Floris, graaf van Holland
(1996)–Frits Bolkestein–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 67]
| |
[pagina 69]
| |
Scène I
Een vertrek in Floris' kasteel
Floris en Beatrijs
floris
Door moed en slimheid is de slag gewonnen.
Op zee verdeelde ik de vloot in twee gedeelten.
Ik nam de helft en gaf de anderen bevel
Te wachten tot de ochtend en zich te verbergen
Terwijl mijn contingent het land bereikte en
De Friezen uit hun eigen kamp verdreef:
Hun bolwerk en verdediging in 't nauw gebracht
Door onze moordbeluste, opgehitste troepen.
Dit plan volvoerden wij. Vlak bij het Friese kamp
Liet ik mijn mannen ongemerkt aan land gaan.
De nacht viel snel. We moesten uren wachten
Tot in de ochtend vaal en kil het licht verscheen.
Een felle wind blies snijdend over 't land.
Geen slaap, geen eten, en bevangen door de kou,
We hadden bijna geen gevoel meer in ons lijf.
De Friezen vielen aan met woeste razernij,
Verbraken rangen om elkaar te overtroeven
In dapperheid en ons, de hatelijke vijand,
Als eerste te bereiken. Piekeniers
En boogschutters had ik al opgesteld in hun
Gesloten, goed geoefende formaties.
Onwrikbaar sloegen zij de aanval af
| |
[pagina 70]
| |
Als rotsen in een storm waarop de golven breken
En schuimend wegebben. De schok was gruwelijk,
Maar roekeloze durf liep stuk op overmacht.
Mijn mannen trokken, stap voor hard bevochten stap,
Slechts langzaam op, maar toen verloor een Fries de moed
En vluchtte naar een plek die hij nog veilig dacht.
Op dat moment trok bijna heel die opgewonden,
Maar ongetrainde troep zich haastig terug.
Mijn andere troepen waren daar aan land gegaan
Waar alle Friese schepen voor de rede lagen.
In minder dan een uur waren de wachters dood
Of op de vlucht gejaagd. Mijn mannen hadden net
De brand gestoken in een ouderwetse kotter
Toen daar de eerste, uitgeputte Friezen kwamen.
Zij konden dienen als een aambeeld voor mijn hamer.
Een aantal Friezen, dat gevangen zat
In deze ring van staal werd onverwijld gedood;
Een ander deel ontsnapte aan mijn veteranen
Door in de zee in te springen. Maar helaas voor hen
Was daar de stroming sterk - ze zonken uit 't gezicht.
beatrijs
En overleefde geen van die verdoemde mannen?
floris
De helft heeft deze slachting overleefd.
Mijn officieren wilden zonder mededogen
Hen allen doden, maar ik volgde liever
Het voorbeeld van mijn vader, die gewoonlijk
| |
[pagina 71]
| |
De leiders scheidde van hun mannen omdat die
Gehoorzaam en onschuldig de bevelen volgen.
Mijn zegerijke troepen gaf ik orders om
Soldaten vrij te laten gaan, maar liet hen wel
De kleren en bagage van de vijand houden.
Zij moesten naakt hun weg naar huis weer vinden.
De kapiteins en edelen, die hield ik vast
Als zekerheid voor goed gedrag en bovendien;
Hun losgeld is vergoeding voor de kosten
Van deze krijgstocht.
beatrijs
En, heeft u 't graf gevonden?
floris
Jawel, maar ik moest vaker dan gewoon
Mijn toevlucht nemen tot het rek en gloeiend ijzer
Om te ontdekken dat er van die boze daad
Die veertig jaar geleden werd gepleegd
Slechts vier getuigen nog in leven waren.
Mijn aanval was voor drie van hen fataal geweest...
Het duurde lang voor wij de vierde eindlijk vonden
En langer nog voor hij begon te praten.
