De regeeringe van Amsterdam, soo in 't civiel als crimineel en militaire (1653-1672)

16. Sleutels der stadtspoorten en boomen.

(p. 172.) Burgemeesteren sijn seedert omtrent de hondert jaeren geweest in vreedsame possessie van het bewaeren en versorgen der stadtssleutels van de poorten en boomen, die savonds werden gebracht en smorgens gehaelt tot een van de Burgemeesteren, wiens beurt het is die snachts tot sijnen huyse te hebben, als bij de ordonnantiën van de schutterijen, dato 5 Augusty 1594 en 6 April 1618²⁾, en de vordere, nae den anderen door de Heeren van den gerechte gestatueert, is te leesen. Het is te gelooven, dat het van voor aloude tijden alsoo is geweest, en bij de oneenicheeden, ten tijde der opstant van de gereformeerden tegens haere overichyt, om vredens wille anders is toegestaen. Den 9^den Augusty 1566 is bij de XXXVI

2) Handvesten p. 146 en 148, waar als data opgegeven worden: 3 Augustus 1594 en 30 April 1618.

[p. 151]

Raeden Burgemeesteren belast de poorten geslooten te houden, om het uytloopen ter predicatie te beletten, die daechs daeraen soude gedaen werden; doch door den oploop der gereformeerden en dat tachentich mannen haer verbonden hadden gewapent die buyten te helpen, en den Schout van ongeval gewaerschout, sijn haer Achtbaerheeden genootsaeckt geweest de poorten op het gewoonelijke eur te laeten openen¹⁾; eenich volk van den Heer van Brederoode omtrent de stadt buyten de Haerlemer-poort leggende, is versocht de poort te willen openen, doch Burgemeesteren hebben dat gewygert. Den gemelden Heer van Breederoode in de stadt sijnde in den jaere 1567, en daernae²⁾ Prins Willem, is bij bewilleging toegestaen de sleutels op 't stadhuys te brengen, en bij naeder accoort gespecificeert wie deselve bewaeren soude. Nae de satisfactie van in den jaere 1578 den 8^sten Februarij gemaeckt, en de regeerders den 28^sten Mey daeraenvolgende, tegens den eet op de pacificatie van Gent en de gesyde satisfactie gedaen, uyt de stadt geset, is den 8^sten September 1580 de ordonnantie op de wacht vernieut, en geordonneert de sleutels gehaelt en gebracht te werden volgens voor- (p. 173.) gaende ordonnantiën³⁾; en bij de ordonnantie van den 5^den Augusty 1594, hiervoore gemelt, wert in 't 18^de artyckel gesyt, dat alle ende een yegelick, die de dachwacht sullen hebben, sullen hen des morgens voor 't luyden van de poortklok voor Burgemeestere-deure, die de sleutelen bewaert, vinden laeten, ende gaen, elk daer sijn lot gevallen is, met de sleutelen, ende openen de poorten, ende des avonts, nae der poorteklock ende sluyten van de poorten ofte boomen, de sleutelen wederom brengen tot des Burgemeesters huys, op peene van telckens te verbeuren thien stuyvers. Soodat niet is te twijffelen aen de authorityt, die Burgemeesteren altijd gehadt hebben

1) Zie: Ter Gouw VI p. 93 en 94.

2) De volgorde is anders. Oranje was te Amsterdam van 15 December 1566 tot 20 Januari 1567; Brederode kwam er den 27^sten Februari 1567 en verliet de stad op den 27^sten April van dat jaar. Zie: Ter Gouw VI p. 135, 145, 162, 183, 186 en 187.

3) Handvesten p 145.

[p. 152]

van het sluyten en openen der stadtspoorten en boomen, dan alleen wynich jaeren gedurende de gesyde troubelen, en noch hebben gehadt tot in den jaere 1672, als wanneer door eenige oproerige gemeente wederom muyteriën over 't bewaeren der sleutels is aengestelt voor het huys van den Burgemeester Jan van de Pol, daerop den 5^den Augustus van 't gesyde jaar, bij resolutie der vroetschap, is verstaen, na ingenomen advys van den krijsraedt, op versoek van Burgemeesteren, daechs tevoore gegeeven, van de sleutels te brengen op 't stadhuis, te sluyten in een kist van twee slooten, van dewelcken den eenen te laeten ter bewaringe van den hooftofficier, die de wacht heeft op 't stadthuys, en den andren door de burgerwacht te laeten brengen tot den Burgemeester, wiens tijt het is die te bewaeren, en op gelijke manier die smorgens te laeten afhaelen; van welcke timulte omstandelijck hiernae sal gesprooken werden¹⁾.

1) Over het tumult wegens het bewaren van de sleutels in 1672 leze men het artikel van den heer J.F. Gebhard Jr., getiteld: ‘Amsterdamsche annteekeningen uit 1672’, in Fruin's Bijdragen. 2^de R., X p. 205 sqq.