Logo DBNL
Boec vander wraken (1869)

Boec vander wraken

(1869)–Jan van Boendale–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

II.

Hoe yerstwerf lansheren ghemaect worden. Cap. I.

 
HIer beghinnet dander boec:
 
Hoe God sinen swaren vloec
 
Op dat kerstenheyt sinden sal /
 
Ende om des menschen sonden al.
5
Methodotius / dese heylighe man /
 
Daer ic u af segghen began /
 
Was bisscop ende martelare.
 
Enen boec maecte hi scoen ende clare /
 
Ende was een Griec / alsic verstae /
10
Die vele dichte vore ende nae /
 
Die welke boeke op Adame beghint
 
Ende op dat grote ordeel int /
 
Daer hi in vertrect vele saken
 
Van Ons Heren Gods wraken /
15
Ende hoe dat bi Noes tiden
 
Yerst begonsten striden
 
Ende oec orloghe ende toren /
 
Dies men nye hadde te voren;
 
Want voer dien / alse men leest /
20
En hadde gheen lanshere gheweest.
 
Ende hoe yrst opquamen lansheren
 
Willic u hier nu cort leren /
 
Alsoet dese here Methodotius
 
In sinen boec scrijft aldus.
25
Sint dat die diluvie ghinc /
 
Wan Noe / in ware dinc /
 
Ane sine wijf enen sone /
 
Iovitus hiet die gone /
 
Ende was ghedaen als een gygant /
30
Die yrst astronomie vant /
 
Ende was wijs van alder conste /
 
Altoes hem Onse Here onste.
 
In diere tijt was een gygant /
 
Nembroch was hi ghenant /
35
Starc ende stout / groet van machte:
 
Dese was van Sems gheslachte.
 
Dese was aen Iovitum ghekeert /
 
Ende Iovitus heeft hem gheleert
 
Hoe si souden regneren /
40
Ende tfolc onder hen keren /
 
Ende hem dat maken onderdaen.
 
Nembroch heeft dat wel verstaen /
 
Ende maecte sine wone
 
Daer nu staet Babylone /
45
Ende wert here daer
 
Van alden lande daer naer.
 
Dit was dierste / alsict leerde /
 
Die op ertrike regeerde /
 
Ende was so mechtich eer yet lanc
50
Dat hi alle die lande dwanc.
 
Doen Chams gheslechte wart gheware
 
Dat Nembroch also mechtech ware /
 
Maecten si enen here te hant
 
Die Pontipus was ghenant.
55
Iaphets gheslechte des ghelike
 
Maecten enen coninc rike /
 
Ende andere liede / te waren /
 
Soe dat vier conincriken waren
 
Ghemaect in corter tijt /
60
Die altoes hadden strijt
 
Onderlinghe ende orloghe groet /
 
Daer menech man om bleef doet;
 
Want elc woude allene regeren
 
Ende die omsaten hanteren.
65
Daer na quam Nembroch rike /
 
Ende verwan moghentlike
 
Chams rike met alden lande
 
Metten swerde ende metten brande.
 
Daer na quam Chams gheslachte
70
Om dit te wreken met crachte
 
Met volke / wien dats wondert /
 
.Xm. ende drie hondert /
 
Om te wreken dese dinc
 
Op Nembrochs nacomelinc /
75
Die Tosorus hiet / alsic verstoet.
 
Ende dit volc was al te voet /
 
Ende elc / alsic bescreven vant /
 
Ende hadde maer een roede in de hant.
 
Tosorus ten selven tijden
80
Lietse over een riviere liden /
 
Ende doen quam hi haer jeghen
 
Ende heefse alle versleghen /
 
Datter een niet en ontghinc.
 
Dits te horene vremde dinc.
85
Hier na quam met groter machte
 
Een van Iovitus gheslachte /
 
Die wilen Noes sone was /
 
Daer ic u hier voer af las /
 
Ende struweerde alle die lande
90
Metten swerde ende metten brande
 
Die over die Effrate laghen /
 
Met menegher groter claghen;
 
Want si daer te nieute daden
 
.LXVI. groter staden
95
Met alden lande also
 
Die desen steden hoerden toe /
 
Met woestinen / also wijt vinden /
 
Die .iij. grote ryke van Inden /
 
Ende der Ysmaliten lant /
100
Datmer niet meer volx en vant /
 
Van welken Ysmaliten
 
Die so vremde sijn van vijten /
 
Dat ic u hier na sal tellen
 
Wonder dat si werken sellen
105
In kerstenheyt van wraken al /
 
Daer u zere af jammeren sal.
 
Nu merct hoe sterke ende hoe zere
 
Ghewroken heeft Onse Here
 
Van beghinne altoes die sonden /
110
Alsoet ons die boeke orconden /
 
Ende metten zwerde meest nochtan.
 
Sint dat die diluvie ran /
 
Ende meer sint / alsic verstaen can /
 
Dat lantghescheet opquam
115
Ende met heren wert gherecht /
 
En ghebrac strijt no ghevecht;
 
Elc ware gherne die meeste here /
 
Ende steect den anderen uten kere /
 
Daer af dat comt / vroech ende spade /
120
Den volke groet onghenade;
 
Want dovermoet vanden heren
 
Moeste int leste over tfolc keren;
 
Dat volc moet die scade dragen
 
Ende verbrant sijn ende verslaghen.
125
Wint een lanthere metter hant
 
Enen andren af sijn lant /
 
Men thijet sire vroemheyt an;
 
Maer name een maet man
 
Enen andren tsine / voer waer gheseyt /
130
Men thijet ane sire quaetheit /
 
Ende men nemt hem sijn leven daer bi.
 
Maer die lantshere blijft vrij.
 
Mi twifelt daer ane sekerlike
 
Oft lantshere comt in hemelrike;
135
Want alsulc recht ende ghenade /
 
Alsi hier doen vroech ende spade /
 
Sal hem God na dit leven
 
In sijn ordeel gheven /
 
Also Hi selve doet ghewach /
140
Wies mont niet lieghen en mach.

Van eenre hant die noch sal comen der heyligher Kerstenheyt te vromen. C. II.

 
NU keric weder op die hant /
 
Daer ic u af seyde thant
 
Die wt Egypten soude comen /
 
Gode Onse Heer te vromen.
145
Dese hant / seyt David open /
 
Sal comen van Ethyopen.
 