Pas op de pijnbank wilde hij de plaats onthullen:
Een schoorsteen van een boerenhoeve. In de haard
Werd vaders lichaam teruggevonden. Zijn skelet
Omwikkelden we met het fijnste doek. Ik bracht
Het mee naar huis en dank de Heer dat ik zo snel
Mijn plicht aan vaders ziel tot uitvoer brengen kan
Door met gepaste eer zijn botten te begraven.
| |
[pagina 72]
| |
Hij was een moedig man, oprecht, beheerst en trots:
Een bron van kracht voor ieder die hem kende.
Zo jong was hij, niet meer dan achtentwintig jaar,
Toen hij onwaardig aan zijn einde kwam.
Wij moeten klaar zijn voor ons levenseinde,
Want niemand weet op welk moment ook wij
Van deze wrede wereld afscheid moeten nemen.
beatrijs
Ik bid u, Floris, spreek niet zo zwartgallig!
Mijn geest is al zo somber; heel dit land weergalmt
Van doffe oorlogsdreun. Mijn hart is overmand
Door twijfels en mijn lichaam uitgerekt door de
Volgroeide vrucht. Zoals mijn schoot verlangt
Verlost te worden, hunkert ook mijn ziel naar vrede.
floris
Beminde Beatrijs - u draagt een zware last.
Ik zal u niet meer lastig vallen of vermoeien
Met oorlogskwesties of het staatsbestuur.
| |
[pagina 73]
| |
Scène II
Het Engelse hof
Koning Edward; Edmund van Lancaster, zijn broer
edward
Ik word al oud. Ik ben niet meer zo sterk als vroeger.
In Syrië, toen ik op kruistocht was, zei men
Dat niemand fel als ik de Turken heeft bestreden.
Sindsdien zijn meer dan twintig jaar voorbij gegaan,
Mijn vrouw is overleden, lieve Eleanor,
En heeft mijn hart tot een woestijn gemaakt.
Haar vader heeft Cadiz, Sevilla, Cordoba
Veroverd op de Moren voor het christendom.
Gestorven is ook onze moeder, Margaretha,
Haar zuster was gehuwd met koning Lodewijk
Van Frankrijk. Deze fiere vrouwen smeedden zo
Een band die Frankrijks kroon met die van Engeland
Vereende, maar sindsdien verbroken is.
Ik mag die Filips niet en ik vertrouw hem niet.
Ik had vier zonen. Twee van hen zijn nog in leven.
De andre twee zijn dood. Burnell, mijn kanselier
Is ook gestorven. Achttien jaar heeft hij de zaak
Van Engeland en mij gediend. Vaak lijkt het
Of onze daden even onbelangrijk zijn
Als de verdorde bladeren die in de herfst
| |
[pagina 74]
| |
Van bomen vallen. Leven dient slechts om te sterven.
edmund
De wetten blijven.
edward
Wetten blijven. Elk het zijne.
Een instrument om greep te krijgen op geweld
En overmoed. Een werktuig waarmee elke man
In het bereik van het gerechtshof wordt gebracht.
De enige manier waarop het overwicht
Van kracht moet wijken voor de regels en verstand.
Stabiliteit. Proportie. Precedent. Dat zijn
De steunpilaren onder het gebouw der wet,
De grenzen van een ordelijk en vreedzaam rijk.
Ik kon niet toestaan dat de Welsh zelfstandig werden
En met hun rancuneuze aard en wraakgevoel
De heersers van de grensgebieden infecteerden.
Ze zijn nu allen onderworpen aan de wet.
Het voordeel van hun wendbaarheid zijn zij verloren
Door zuivere onachtzaamheid, en bovendien,
Omdat hun leiders onderling verdeeld zijn
Verloren zij de voorsprong die zij van nature
Als vrije en geharde bergbewoners hebben.
Zij moesten wijken voor de taaie discipline
En goede wapens van de onzen. Warwicks hertog
Heeft eindelijk de laatste leider opgepakt
Hij legde 's nachts een ring cavalerie rondom
De radeloze en verbeten oproerlingen.
| |
[pagina 75]
| |
De Welsh verzetten zich en zetten speren neer
Met punten naar de aanvallers gericht.
