Schepen ofte een Out-Burgemeester is, achtervolgende het accoort, gemaekt met Burgemeesteren, Schepenen en Out-Burgemeesteren, den 4^den September 1660, en in Schepenen-minuutregister geregistreert; soo den voorsittende Schepen dit vergeet voor te draegen³⁾, en door den Secretaris te laten stellen in 't gesyde minuutregister, dat hetselfde bekent gemaekt

1) ‘Van de huysen en erven’. (uit de weggelaten bladz.)

2) ‘Op de verbeurte van de pos’. (ut supra.)

3) Nl. ‘aen de nieuwe aencomende Schepenen’. (ut supra)

[p. 247]

heeft, verbeurt daerover de pos, gelijk meede doen die het niet preciselijk observeeren: en alsoo deese questie (p. 250.) lange jaren heeft geduert, soo sal best sijn die te stellen, als in de minute staet.