Dit ontbinden som die liede al /
 
Dat dlant van Ethyopen sal
 
Dese hant sijn / also sijt merken
150
Die dit wonder sal sien werken.
 
Maer Methodotius / dese vader /
 
Wederseghet dit al gader /
 
Ende seghet dat dese hant
 
Niet en es wt Ethyopen lant /
155
Maer sal een coninc sijn
 
Van herten vrome ende fijn /
 
Die wt Egypten sal wesen
 
Van sire moeder / als wi lesen /
 
Ende van sinen vader / ic laest also /
160
Uten lande van Egypto.
 
Ende dese dinc proeft aldus
 
Dese here Methodotius /
 
Aldus so scrijft hi algader
 
Dat Philips / Alexanders vader /
165
Die hertoghe was in Mechedone /
 
Hadde een wijf die was herde scoen /
 
Die des coninx dochter was
 
Van Egypten / also ic las /
 
Aen welke vrouwe hi wan
170
Alexandre / den stouten man.
 
Doen hare man doet was bleef si daer
 
Bi haren sone een deel der jare.
 
Doen haer sone starf nam si die vaert
 
Te haren vader / te Egypten waert /
175
Comphel was hi ghenant /
 
Also als hijt ghescreven vant
 
Ende was enen tijt daer.
 
Doen ghevielt also daer naer
 
Dat die coninc Bysas /
180
Die van Bijsanten coninc was /
 
Dats een harde grote stat
 
Daer een mechtich coninc in sat /
 
Ende sochte Phels dochter te wive;
 
Want si was vroet ende scoen van live /
185
So datse hem haer vader gaf.
 
Dus seghet dlatijn daer af.
 
Ende dese dochter / dat ghijt wet /
 
Was gheheten Cuseth.
 
Dit was Alexanders moeder /
190
Alsict u vore maecte vroeder.
 
Aldus was Bysas haer man.
 
Ane die vrouwe hi ghewan
 
Een dochter / alsic verstae /
 
Haer name was Bysantea /
195
Vanden name vander stat
 
Daer haer vader coninc in sat.
 
Dese wart scone van live
 
Ende was ghegheven tenen wive
 
Armeluse / alsic las /
200
Die een coninc van Romen was.
 
Armelus / dese grote here /
 
Minde die vrouwe so zere /
 
Dat hi haer die stat van Romen gaf /
 
Ende makese vrouwe daer af /
205
Des hem des volcx rijcsghenoet
 
Bolghen cleyne ende groet;
 
Want si hem des bolghen sere
 
Dat een vrouwe soude sijn haer here.
 
Dese vrouwe Bysantea
210
Droech .iij. sonen / alsic versta.
 
Dierste was ghenamt aldus
 
Naden vader Armelius /
 
Dander hiet Urbanus /
 
Die derde hiet Cladius.
215
Armelius regneerde algader
 
In Rome naden vader;
 
Urbanus in Bysanten der stat /
 
Der sijn moeder vrouwe in sat /
 
Ende Cladius in Alexandrien.
220
Dus hoerdic den boeken lijen.
 
Aldus ghelucklike quamen
 
Dese .iij. riken te samen
 
Op Cusets der vrouwen gheslachte /
 
Die so groet sijn van machte /
225
Die coninc Phels dochter was
 
Van Ethyopen / alsic las.
 
Hier af sal comen te hant
 
Daere ic voer af dede becant /
 
Die welke van Gode sal comen /
230
Ende den Kerstenen te vromen
 
Inden lesten daghe / als ghi
 
Hier vore hoeret segghen mi.
 
Dit voersach in sire tijt
 
Die heylighe coninc David
235
Meer dan .iijm. jaer voer dien /
 
Dat dien soude gheschien
 
Bi desen Constante / die ic u
 
Hier vore hebbe gheseget nu /
 
Die wt Egypten sal wesen /
240
Alsic u vore hebbe ghelesen /
 
Die coninc sal sijn / dat wet /
 
In Grieken ende van Rome met.
 
Aldus dragen si over een
 
Sibilla ende Methodotius ghemeen;
245
Nochtan tusschen hen beyden waren
 
Die tijt van .ijm. jaren.
 
Dese Constant sal met eren
 
Die Heyden ende die Ioden bekeren /
 
Of hi sal hen nemen dleven /
250
Alsic hier vore hebbe bescreven.
 
Sine macht / alsic las daer /
 
Sal staen .C. ende .XX. jaer /
 
Ende dan sal dIoedscap met allen
 
Aen dat kersten ghelove vallen /
255
Ende dan salmen van allen hoeken
 
Dat heylich graf van Cristum besoeken /
 
Ende dat eren met werdecheden
 
Boven alle dandre steden.
 
In deser tijt als wi lesen /
260
Sal dIoedscap behouden wesen /
 
Ende die van Ysrahel mede
 
Selen wonen in seker stede;
 
Want sint si Cristum brachten ter doet /
 
En hadden si meer lant no hoet.
265
Maer nu selen si kennen claer
 
Dat si ghedoelt hebben swaer /
 
Ende dan sal na dese saken
 
Antkerst komst zere naken.
 
Sente Pauwels / dat wet /
270
Heeft hier af vele gheset
 
In sijne epystolen / dats waer /
 
Die hi sayde hier ende daer.
 
Cristus / die heylighe Gods Sone /
 
Spreect hier af harde scone /
275
Waer bi dat wijf no man
 
Twifelen en darf hier an.
 
Vrouwe Sibilla latic nu staen /
 
Ende wille op Methodotius gaen /
 
Den heylighen goeden man /
280
Die vele goets segghen can /
 
Ende wraken ende plaghen al /
 
Die God Onse Here senden sal
 
Eer comen sal die leste stonde /
 
Ende al om des menschen sonden.

Dat tRoemsche rijc vele riken verduert heeft ende verwonnen. C. III.

285
NU keric weder sekerlijc
 
Op dat hoghe Roemsche rijc /
 
Dat alle riken heeft verduert /
 
Also ons distorie ruert /
 
Ende neder gheworpen / twaren /
290
Hoe groet van machte si waren.
 