Maar eerst doorbraken wij met schichten en met pijlen
Hun rangen en het waren onze ruiters
Die hen verspreidden en ten slotte allen doodden.
edmund
Nu Wales gewonnen is moet Schotland buigen.
Voetknecht op
voetknecht
Mijn heer, de bisschop Antony is hier.
edward
Laat binnen.
Antony Bek, bisschop van Durham, op
Wel, bisschop Antony, hoe was uw reis op zee?
Wat brengt u ons voor nieuws?
antony bek
Mijn heer, de graaf van Holland
Wil graag een overeenkomst met uw majesteit.
Zijn enig kind, een meisje, is nu veertien jaar:
Hij ziet haar als Alfonso's bruid.
| |
[pagina 76]
| |
edward
Wat is haar bruidsschat?
antony bek
De helft van al het land dat hij bezit,
Als hij geen zoon meer krijgt.
edward
Hoe groot schat u die kans?
antony bek
Zijn vrouw, de dochter van de graaf van Vlaanderen
Kreeg nooit een zoon die zijn geboorte overleefde.
En zij lijkt zwak.
edward
Wat is de waarde van zijn land?
antony bek
De som van achttienduizend pond per jaar.
edward
Wat wil hij zelf?
antony bek
Uw wol.
edward
Aha! Dat dacht ik al!
De oorsprong van de welvaart in ons land.
| |
[pagina 77]
| |
Hoe machtig deze rijkdom is werd duidelijk
Na een geschil dat de gravin van Vlaanderen,
De moeder van graaf Guy, met Hendrik had,
Mijn vader. Zij was krom van ouderdom, maar sterk
Van wil en zij beweerde dat mijn vader haar
Nog achterstallig geld verschuldigd was.
Ter compensatie legde zij gewoon beslag
Op alle goederen van Engelsen daarginds.
Een zeer onwijs besluit, vond haar gewone volk.
Zodra mijn vader onze handelaren opdroeg
Geen wol naar Vlaanderen te exporteren,
Was al het werk verdwenen voor haar burgers.
Halsstarrig was ze en drie jaren lukte 't haar
Om stand te houden tegen de verbittering
En ontevredenheid van alle Vlamingen.
Ten slotte boog zij 't hoofd. Ik legde toen
De onmin bij met Guy, een kruisvaarder als ik.
Het was bij die gelegenheid dat ik besloot
Ervoor te zorgen dat op elke zak met wol
Die onze kust verliet belasting werd geheven.
Een uiterst lucratieve bron van inkomsten.
Waarom zo'n hoge prijs voor onze wol?
antony bek
Omdat hij Guy Dampierre hierdoor verzwakken wil.
Hij koestert plannen oorlog tegen hem te voeren.
| |
[pagina 78]
| |
edward
Is dat het? Wat is hij voor man?
antony bek
Een sterke man
En krachtig. Goed gebouwd en een normaal postuur,
Met heldere en felle oogopslag. Hij lijkt
Een energiek karakter te bezitten en
Heeft veel ambities voor zijn land en voor zichzelf.
Meedogenloos jaagt hij zijn doelen na,
Veel mannen hebben zich al tegen hem gekeerd.
edward
Dat zou ons in de toekomst voordeel kunnen brengen.
Wat zijn de kosten en de baten van zo'n stap?
De opbrengst van de wol is niet afhankelijk
Van Hollandse of Vlaamse stapelplaatsen.
De bruidsschat van zijn dochter Margaretha
Is niet enorm, maar toch wel respectabel.
Maar ik hecht zeer veel waarde aan de invloed
Die Engeland kan hebben in die duistere,
Maar opbloeiende hoek van 't continent.
