Heldere gezichten

[p. 145]

Oudejaarsavond

De dag werd laat en noode geboren uit mist en killigheid en wintersche donkerheid. Ver over de velden, waar de boomen naakt geplonderd stonden, slierden de zware dampen voort. Zwermen van roetzwarte vogelen streken er over neer, en eksters grijsbespikkeld vlogen van den eenen boom naar den anderen. Uit den lagen hemel sijpelde langzaam de weekende motregen...

Zóó zagen we 't jaar enden ditmaal, het jaar van de schroeiende hitte en van de regenlooze maanden; 't felle zomerjaar, dat de vruchten gaar stoofde aan de boomen, dat de groenten verzengde, dat de heele aarde dreigde te vergloeien en te verdorren: het heetste jaar dat wij ooit beleefden.

Uit den mistigen horizont 't geknal van even een vuurroer, of over den steenweg 't oneven en langzame gedokker van een boerekar: dat zijn de eenige geruchten.

Tóch breken daar opeens onverwachte klanken uit. 't Is een dof gedommel, als van gonzende bijen, een dikke zwerm, en 't zijn rumoerige, schreeuwerige kinderstemmen die in koor aan 't zingen slaan. En we hooren den rommelpot, en ik beluister de verbasterde woorden van het oeroude deuntje van den dag:

We komen hier met ons gebreken
De oude Jozef die woont hier
Laat ons een pijp tabak ontsteken
En dan daarbij een kanneke glazenbier,

[p. 146]

 

Met alder tijden

 

Met ons verblijden

 

En wij wenschen u

 

Een gelukkig nieuwe jaar!

‘De oude Jozef die woont hier’... Zij wisten het, en daarom zijn ze gekomen, de herderkens, en met harmonica en rommelpot begeleidden zij den zang, die de goede huisvrouw zou verlokken tot mildheid met koekskens en centen. Puck, de hond, wordt aan den band gehouden, en 't jonge volkske mag gerust zijn keel uitzingen: hun knapzak zal wel vol geraken, want er zijn vele ‘oude Jozef's’ in het dorp en de huisvrouwen hebben zich op de gebeurtenissen voorzien.

Hoort, daar komt een nieuwe bent aangedrumd, de tuindeur doet de oudste behoedzaam open en ze zijn wel met twintigen - ronde blozende kopjes met vlasharen, en dicht tegen elkaar staan ze en ze klagen meewarelijk over hun eigen droevig lot, de kleuters:

Wij komen hier getreden
Getweeën bij elkaar
En wilt gij ons wat geven
Dan zijn wij zoo verblijd
We staan hier in de koude zoo zeer,
We hebben geene ouders nie' meer.

't Gaat al crescendo, tot het opeens valt:

Ons keel is droog en ons beurze zoo plat.
Geeft ons nog iets of wat!

[p. 147]

Oorverdoovend, met begeleiding van schelle bellen en ronkende rommelpotten, schreeuwen ze 't uit, en 't wordt een op zijn Vlaamsch verruwde zingende galerij van Lucca della Robbia.

Maar daar komen der drie dikke af, uit de Bessemhei, en als torren brommen hun rommelpotten en ze weeklagen:

Ik heb zoo lang met den rommelpot geloopen
Nog geen geld om brood te koopen
Hollebakkerij
Steken in de zij
Steken in den hoed
In den hoed van Peerke Toet!
Vrouwke doet uw deurke open
Laat den speelman binnenkomen
Speelman, gij moet strijken,
Schipper, gij moet wijken!
Geef maar gauw wat in mijnen zak
Dan gaan wij op een ander plak.

Onzinnig gebrabbel, en zeker erg verbasterd, maar de slotwoorden zijn overduidelijk. Moeder de vrouw vult de vragende handjes, en, zonder dankje, maar met begeerige blikken, hebben de jongens de gave aangegrepen, en loopen naar verder-op. Moge de tocht hun fortuinlijk zijn!

En daar komen nóg bloeikens aangesukkeld, rondbollige bubbelkes, met zoetsappige ronde wangen, de meisjes met een warmen wollen doek om 't hoofd, de jongens in groote sjerpen gewikkeld, en zij verzekeren:

[p. 148]

 

Hier woont nóg een goede vrouw

 

Die ons wel wat geven zou.

 

Lang mag ze leven.

 

Veul mag ze geven.

 

Honderd jaar op dezen dag

 

Hoop ik dat ze nog leven mag.

 

Ja 't is waar, ja 't is waar:

 

'k Wensch u 'ne zaligen nieuwejaar!

't Is avond geworden, de nevelen hebben de velden omsluierd, uit de luchten zijpelt zoetjes een flauwe motregen: 't jaar traant weg... 't Is een week einde, een naar en zielig einde..

De kinderkens zijn allemaal weg - onze zakken zijn ledig, en de koekentrommel ook...

Maar wij hebben de hoop op 't heerlijke nieuwe jaar!

1911-12.