Ende het sal dleste sijn / sonder waen /
 
Dat op ertrike sal staen.
 
Ende so wanneer dat te nieute gaet /
 
Sal kerstenheyt sijn in crancken staet /
295
Also ic vore al te hant
 
In dierste boeke dede becant.
 
Dat grote ryke van Babilone /
 
Dat so langhe stont ende so scone /
 
Hoe jammerlijc dat wort gheint /
300
Alsmen in distorien vint.
 
Merct dat Nembrochs gheslachte /
 
Dat Moyses metter Gods crachte
 
Te also groter eren brachte /
 
Ende daer God oec om wrachte
305
Also menech teken groet
 
Van miraculen al bloet /
 
Der welker ryke voer waer
 
Duerde meer dan .M. jaer.
 
Nochtan wert te nieute bracht
310
Mids tsRoemsche rijke macht.
 
Dat rijke van Egypten / dat wet /
 
Ende van Machedonien met /
 
Dese stonden alle sekerlike
 
Ieghen dat Roemsche ryke /
315
Ende si worden ghedestrueert
 
Ende alle te nieute ghekeert.
 
Sint dat Roemsche rijc began
 
En was noyt rijc voert an
 
Dattet jeghen woude kiven
320
En moeste verwonnen bliven /
 
Ende het sal oec dat leste wesen /
 
Also wi in vele boeken lesen.
 
Tkeyserrijc sijn beghin nam
 
Doen Cristus op ertrike quam /
325
Ende die heylighe Kerke / meer no min /
 
Nam met Cristo haer beghin;
 
Ende dese .ij. / sonder waen /
 
Duren also lange als ertrike sal staen /
 
Ende als deen valt / dat wet /
330
So sal dander vallen met.
 
Dat sal wesen / twaren /
 
Als hem Antkerst sal baren;
 
Dan sal beyde clerc ende leec
 
Int ghelove sijn harde weec.
335
Daer na ic hier segghen sal
 
Groet jammer sonder ghetal /
 
Also ict vant bescreven /
 
Daer elc mensche af mach beven.

Hoe die werelt in .VI. of in .VII. ghedeylt es van dat si began tot dat si eynden sal. C. IV.

 
DIe tijt van desen ertrike /
340
Daert began sekerlike
 
Tote daert weder inden sal /
 
Es in sessen ghedeelt al.
 
Sulke maken daer .vij. af;
 
Maer mijn meester mi dus gaf.
345
Dierste duerde / min no mee /
 
Van Adame tote Noe;
 
Van Noe tote Abraham;
 
Die derde tote Moyses quam /
 
Die vierde tote David den coninc /
350
Die vijfste tote men Cristum hinc;
 
Die seste / alsic bewende /
 
Duert toter werelt inde;
 
Die .vij. / als een wijs man seyt /
 
Es hier boven in dewecheyt /
355
Daert en daget no en deemt /
 
Noch nemmermeer inde en nemt.
 
In desen sessen besonder
 
So wracht God sonderlinghe wonder.
 
Aldus sijn wi / des seker sijt /
360
Inden alder lesten tijt
 
Daer dese werelt in moet inden.
 
Dan mach nieman anders vinden;
 
Maer nieman en mach / sonder waen /
 
Weten hoe langhe si sal staen.
365
Maer wet / also ict vinde /
 
Dat die tijt es biden inde
 
Bi vele redenen die ic u
 
Daer toe wille vertracken nu.
 
Daer om souden wi met alder macht
370
Op onse hoede sijn dach ende nacht
 
Ieghen dat comen sal die dach /
 
Die gheen mensche ontflien en mach.
 
Waect / seyt Onse Here in die Scrifture /
 
Want ghine hebt tijt noch ure.
375
Ter yrster ewen / alsict versta /
 
Volget die meeste wrake na;
 
Dat was metten watre / als ghi
 
Hier vore horet seggen mi /
 
Ende die swaerste wrake van allen
380
Sal in die leste eewe ghevallen /
 
Ia sware dan alle die
 
Vormaels ghevielen ye /
 
Ia dan si alle te samen waren /
 
Alsic hier namaels sal openbaren.

Vander verkeertheyt der werelt. C. V.

385
ONse Here Ihesus Cristus seyt / sonder waen /
 
Het sal volc jeghen volc opstaen
 
Ende oec riken jeghen rike /
 
Ende het selen in ertrike
 
Erdbevinghen sijn voer waer.
390
Oec leestmen hier voer waer:
 
Alse broeder jeghen broeder vecht /
 
Ende tkint jeghen den vader recht /
 
Ende ere ende gherechticheyt
 
Ende Gods vresen sijn af gheleyt /
395
Ende alsmen scalcheyt wijsheyt mect /
 
Ende die gherechtige achter stect /
 
Ende elc siet op sijn gheniet
 
Dan so naect / des seker sijt /
 
Die anxtelike leste tijt /
400
Daer ic vore af hebbe gheseyt /
 
Die elc mensche wel duchten mach.
 
Nu merct ende wilt gomen
 
Of dese tijt nu es comen.
 
Ghi siet nu nijt ende discoert
405
In elc lant / in elke poert /
 
Nieman en wilt / des sijt gewes /
 
Den andren laten voer dat hi es;
 
Men siet nu in allen lande
 
Orloghen opgaen menegherande
410
Also verre als ertrijc gaet /
 
Dat cume enich lant in rasten staet.
 
Paeuse ende prelate mede
 
Houden discort ende onvrede;
 
Stede ende oec abdijen
415
Houden binnen hare partijen /
 
Elc jeghen andren / hoe dat vaert;
 
Nochtan si cume weten wat hen deert
 
Anders dan elc gheheel
 
Wilt hebben dmeeste vordeel /
420
Ende vullen sijns selfs kiste.
 
Maer ghemeen orbore gaet te quiste.
 
Also ic can ghenemen goem /
 
Orloghet die neve jeghen den oem /
 
Ende die broeder jeghen den broeder /
425
Tkint jeghen vader ende moeder:
 
Nieman en scaemt hem sire quaetheyt /
 
Maer elc wilt sijn ghemeyt.
 
Metten goeden maect men spot;
 
Doetmoedeghe houdt men over sot;
430
Nochtan es oetmoedecheyt
 
Slotel alder wijsheyt.
 