De hertog Jan van Brabant is mijn bondgenoot
En bloedverwant: mijn oudste dochter is zijn zoon
Beloofd. En als Alfonso in het huw'lijk trad
Met Floris' dochter, vormde dat een tegenwicht,
Een hoeksteen, ter voltooiing van de driehoek
Gevormd door Brabant, Holland en Plantagenet
Om de rivieren en de zeeën te beheersen.
| |
[pagina 79]
| |
Daar ligt de welvaart van Europa en de wereld.
Een gunstig beeld. Maar er is ook een nadeel dat
Wij onder ogen moeten zien. En aan graaf Guy
Zal de verstoring van het evenwicht mishagen.
En dat is de bedoeling: hij moet weten waar
De bron van al zijn welvaart is gelegen.
Maar Floris moet zijn strijdlust temperen,
Geen oorlog aangaan tegen Guy Dampierre,
Het Vlaamse evenwicht mag niet worden verstoord
Want dat is nodig om de Fransen te weerstaan...
De graaf van Holland moet zijn grenzen kennen.
Dus laat ons dubbelzinnig zijn, hij is een vriend
Van Jan van Brabant die hij bijstond in de slag
Die tegen Keulens bisschop werd gevoerd.
Laat Brabant ons een nuttig instrument zijn
Om vrede tussen die twee mannen te bewaren.
Wij gaan akkoord, zeg dat de graaf van Holland.
antony bek
Hij maakt ook aanspraak op de Schotse troon
Want hij stamt af van Ada Huntingdon
En vraagt uw steun.
edward
Alweer een pretendent,
De dertiende die voor die troon zich aandient.
Laat hem maar rustig zijn geluk beproeven.
Het zal hem toch niet lukken, want wel drie
Der nazaten van David Huntingdon
| |
[pagina 80]
| |
Zijn nog in leven - Hastings, Balliol en Bruce.
En zij zullen verkozen worden boven hen
Die stammen van de vrouwelijke lijn. Maar hij
Moet wel verklaren, net als alle anderen,
Dat zijn gepretendeerde rechten slechts aan mij
Beleden mogen worden en door mij beoordeeld.
Want ik bezit de macht en de bevoegdheid
Te oordelen en te beslissen: ik als vorst
Van Engeland en soeverein van Schotland
En hertog van het lieflijk Aquitanië.
| |
[pagina 81]
| |
Scène III
Een vertrek in Floris' kasteel
Floris en de broeder
floris
Tot nu toe zijn uw angsten ongegrond geweest.
De Friezen zijn gebroken en mijn vaders ziel
Kan rusten in een vredig graf. En het is waar,
De burchten die ik houd als onderpand
Zijn aangevallen door die dwaze bruut
De bisschop, maar ze worden goed verdedigd
Door Amstel en door Velzen, en niet snel zal een
Van hen zich overgeven. Koning Edward
Heeft zich nu aan mijn zijde opgesteld.
Maar Zeeland is voor het moment mijn grootste zorg.
Met verse, uitgeruste troepen ga ik nu
Op weg. Ik effen eerst het pad en sticht een burcht
Om daarvandaan te strijden tegen steden en
Gebieden die voor Guy Dampierre de bron
Van al zijn macht en al zijn rijkdom vormen.
broeder
Tot nu toe zijn mijn angsten ongegrond geweest.
Maar prijs de dag niet voor het avond is. Kijk uit
Voor Edward: het is altijd Britse politiek
Om anderen te laten vechten, zodat zij
De uitgeputte en verzwakte overwinnaar
| |
[pagina 82]
| |
Veel beter kunnen onderwerpen aan hun macht.
Pas op voor wat de Friezen kunnen doen zodra
U hen de rug heeft toegekeerd: ze dragen niet
Gemakkelijk het bit dat u hun in de mond
Gelegd heeft en zij kunnen weer in opstand komen,
Om voor het laatst wanhopig strijd te voeren
Ten bate van een vrij en onafhanklijk land.
