Haags duet

Zaterdag 7 maart

‘Verlies D66 maakt Paars ii onzeker’, kopt de Volkskrant. En het hoofdartikel: ‘Duidelijk is ook dat een voortzetting van de huidige coalitie na de Kamerverkiezing niet vanzelfsprekend is, ja zelfs onwaarschijnlijk lijkt.’ Veronderstel dat na de Kamerverkiezingen de kleinere partijen de volgende resultaten behalen: klein-rechts 8, GroenLinks 10, sp 7, cd 1 en D66 10. Samen 36 zetels. Resteren 114 zetels voor vvd, PvdA en cda. Gesteld die zetels worden als volgt verdeeld: 40, 40 en 34. Gesteld verder dat D66 niet wil meeregeren. Dan kan het voor de PvdA nog knap moeilijk worden de vvd te ontlopen. Maar wedden dat D66 wel wil meedoen? Als Els Borst moet kiezen tussen een ministerschap of de Kamer, weet ik wel wat zij doet. Het meest voor de

[p. 18]

hand liggend is nog steeds Paars ii, met D66. En terecht, want het paarse beleid is in overwegende mate goed. Bovendien weet Wim Kok precies wat hij aan ons heeft en dat kun je van het cda niet zeggen. Hij is veel te voorzichtig voor een PvdA-cda-GroenLinkscoalitie. Bovendien heeft hij de vvd nodig als tegenwicht tegen zijn eigen partij.

Heb net het interview met Hans Prade gelezen (de Volkskrant, 5-3-1998). Prade, oud-voorzitter van de Surinaamse Rekenkamer, oud-ambassadeur in Den Haag, is zijn land ontvlucht. Hij zegt: ‘Door toegeeflijk te blijven aan Surinaamse grillen, ondermijnt Nederland de democratische krachten in het land’ en: ‘Als het eropaan komt, hoeft Suriname nooit op te draaien voor zijn eigen problemen.’ Een beter voorbeeld van goede bedoelingen en kwalijke gevolgen is nauwelijks te vinden. Wij hebben Suriname in de steek gelaten. En we waren gewaarschuwd. Tijdens het debat in Den Haag over de onafhankelijkheid van Suriname zei Lachmon: ‘Als Suriname in een chaotische toestand mocht komen te vertoeven, blijf dan niet met gekruiste armen zitten.’ En Mungra: ‘Terwijl Surinames hart bloedt, bloedt de neus van Nederland.’ Maar Den Uyl vond het de meest voortreffelijke daad van zijn kabinet. Nederland had de mond vol van het Midden-Oosten, Zuid-Afrika en de kruisraketten, waarop wij geen of zeer weinig invloed hadden. Op Suriname hadden we zeer veel invloed kunnen hebben, maar dat hebben we totaal verprutst. Met donderend geraas zijn we in de valkuil van de goede bedoelingen verdwenen. Wij lijden aan de diplomatic delusion: any solution is better than no solution.

Zie ook het minidebatje over Irak. Josephine Verspaget wilde de Fransen volgen, die hoofdzakelijk worden geïnspireerd door commerciële belangen en hun ingekankerde antiamerikanisme. (Parijs heeft enorme schulden uitstaan in Irak vanwege de wapenleveranties tijdens de Iran-Irak-oorlog.) Zij wilde alleen onderhandelen en dat fregat dus niet sturen. Toen ik dat op de buis zag, dacht ik: daar gaan we weer. Wanneer zal de PvdA inzien dat je onderhandelingen met Saddam Hoessein alleen on-

[p. 19]

der dreiging met militaire macht tot een goed einde kunt brengen? Kofi Annan gaat nu met de eer strijken, maar zonder de krijgsmacht van de vs was het nooit gelukt. Hij erkent dat gelukkig ook. Het ergerlijke is dat een aantal mensen de indruk maakt dat niet Saddam Hoessein, maar de vs the villain of the piece is. Keer op keer laten wij ons in de luren leggen door ons anti-amerikanisme, dat door onze machteloosheid wordt versterkt. Confucius laat de ene man tegen de ander zeggen: ‘Waarom ben je boos op mij? Ik heb toch nooit iets voor je gedaan?’ Hoe duidelijker je het maakt dat je niet zult aarzelen van macht gebruik te maken, des te minder je dat in feite behoeft te doen.

Verder een recensieartikel van J.C.H. Blom, voormalig hoogleraar in de geschiedenis in Amsterdam, nu hoofd van het riod. Het betreft een paar boeken over de jaren vijftig en zestig, waaronder James Kennedy's Nieuw Babylon in aanbouw en Hans Righarts De eindeloze jaren zestig. Kennedy ziet de toenmalige zittende elite als de dynamische kracht bij uitstek. Met andere woorden, de notabelen van die dagen hebben de revolutie van '68 veroorzaakt. Ik geloof daar geen klap van. Righart ziet voornamelijk een generatieconflict. Dat was er zonder twijfel. Maar er was veel meer: (1) de ontzuiling; (2) de welvaart, inclusief (3) de auto; (4) de televisie; (5) de pil; (6) het massaonderwijs. Blom citeert met instemming (en terecht) Jan Pen, die in Hollands Maandblad (1997-4) schreef: ‘Wie mij, anno 1997, komt vertellen dat de jaren vijftig een saaie tijd waren en dat we voor ons cultureel vertier zaten te wachten op wat later “de Vijftigers” zou gaan heten, kan op weinig begrip rekenen.’ Bij mij ook niet. Eind maart moet ik in Buitenhof in debat met Hans van Mierlo over de jaren zestig.