Der menschen manieren ende sede /
 
Ende vanden clederen die snede /
 
Ende meest daer doget ende ere in lach
435
Es al verkeert op desen dach.
 
Gods vreese es verdreven /
 
Ghierecheyt es ons bleven /
 
Hoverde ende nidechede
 
Legeren nu in elke stede.
440
Die scalke vonde connen vinden /
 
Ende die met worden also binden
 
Dat die loghene schijnt waer /
 
Die heten wijs hier ende daer.
 
Dese begheren te haren rade
445
Alle die liede vroech ende spade;
 
Dese sijn van groten love
 
Beyde inder paeuse hove
 
Ende inder prelaten met /
 
Ende inder princen / dat wet /
450
Ende in steden ende in kanesijen /
 
Ende oec elx in abdijen;
 
Dese sijn harde wel ghehoert
 
Ende oec ghetrocken voert /
 
Maer die goede gherechte man
455
Moet buten der dore bliven dan.
 
Maer wet datten God buten
 
Sire dore niet en sal sluten!
 
Die manne draghen cledere mede
 
Cort tote hare scamelhede;
460
Vrouwen draghen cledre lanc /
 
Daer si in sijn ghepranct /
 
Datmen daer dore merct ghereyt
 
Die vorme herre scamelheyt /
 
Daer si die manne mede leyden
465
Te gheloesder loesheyden.
 
Si tonen hen die kele ghereet
 
Ende willen des sijn ghemeet.
 
Die vrouwen in ouden daghen
 
Hen nauwe te decken plaghen.
470
Mi ghedenct wel / dat ghijt wet /
 
Dat een vrouwe niet en had gheset
 
Op hare hoet haers mans caproen /
 
So groet was hare scamelheyt doen.
 
Also oec in deser ghelike
475
Es die soetheyt der musike
 
Sere ghekeert in discort /
 
Alsmen daghelijx nu hoert;
 
Want die meest discorts bringhen
 
Dat sijn die ghene die best singhen.
480
Aldus / alsic hier mach leren /
 
Sietmen alle dinc verkeren;
 
Dats een teken / sonder saghen /
 
Dat het naect den doemsdaghe.

Hoe die Ysmaliten selen comen toter werelt onvromen. C. VI.

 
ANe dese tekene die ghi
485
Hebt horen segghen mi /
 
Machmen verstaen / sijts gewes /
 
Dat die tijt nu comen es
 
Van sonderlingher wraken /
 
Die groet wonder sal maken /
490
Also ic u hier vore vertrac /
 
Ghelijc dat Sibilla sprac /
 
Ende daer thoe Methodotius /
 
Die hier seget aldus /
 
Also ic las inden Latine:
495
"In die grote welde woestine
 
Woent een volc van vremden viten
 
Diemen heet Ysmaliten /
 
Na enen man hiet Ysmael.
 
Dit volc es wreet ende fel /
500
Ende wracht in ouden daghen
 
In Orienten vele plaghen /
 
Ende sonderlinghe inder Ioden lant.
 
Doen quam een Iode ende was ghenamt
 
Gedeon / der Ioden hoetman /
505
Die dit quade volc verwan
 
Ende jaeghese weder te samen
 
In de woestine / van der si quamen.
 
Ende daer / also men leest /
 
Hebben si oyt seder gheweest.
510
Dese selen in desen termijn
 
Daer wi alle nu in sijn /
 
Dats inde leste eewe /
 
Wtcomen alse leewe /
 
Ende verheren ende verslinden
515
Al dat si voer hen vinden /
 
Ende winnen der Kerstene lande
 
Met manslachte / rove ende scande /
 
Ende selen oec jammerlike
 
Verdrucken dat Roemsche ryke /
520
Also Daniel wel can lyen
 
In sire sekerre prophetien /
 
Ende Ezechiel / die heylighe man /
 
Die oec wel propheteren can /
 
Hoe dat Ysmaels gheslachte
525
Comen sal met groter machte /
 
Van Gode verwect daer toe /
 
Dats dat si wreken selen soe
 
Bitterlijc der menschen sonden /
 
Daer si langhen tijt in stonden.
530
Dit volc met sire partijen /
 
Dit sal wesen een castijen
 
Sonder ghelijc / sijt seker das /
 
Welc ghelijc noyt eer en was.
 
Ende wet dat God Onse Here
535
Dit en doet / min no meere /
 
Omdat Hi die quade mint /
 
Want si Gode en minnen twint;
 
Maer om dat Hi altoes inden stonden
 
Also wreken wilt de sonden /
540
Also Hi water comen dede
 
Daer Hi ertrike verdrencte mede.
 
Dat Alexander / die tyran /
 
Ertrijc versloech ende verwan /
 
Dan dede God niet om sijn ere /
545
Maer om der sonden wrake mere /
 
Ende daer om van allen mesvallen
 
Diemen hier ende daer siet vallen.
 
Die heylighe Moyses / ic las also /
 
Sprac dus den volke van Ysrael toe /
550
Doen hise leyden soude scone
 
In dat lant van promissione:
 
"God Onse Here en leydt u twint
 
In dat lant om dat Hi u mint /
 
Maer Hi wilt met u spreken
555
Des lands sonden ende ghebreken."
 
In deser wisen rechte
 
Selen nu dese knechte
 
Inder Kerstene lant keren /
 
Ende die winnen ende struweren.
560
Aldus sal Onse Here / met
 
Den vulen volke besmet /
 
Wreken inder selver stonden
 
Der Kerstinen stinkende sonden.

Dat die bisscop van Ludicke met andren vremden heren street jeghen sine ghemeynte. C. VII.

 
DAer ic tote Antwerpen sat /
565
Ende dichte ter selver stat /
 
Ende daer hoerdic mare
 
Dat te Ludicke gestreden ware
 
Tusschen die ghemeente ende den bisscop /
 
Die sine liede liepen op /
570
Daer doet verslaghen bleef dan
 
Van Valkenbosch die vrome man /
 
Ende sire liede een groet conroet
 
Daer oec aen lach scade groet.
 