Kijk uit voor Guy: het is een sluwe, slimme man
En zal niet snel vergeten wat zijn goud bewerkt
Bij edelen die u mishaagd heeft. Stel uw tocht
Naar Zeeland uit, verlos toch eerst de ridders die
Belegerd worden door de troepen van de bisschop.
floris
Ik voel geen aanleiding om hen te hulp te komen.
Die mannen zitten vast en zijn onschadelijk
Terwijl ik recht en orde in het zuiden schep.
En bovendien kan ik de tranen drogen en
Genieten van de knappe, prikkelende vrouw
Van Velzen.
broeder
Floris!
floris
Vader?
broeder
Nee! Dat niet, dat niet,
Voeg alstublieft geen schuld bij de gevaren die
| |
[pagina 83]
| |
U loopt!
floris
Het stelt niets voor en zij stemt zeker toe!
broeder
Ach denk aan David, Floris, denk aan Bathseba!
Vermoord Uria niet voor één uur van genot!
floris
Ik ken het boek van Samuel heel goed. Het kind
Van Bathseba en David heette Salomo, bemind
Door onze Heer.
broeder
Loopt weg
Het zwaard zal nooit uw huis verlaten.
Machteld op
floris
Vertel me, Machteld, wat is ronder dan een wiel?
En wat kan de valleien tot de rand toe vullen?
Wat past het beste in een koninklijk vertrek?
En wie heeft er de witste borsten?
| |
[pagina 84]
| |
machteld
Sneeuw vult
Valleien en de zon is ronder dan het wiel.
Moed past het beste in een koninklijk vertrek.
Mijn borsten zijn het witst.
Maar welke roep
Reikt verder dan die van een kraanvogel? En wat
Is sneller dan een hert? En wat kan zorgen voor
De breedste brug? En wie heeft hier de sterkste arm?
floris
De roep der donder reikt nog verder. Mijn gedachten
Aan jou zijn sneller dan een vliegend hert. En ijs
Is breder dan de breedste brug. Mijn arm het sterkst.
Wiens baard hangt op zijn rug? En wat is witter dan
Een zwaan? Of zwarter dan een grendel? Wie heeft hier
Het koudste bed?
machteld
De kievits baard hangt op zijn rug.
Een engel is veel witter dan een zwaan. En zonde
Is zwarter dan een grendel. En het koudste bed
Is dat van mij.
floris
Wie heeft het warmste hart?
machteld
Het klopt voor jou.
| |
[pagina 85]
| |
floris
De witste borsten.
machteld
Sterkste arm.
floris
Hij is voor jou.
Ze lachen
machteld
Het warmste hart
floris
Het koudste bed.
machteld
Dat is voor jou.
Ze kassen; af
| |
[pagina 86]
| |
Scène IV
Een gevangenis
Floris
floris
Ik ben een godvergeten dwaas! Hoe kon ik ooit
Vertrouwen hebben in die valse schurk
Die slinks een plaats bedacht ‘waar u en Guy Dampierre
Een veilige ontmoeting kunnen hebben
Om uw verwijten en uw klachten te bespreken
Teneinde al uw twisten bij te leggen en rust
Te laten wederkeren in uw beider landen.’
Hoe kon ik ooit zo dom zijn te geloven
Dat Jan zich zeker een betrouwbaar vriend zou tonen
Als dank voor alle steun die ik hem bood
Bij 't voeren van zijn oorlog tegen Keulens bisschop?
Ik stel mijzelf tot wet geen man ooit te vertrouwen
Die andere belangen heeft dan ik.
Nu heb ik deze wet geschonden. En daarnaast:
Hoe roekeloos alleen te zijn gekomen!
Ik vraag me af wat hij hiervoor betaald heeft,
Die misselijke rat. Als ik ontsnappen kan,
Ontkomen uit dit hol - dan zweer ik, ik neem wraak!
| |
[pagina 87]
| |
Zoals ik tot de Broeder zei, 't is eten
Of gegeten worden. Had ik kunnen weten
Hoe snel mijn beurt zou komen om als maal te dienen?