De bisscop liet die heren daer
575
Ende trac selve achterwert / dats waer /
 
Ende oec die coninc van Byhem /
 
Die daer comen was met hem /
 
Ende graven oec een deel
 
Lieten die ghemeente gheheel /
580
Ligghende opt velt /
 
Ende trocken in haer ghewelt
 
Hier ende daer ende daer si mochten /
 
Met min eren dan si daer brochten.
 
Doen peynsdic ten yersten worde
585
Dat dit desen boec toe hoerde
 
Want dat es in waren saken
 
Een exempel van Gods wraken
 
Van dat ic inder waerheyt
 
Hier vore vele hebbe gheseyt /
590
Hoe dat die heren altoes souden
 
Haer liede te vriende houden /
 
Ia beyde rike ende mate /
 
Dat so ware te haren bate;
 
Want als die ghemeente wert in ruren /
595
En mach hi daer niet jeghen duren;
 
Want in onbescedenheden
 
Willem si alle dinc beleden /
 
Ende sonderlinghe haren toren /
 
Op die liede wel gheboren;
600
Ende nerghen niet en mach een here
 
Sijn liede verwerken mere
 
Dan om dat hi / des sijt vroet /
 
Vonnesse no recht en doet /
 
Ende sijns lants ende sire stede
605
Preuvilegien breect mede;
 
Nochtan verwerct hi boven al
 
Gode / die swaerlike wreken sal.
 
Houdt u volc te vriende / ghi heren /
 
Sone sal u God no mensche deren /
610
Indien dat ghi wilt leyden
 
U dinghen met gherechticheyden.

Hoe die werelt gheplaghet sal werden met quaden volke ende overmids oncuysheyt. C. VIII.

 
LIeve kindre / des seker sijt
 
Dat wi nu sijn inden tijt /
 
Die welke tijt meer no min
615
Op Ons Heren gheborte ghinc in /
 
Welke tijt / sonder waen /
 
Vele langher heeft ghestaen
 
Dan enech vanden anderen stoet /
 
Daer wi bi moghen wesen vroet /
620
Dat dit leste es van dien
 
Daer allet wonder in sal ghescien /
 
Ende dat die wondre oec nu in gaen /
 
Alsic u hier dede verstaen.
 
Wondre ghesciet nu goet ende swaer
625
In alde werelt / hier ende daer:
 
Paeuse / keysere ende coninge mede /
 
Ende daer toe alle kerstenhede /
 
Gaen nu staen in discorde.
 
Merct of waer sijn dese worde.
630
Nu hoert wat Methodotius seyt
 
Vander sonderlingher quaetheyt
 
Ende vanden zwaren sonden /
 
Daer tfolc inden lesten stonden
 
Met om sal gaen ende hanteren
635
Daer God om sal destruweren:
 
"Manne ende wive mede
 
Selen hen ter oncuuschede
 
So zere setten te samen /
 
Dat si hem niet en selen scamen;
640
Ia / hets scande dat ict scrive /
 
Manne met manne/ wive met wive /
 
Ende den wech der naturen
 
Breken met quader luxuren;
 
Tote enen wive beyde gader
645
Selen gaen zone ende vader."
 
Ic vermide mi / des seker sijt /
 
Te segghene te deser tijt
 
Alsulke grote oncuuscheyt /
 
Alse Methodotius daer seyt.
650
Maer en es dinc / verstaet /
 
So oncuusche no so quaet /
 
Men maeght sonder scande
 
Wel setten alderhande /
 
Ende die stinkende sonden
655
Sal God wreken in dien stonden
 
Metten vulsten lieden die
 
In die werelt quamen ye.
 
Aldus can God doen striken
 
Sijn vonnesse. Met gheliken
660
Met vrouwen ende met joffrouwen mede
 
Selen si doen haer oncuuschede /
 
Ende worpen die cavelen te voren
 
Wien si yrst sal gheboren.
 
Dese plage ende dese scande
665
Sal gaen van lande te lande;
 
Si selent al doen vanden live /
 
Beesten / mannen ende oec wive;
 
Borghe / huse ende oec wijngarde /
 
Bossche / weyde ende bogarde
670
Selen si al omme destruweren /
 
Ende woesten ende omkeren.
 
Wie dat dlijf mach ontdraghen
 
Selen in bossche ende in haghen /
 
Op berghe ende in holen
675
Hen berghen ende ontstolen /
 
Daer si van honghre selen sterven /
 
Ende van dorste oec bederven.
 
Ende sine selen hebben mede
 
Niet te bedecken hare lede.
680
Die rike selense vaen
 
Ende selense jammerlike slaen /
 
Of si selen hen wisen die stat /
 
Daer verborghen leget die scat.
 
Die kerken selen si roven /
685
Ende brekense onder ende boven.
 
Die pelne ende sindale
 
Ende ormenten alte male
 
Daer men Gode met te dienen plach
 
Dit es jammer sonder verdrach
690
Selen si nemen telker stede
 
Ende cleden hare wive daer mede.
 
In die kerken oec met allen
 
Selen si haer perde stallen
 
Opter heylighen grave /
695
Dat es jammer te spreken ave.
 
Oec si haer oncuuscheyt met wiven
 
Selen in die kerken bedriven.
 
Priestren die gegherwet staen
 
Vorden outaer selen si doet slaen;
700
Ende die meest ghestelijc scinen /
 
Selen si doen meest pinen.

Dat vele liede tkersten ghelove noch selen laten ende Onsen Here afgaen. C. IX.

 
ONse behoeder Ihesus Cristus
 
Ende die heylighe Paulus
 
Segghen / dat in desen tiden
705
Tghelove zere sal liden /
 
Ende dat si die schenen die beste
 
Verkeren selen in dat leste /
 
Ende dat Kerstenheyt begheven /
 
Ende als heydene liede leven /
710
Also dat tghelove dan al
 
Bina te nieute werden sal;
 
Ia / sonder slach ende sonder stoet /
 
Ende sonder bedwanc van enegher noet /
 
Salder vele utermaten
715
Dat kerstijn ghelove laten /
 
Ende aen dat ghelove keren
 
Dat hen die duvel sal leren.
 
Noch so seyt Paulus
 
Voert dese worde aldus:
720
Inder lester tijt / sonder waen /
 
Selen wreede tide ingaen
 
Dat die menschen buten ende binnen
 
Hem selven zere sullen minnen /
 
Gode ontsien groet no clene /
725
Hoverdech van moede ende onrene /
 
Sonder minne sinen evenkersten /
 
Alle doghet sal hen ghebersten.
 
Minnen salmen die quade /
 
Ende den goede doen onghenade;
730
Voer oghen vrienscap toghen /
 
Maer verraden achter die oghen.
 
U mach duncken dat ic langhe
 
Op dese materie hanghe;
 
Maer wet dat inder waerheyt /
735
Datter dlatijn vele meer af seyt /
 
Ia noch also vele alsic u
 
Hier vore hebbe gheseghet nu.
 
Nu salmen sien claer ende fijn /
 
Welc die quade of die goede sijn.
740
Dit sal sijn / sonder missen /
 
Die tijt van proefenissen:
 
Hier salmen openbaer kinnen
 
Hen die Gode met trouwen minnen;
 
Want die in noet herderen
745
ende volstaen sonder verkeren /
 
Dat selen die sijn waerlike
 
Die verdient hebben dat hemelrike
 
Oec salmen kinnen / te waren /
 
Die ghene die quadijen waren.
750
Daer om vorsprac God Onse Here:
 
Als men persequeert sere
 
Ende vernoye doet ende doghen
 
Om minen wille / suldi verhoghen
 
Ende blide sijn ende verduldech;
755
Want u loen wert menechfuldech.
 
Dus ghepersequeert waren si / twaren /
 
Die propheten die vormaels waren;
 
Ende die ten inde volherden
 
Selen alle behouden werden.

Hoe ende van wien die Ysmaliten weder verwonnen selen werden, ende waer dat ghescien sal. C. X.

760
NU als dese Ysmaliten sien
 
Hem alle dese voerspoet ghescien /
 
Ende si hebben in haren handen
 
Nalics alle die landen /
 
Ende die Kerstine hebben verwonnen
765
Dat si hen niet gheweren en connen /
 
Selen si in groten glorien
 
Wesen in hare victorien /
 
Sonder sorghe eten ende drincken;
 
Elc sal anderen blidelijc schincken;
770
Si selen segghen: nu hebben wi
 
Ons selven ghemaect so vrij /
 
Dat wi dat Kerstenheyt breet ende lanc
 
Hebben algader in onse bedwanc /
 
So dat wi emmer mere
775
Bliven moeten haer here /
 
Ende onse knechte moeten si wesen.
 
Ende altehant na desen
 
So sal een plaghe opstaen
 
Die zwaerlijc over hem sal gaen /
780
Dies si luttel hadden ghemict;
 
Want het sal werden verwect
 
Een coninc mids der Gods cracht /
 
Die als niet sal sijn gheacht /
 
Ghelijc of si / sonder waen /
785
Wt eenen slape waren ghestaen.
 
Dese coninc sal sijn / dat wet /
 
Van Grieken ende Romen met:
 
Dese sal comen gheslopen
 
Uter zee van Ethiopen
790
Met cleynen volc te samen
 
Int lant daer si wt quamen /
 
Daer hi wonder sal bedriven;
 
Want haer kindre ende haer wiven /
 
Ende haer maghe groet ende clene
795
Sal hi doden al ghemene.
 
Ende alse dit die Ysmaliten sien /
 
Selen si ghescofiert sijn mettien;
 
Want sijs hen niet en hadden vermoedt
 
Noch daer voer niet ghehoedt.
800
Des coninx kindere selen
 
Oec na des vaders bevelen
 
Den Ysmaliten anegaen /
 
Ende die winnen ende verstaen /
 
Ende doen hem vele meer onghenaden
805
Dan si den Kerstinen voer daden /
 
Also dat dat quade volc al
 
Onder die Kerstine vallen sal /
 
Ende hem onderdaen sijn meer
 
Dan hem die Kerstine waren eer.
810
Ia / also seghet Latijn /
 
Selen si dan verdruct sijn
 
Dat si selen ligghen doet
 
Van honghere ende van breken groet /
 
Ende nieman diese siet
815
En sal haers ontfermen yet /
 
Also dat si / sonder waen /
 
Al te nieute selen gaen.
 
Dan selen die Kerstine te hant
 
Weder comen in haer lant /
820
Ende si selen met bliden moede
 
Weder keren toten goede
 
Dat sijn ofte sijns vader was /
 
Ende hem onderwinden das /
 
Ende dat gaen erien ende sayen /
825
Ende bouwen ende mayen /
 
Ende selen cortelike
 
Weder werden rike /
 
Ende in rasten ende in vreden
 
Setten lant ende steden /
830
Ende vergheten als ende als
 
Haers jammerlijcs onghevals.
 
Lieve kindre / nu merct dan
 
Hoe God Onse Here wreken can
 
Als Hi wilt / nu hier nu daer /
835
Na dat die sonde es swaer.
 
Dat die Heydene hier te voren
 
Dat Heylighe Lant hebben verloren /
 
Dat hem afwan Gord van Bulyoen /
 
Dat dede hen al haer sonden doen;
840
Ende doent die Kerstine besaten
 
Met sonden ende met ommaten /
 
Doen quam Salladijn / die heylige man /
 
Die hen dat lant weder afwan.
 
Aldus en mach / sonder waen /
845
Onghelijc niet langhe staen /
 
Alse Arestotiles / dat wet /
 
In enen boec wel heeft gheset.
 
Nu hoert die namen van dien
 
Landen / daer dit sal ghescien /
850
Alsoet Methodotius
 
In sinen boeke scrijft aldus:
 
Grieken ende Ermenien /
 
Persen ende Romenien
 
Capedocien ende Affrike /
855
Ende Celosien des ghelike /
 
Egypten ende Cecelien mede /
 
Tote bi Romen der stede /
 
Ende die eylande daer toe mee
 
Die ligghen omtrent der zee /
860
Die selen nu in vrouden leven /
 
Also ic vore hebbe bescreven /
 
Ende die Roemsche coninc sal
 
Die ghene bederven al
 
Ende metten zwerde verslaen
865
Die Cristum waren afghegaen.
 