Jan, hertog van Brabant, op
Ik heet u welkom, hertog, hier in deze zaal,
Vertrouwde kameraad, mijn makker op het slagveld!
Een eer is uw bezoek. Vergeef me alstublieft
Het spaarzaam meubilair, en sla ook liefst geen acht
Op de behaarde diertjes die de muren sieren,
Zij houden mij gezelschap in dit paradijs.
En neem wat wijn! Misschien dat u de smaak
Met rottend water vergelijkt, maar weet
Dat zij ooit deel uitmaakte van de goede kelder
Van Keulens bisschop, tegen wie wij samen vochten.
jan
U zult zich zwaar verraden voelen, dat begrijp ik.
floris
Ik vóel het niet alleen: men hééft mij ook verraden!
jan
Maar hoort u mij nu aan: er is een reden voor.
floris
Er kan geen reden zijn om een bestand te schenden.
| |
[pagina 88]
| |
jan
De hogere belangen van uw beider landen,
Van Vlaanderen en Holland stonden op het spel.
floris
De hogere belangen van hertog Jan van Brabant
Bedoelt u zeker!
jan
Ik heb geen belangen,
Het doel van deze list is u en Guy te dwingen
Uw onmin bij te leggen.
floris
Ongetwijfeld
Bent u zo onpartijdig dat u Guy Dampierre
Gelijk met mij gevangen heeft genomen
Zodat wij gelijkwaardig kunnen vechten.
jan
Nee, Guy is vrij maar wel bereid hierheen te komen,
Het voorval uit te praten en de lucht te klaren.
floris
Hoe vriendelijk van hem. Doe hem mijn beste groeten
En zeg hem maar dat ik niet onderhandel
Zolang ik in gevangenschap verkeer.
| |
[pagina 89]
| |
jan
Ach denk nog even na, u heeft nu ruim de tijd.
Jan af
| |
[pagina 90]
| |
Scène V
Een vertrek
Jan van Brabant. Guy Dampierre, graaf van Vlaanderen
guy
Wat heeft de schurk gezegd?
jan
Hij heeft een slechte luim.
Hij zegt dat hij niet tot een vergelijk wil komen.
guy
Ik zal hem laten doden.
jan
Nee, dat zult u niet!
Ik doe dit daar wij allen vrede nodig hebben
En niet om eindeloze oorlogen te kweken.
guy
Het wordt mijn ondergang als ik aan beide grenzen
Wordt aangevallen. Filips' mannen rukken op
Want Frankrijk is belust op winst. Ik moet hem doden
Nu ik hem in mijn macht heb.
| |
[pagina 91]
| |
jan
Dat verbied ik!
Ik heb hem vastgezet zodat hij uw betoog
Wel aan moest horen; niet om hem zijn hoofd
Te doen verliezen. Ik weet zeker dat hij ziet
Dat een driezijdig pact een wijs besluit is.
guy
Wat is dan het gevolg?
jan
't Gevolg daarvan zal zijn
Dat u en hij in vrede uit elkaar gaan...
guy
Vrede!
jan
...En dat u allebei de ander vrijheid laat
Een aantal van de mannen te benoemen
Die heersen moeten over dat gebied
Dat blijkbaar voor u beiden zo vitaal is
Dat u bereid bent er een oorlog om te voeren.
guy
Ik heb het al gezegd: om Zeeland gaat het niet,
Daar ligt niet mijn belang; het enige probleem
Is dat ik niet kan toelaten dat deze nar
Me altijd in mijn eigen achtertuin
Een hak probeert te zetten, want ik heb
| |
[pagina 92]
| |
Gewichtigere appeltjes te schillen.
jan
Hij zal bereid zijn om uw land met rust te laten.
guy
Kan ik ervan op aan dat hij zijn woord houdt?
jan
Ik zelf sta borg dat hij de afspraak nakomt.
guy
De borg is twintigduizend pond.
jan
Dat is akkoord.
| |
[pagina 93]
| |
Scène VI
Een gevangenis
Floris
floris
Wat moet ik doen. De muren lijken sterk.