Ende selen lant ende steden
 
In raste sijn ende in vreden /
 
Ende eten ende drincken sonder sorge /
 
Ende stichten stede ende borghe /
870
Ende deen dander minnen so zere
 
Dat gaen sal uten kere /
 
Bruloften houden ende feesten /
 
Ende groten cost daer toe verleesten /
 
Ende haer ghenuechte daer in meren
875
Buten der vresen Ons Heren;
 
Want spelen / drincken ende eten
 
Sal hen haers Sceppers doen vergheten /
 
Ende oec gout ende zilver dan /
 
Daer si aen legghen hare ziele dan.
880
Ende dan na dese saken
 
Sal hen meer vernoys naken /
 
Also die heylighe man Paulus
 
In eenre epistelen seyt aldus:
 
"Alse die menschen segghen / wi
885
Leven nu zeker ende vrij /
 
Dan sal hen cort opten hals
 
Comen so vele onghevals."
 
Ihesus Cristus spreect mede
 
Int Evangelium teenre stede:
890
"Also alst volc in Noes tiden
 
At ende dranc / ende was blide /
 
Ende hielt grote brulochte /
 
Ende hem dat beste dochte /
 
Also salt sijn ten jonxsten daghen."
895
Also hoertmen Cristum ghewaghen.
 
Lieve vriende! Nu merct dan /
 
Die al sijn ziele leghet an
 
Eten ende drincken / ende daer toe zere
 
In ghelde ende in der werelt ere /
900
Ic segghe u dat te voren
 
Dat si te Gode niet en horen;
 
Want die God hebben sal
 
Moet Hem minnen boven al;
 
Want dat die mensche begheert
905
Dats sijn God / wie dat weert.
 
Die bi nachte ende bi daghe
 
In haer ziele souden draghen
 
Haren Scepper / gheloeft mi des /
 
Daer die ziele na ghebeelt es /
910
Ende draghen in die stede
 
Deser werelt ydelhede /
 
Hoverde / ghierecheyt menegherande /
 
Seker si doen Gode scande;
 
Want si Hem te confusen
915
Verdriven wt sijns selfs huse /
 
Dat Hi daer om sceppen woude
 
Dat Hi daer selve in wonen soude /
 
Ende daer om oec mensche waert /
 
Ende die doet starf also haert.
920
Eest dan wonder / nu mect /
 
Dat God dese overdaet wrect?
 
En es gheen mensche op ertrike /
 
Maer dade men hem des ghelike /
 
Hine soude hem belghen zere.
925
Nu hoert hier noch wonders mere.

Hoe die Yoden, die Alexander besloet, selen comen ende selen die werelt weder destruweren. C. XI.

 
NU als tfolc / dat ic vore seyde /
 
Sit in sire weldecheyde /
 
Ende naden vleesche leeft /
 
Ende Gods vrese vergheten heeft /
930
Ende altoes also waent staen /
 
Dan selen werden ontdaen
 
Die porten / daer die here groet /
 
Alexander / die Ioden in sloet /
 
Die meer dan .ijm. jaer
935
Ghesloten hebben gheweest daer /
 
Die hi daer in sluten dede
 
Om hare grote ondadechede /
 
Ende om haer onnuttelijc leven
 
Dat si sonderlinghe bedreven.
940
Al was Alexander een tyran /
 
Hi verbat Gode nochtan
 
Dat dese Ioden besloten worden /
 
Daer si niet sint wt en torden.
 
Dese Ioden met groten hopen
945
Selen wt comen ghelopen
 
Inder ghelike ende inder ghebaren
 
Oft verwoede wolve waren /
 
Ende alt volc van groter duchte
 
Sal hem maken ter vluchte /
950
Sonder beyden ende sonder weren;
 
So zere salt hem dan verweren;
 
Ende selen hen in bossche berghen
 
Ende oec in holen ende op berghen /
 
So datter vele sal sterven
955
Van vreesen ende bederven.
 
Ende die Ioden en sal nieman
 
Ter erde besteden dan.
 
Dat quade volc / wildijt weten /
 
Sal vleesch van menschen eten /
960
Ende van beesten drincken dbloet /
 
Dat sal hen duncken harde goet.
 
Si selen eten in haren doene
 
Beyde serpente ende scorpioene /
 
Ende dode corren daer sise vinden
965
Selen si eten ende verslinden.
 
Adren / slanghen / sijts gewes /
 
Ende dat onmenschelijc es /
 
Selen si tetene bestaen.
 
Vrouwen die met kinde gaen
970
Selen si opdoen sonder ducht /
 
Ende eten die ongheborne vrucht.
 
Die lande selen si struweren
 
Ende al in vulecheden keren /
 
Ende nieman en sal wesen so coene
975
Daer jeghen iet te doene.
 
Lieve vriende / nu mict dan
 
Hoe God / Onse Here / castien can
 
Sine vriende / si lude si stille /
 
Die Hi bi Hem houden wille.
980
Ic segghe u dat waerlike:
 
En comt nieman in hemelrike
 
Hine moest proeven / eest cort eest lanc /
 
Des drancs daer Cristus af dranc /
 
Also Cristus selve seyde
985
Metten monde der waerheyde /
 
Met doghene ende met wederspoede /
 
Met arbeyde of met armoede /
 
Of met smade / sijt seker das /
 
Dat sonder Cristus niet en was.
990
Die dese heeft in ertrike /
 
Ende diese nemt verduldechlike /
 
Die moet comen / te waren /
 
Daer Cristus voer es ghevaren.

Hoe ende van wien die Heyden ende die Yoden weder verwonnen selen werden, ende van Antkerst gheboerte. C. XII.

 
NU alst Onsen Here dunct tijt /
995
Ende Hi ghenoech ghecastijt
 
Heeft die Hi wilt behouden
 
In sire ewigher vrouden /
 
Ende vriende gheproeft heeft fijn
 
Die int ghelove bleven sijn /
1000
So sal Hi daer toe verkiesen dan
 
Enen ridder / enen vromen man /
 
Die op ene corte stonde sal
 
Dese quadijen verslaen al /
 
Ende al te nieute bringhen
1005
Hen ende al haer dinghen.
 
Dit sal sijn die selve Constans /
 
Die ic u voer noemde thans /
 
Daer vrouwe Tyburcina af seyt
 
So meneghe scone vromecheyt.
1010
Dat sal sijn die selve hant /
 
Daer ic vore af dede becant /
 
Die wt Ethyopen soude comen
 
Der eren Gods te vromen /
 
Comen dan van vrouwe Cuseth /
1015
Alsic u vore hebbe gheset /
 
Die coninc sal sijn vrome
 
Beyde van Grieken ende van Rome.
 