Ontsnappen zal niet gaan, althans niet makkelijk.
Ik heb mijn reis voor iedereen geheim gehouden.
En zelfs de Broeder weet niet waar ik mij bevind
Of wanneer ik van plan was terug te keren.
Ik kan dus niet veel hulp van hem verwachten.
Ik vrees dat ik me erbij neer zal moeten leggen.
Ik beid mijn tijd tot ik met rente deze schuld
Kan innen.
Wie had ooit gedacht dat Jan
In staat zou zijn tot zulke trouweloosheid?
Jan, hertog van Brabant, op
jan
Ik ben uw vriend, al zult u anders denken.
Omdat u mij eens hielp - help ik u op mijn beurt.
Uw oorlog met graaf Guy is uiterst onverstandig
En zal u beiden schaden, waar zij voordeel brengt
Aan Frankrijks koning Filips, die ernaar verlangt
Zijn machtssfeer uit te breiden tot de monding van
| |
[pagina 94]
| |
De wateren waarlangs Europa's rijkdom
Naar alle zeeën wordt vervoerd.
U moet
Niet langer twisten. Toon gezamenlijk een front.
Die eilanden die oorzaak zijn geweest
Van alle onmin die u onderling verdeelt,
Zijn doodeenvoudig niet de moeite waard
Van alle risico's die u ervoor wilt lopen.
Het zou verstandig zijn ze terug te laten zinken
In de vergetelheid die hun zo ruimschoots past.
Ik heb het volgende aan Guy gesuggereerd
En hij is met mijn plan akkoord gegaan.
Mijn voorstel was dat u gezamenlijk in vrede
Mijn burcht verlaten zou; en dat u elk
Eenzelfde aantal magistraten mocht benoemen
Om over deze eilanden te heersen.
Zij zullen dan een eigen rijksdeel vormen
Van afgescheiden maar gedeeld belang.
Ik sta garant voor deze overeenkomst
En zet er twintigduizend pond voor op 't spel.
Bent u dan, net als Guy, bereid uw naam te wagen
Aan strikte naleving van dit akkoord?
floris
Ja!
| |
[pagina 95]
| |
Scène VII
Een vertrek in liet kasteel van Floris
Floris en de Broeder
broeder
In godsnaam, laat de man met rust totdat
U tijd gehad hebt uw belang in Zeeland te
Herstellen, na de rampen van de laatste tijd,
En te bedenken hoe u voordeel kunt gewinnen
Uit het geluk dat u een zoon gekregen hebt.
Vergeet de Vlamingen; en houdt u bezig met
Uw eigen zaken. Als u Vlaandren binnentrekt
Dan wint u er een nieuwe vijand bij.
Ik denk dat hertog Jan van Brabant niet
Gelukkig zijn zal als hij merkt dat hij
Hierdoor de som van twintigduizend pond verliest.
floris
Ik moet mijn wil opleggen aan diegenen van
De edelen van Zeeland die verraderlijk
Hun steun betuigen aan de Vlaamse leeuw -
Ik moet snel toeslaan, anders breidt de rot zich uit.
Voorlopig ben ik niet bevreesd voor aanvallen
Uit andere gebieden, daar de Friezen nu
Een hersenloze, bange meute zijn,
Terwijl men in het Oosten nog de bisschop
Van Utrecht in gevangenschap bewaart.
| |
[pagina 96]
| |
Maar ik weet niet hoe lang dit nog zo blijft.
Ik moet mij haasten en onmiddellijk
Graaf Guys provincies binnenvallen nu hij
Beducht is voor het grotere gevaar
Dat Frankrijk zijn gewesten aan zal vallen.
Maar,
Ik moet ook nog een nieuw verdrag gaan sluiten
Met Edward, daar ik nu een zoon gekregen heb
Waardoor de kern en het voornaamste element
Van 't huidig protocol niet meer van kracht is.
broeder
Ik denk dat uw beslissing onverstandig is,
Maar ga met God - ik steun u in gedachten.
| |
[pagina 97]
| |
Scène VIII
Het vertrek van Beatrijs
Beatrijs
beatrijs
Dit vreugdeloze leven is nu snel voorbij.
En dat is goed. De bitt're kelk is vol.
Ik ben niet meer geweest dan voedingsgrond
En broedstoof voor het zaad van Floris. Heeft hij ooit
Wat liefde, aandacht of affectie aan zijn vrouw
Besteed? Ambitie, lust en zinderende trots
Regeerden steeds dit huis. Ik haat het nu.
Hoe jong en vrolijk was ik toen ik net
Naar deze strenge, somb're wereld kwam,
Waar vrouwen zonder waarde zijn behalve dan
Als dieren van genot en instrumenten voor
De voortplanting. Hoe jong en vrolijk was ik:
Hoe snel werd ik getemd; hoe lang heb ik mezelf
Bedot dat dit zo was zoals het hoort.
Ik zou
Tevreden zijn geweest met slechts een beetje lichtheid,
Een zweempje kleur of fantasie - een zorgzaam woord,
Een vriendelijk gebaar - wat doodgewone mildheid.
Mijn dood zal zijn zoals mijn leven was,
Ondankbaar en ijskoud, een strenge, somb're priester
Zal aan mijn sterfbed zitten, daar mijn man allicht
| |
[pagina 98]
| |
Afwezig is voor wat hij ‘Staatsbelangen’ noemt
Als hij tenminste niet weer ligt te kreunen tussen
De benen van die loopse teef, die Machteld.
Ach, laat hem elke veldslag winnen, laat
Hem elke oorlog met de Friezen winnen, laat hem
De rug maar breken van de bisschop. Laat hem ook
Mijn vaders leger en de Franse koning slaan.
Wat houdt dat in? Hoe lang zal dat beklijven?
Een grensje hier, een baljuw daar, dat maakt
Voor de gewone mensen toch niets uit?
De roem die sommigen verwerven leidt -
Zo schijnt het - onherroepelijk tot andermans
Ellende. En het enige dat telt
Is vrede in je eigen hart en in de wereld.
De rest is louter woorden - lege klanken - hol lawaai.
Floris op
floris
O, Beatrijs, ik kan niet zeggen hoe ik zwel
Van trots op u dat u mijn zoon en erfgenaam
Gebaard heeft. En het land bedankt de Heer
Voor deze goddelijke bijstand in een tijd
Van twijfel en gevaar. Ook u zult wel
Tevreden zijn.
beatrijs
Dat ben ik.
| |
[pagina 99]
| |
floris
Als hij maar
In leven blijft! U moet hem zelf verzorgen!
beatrijs
Dat zal ik.
floris
Margaretha zal haar huwelijk
Dus zonder bruidsschat ingaan en mijn afspraak met
De koning heeft geen waarde meer. U ziet,
Uw zorgen om uw dochter waren ongegrond.
beatrijs
Ik zie het.
floris
Onze zoon is nuttiger als schakel
Voor de verbinding tussen 't Huis Plantagenet
En Holland, denkt u niet?
beatrijs
Natuurlijk.
floris
En u, hoe voelt u zich?
beatrijs
Een beetje zwak.
| |
[pagina 100]
| |
floris
U moet er wel voor zorgen dat u zoveel rust
Neemt als u nodig heeft om weer gezond te worden.
Floris af
beatrijs
Zo weinig baat
Zoveel verraad
Om louter winstbejag.
Waarom die pijn
Als heel mijn zijn
Geen blijdschap kennen mag.
Mijn man verkoos
Plukte zijn roos
En alles is verloren.
Mijn dood, kom snel
Ik wenste wel
Dat ik nooit was geboren.
|
|