Dese sal Heyden ende Ioden mede
 
Bringhen toter Kerstenhede /
1020
Ende sijn regnatie sal daer
 
Staen meer dan hondert jaer /
 
Alse die vrouwe Tyburcina
 
Hier voer sprac / alsic versta.
 
Aldus droeghen si int ghemeen
1025
Redelijc wale over een
 
Vrouwe Sibilla ende Methodotius /
 
In hare boeken las ict aldus.
 
In deser tijt / alsijt lesen /
 
Sal Antkerst gheboren wesen.
1030
Dit woert Antkerst luudt also
 
Alse contrarien Cristo.
 
Alle boeken / sijt seker dies /
 
Noemenen sone des verlies;
 
Want verlies / jammer ende discoert
1035
Sal hi maken weder ende voert /
 
Ende al ertrike besmetten
 
Ende in werringhen setten.
 
In Babylonien sal hi
 
Gheboren werden / lesen wi.
1040
Babylonien bediedt den huse
 
Daer altoes in woent confuse;
 
Want confuse ende onghenade
 
Selen hem volghen vroech ende spade.
 
Cristus / wi lesen van Hem /
1045
Wert gheboren in Bedlehem.
 
Bedlehem bediedt al bloet
 
Thuys daer in es dat broet;
 
Want dat levende broet vercoren
 
Wert in Bedlehem gheboren /
1050
Cristus / van eenre maget fijn /
 
Die niet edelre en mochte sijn /
 
Ende Antkerst van enen wive /
 
Onreyne ende hoere van live.
 
Cristus quam om des volx behoude /
1055
Antkerst omdat hijt bederven soude;
 
Daer om mach hi / sijt seker dies /
 
Wel heten sone des verlies;
 
Want hi sal verdoemt bliven /
 
Ende tfolc in doemsel driven.
1060
Methodotius scrijft van hem /
 
Dat hi in Corozaim
 
Gheboren sal werden / ende daer na
 
Opghevoedt in Betsayda /
 
Ende regneren na dat
1065
In Capharnaon der stat.
 
Corozaim / verstaet wel /
 
Bediedt Babylonia / ende niet el.
 
Babylonien sal te dien tiden
 
In haer selven zeere verbliden /
1070
Om dat dese / also ic las /
 
Binnen haer gheboren was.
 
Bethsayda sal verbliden des /
 
Omdat hi daer opghehouden es.
 
Ende daer om sprac Cristus
1075
In sijn Ewangelie aldus /
 
Alsmen daer spreect van hem:
 
Wee di / Coro zaym /
 
Ende wee di met / Bethsayda!
 
Wet dat Capharnaon volghet na:
1080
Al werdi gheclommen / dat wet wel /
 
Tote daer boven inden hemel /
 
Ghi soudt nochtan vallen weder
 
Tote inder hellen neder.
 
Die Ewangelie seyt aldus /
1085
Die selve sprac Ihesus Cristus /
 
Die selve es die waerheyt /
 
Also sijn heylighe mont seyt.

Wt wat gheslechte dat Antkerst gheboren sal werden, ende waer af dat danssen yerstwerf quam. C. XIII.

 
MAer Iacob / die patriarke /
 
Hadde .xij. sonen starke;
1090
Van elken quam een gheslachte
 
Groet / starc van machte /
 
Van welken sonen was een man
 
Die men bi namen noemde Dan.
 
Van desen sijn vader voerseyde
1095
Meneghe grote archeyde /
 
Die van hem soude comen /
 
Meneghen zere tonvromen.
 
Dese si waren / dat wet wel /
 
Vanden volke van Ysrael /
1100
Die dansten jeghen Gods ghebot
 
In die woestine omden afgod /
 
Die wile dat Moyses / dat wet /
 
Opten berch was om die wet.
 
Ende om dat gheslachte van Dan
1105
Dat spel van dansen yrst quam /
 
Daer om heetment dansen / wet wale /
 
Beyde in Walsche ende in Dietsche tale /
 
Ende oec in andren talen mede /
 
Alsoet daer es die sede.
1110
Ende dese Antkerst / als wijt lesen /
 
Sal van Dans gheslechte wesen /
 
Ende oec Iudas die wilen ere
 
Gode verriet / Onsen Here /
 
Ende menech ander quaet diet /
1115
Daer vele jammers af es ghesciet.
 
Ende om dat dese was sulke man /
 
So was hi gheworpen dan
 
Uten hoghen ghetale
 
Der .XII. gheslechte altemale;
1120
Ende in sire steden / dat ghijt wet /
 
So was Manasses gheset
 
Metten lote scone /
 
Die was Ioseps sone;
 
Die welke Iosep sone was
1125
Iacobs / daer ic vore af las /
 
Ende Davids kindre broeder /
 
Ia van vader ende van moeder.
 
Aldus moeste Dan met crachte /
 
Ende daer toe al sijn gheslachte /
1130
Uten getale sijn ghedaen /
 
Daer ute God woude ontfaen
 
Menscheyt / als sijn tijt quame.
 
Ghebenedijt so si sijn name!

Hoe die coninc van Vrancrijc verloes enen strijt iegen den coninc van Ynglant, ende van .III. goeden poenten. C. XIV.

 
DOen ic dit boec hadde bracht
1135
Tote hier / metter Gods cracht /
 
Ghelijc dat ghi nu moghet horen /
 
Quam mi een mare te voren
 
Die te horne es jammerlike /
 
Dat Philips / coninc in Vrancrike /
1140
Soude hebben ghestreden
 
Met groter moghentheden
 
Ieghen den Edewaerde van Inghelant.
 
Doen so dachtic al te hant
 
Dat dese wrake / doen ict hoerde /
1145
Wel tote desen boeke behoerde;
 
Want sint dat die van Rome /
 
Alsic merke ende gome /
 
Ieghen die Affrike streden
 
Des es vele meer tijds leden
1150
Dan .M. jaer / so en ghevel
 
So groet manslacht / wet wel /
 
Ende daer so vele heren groet
 
Opten velde om bleven doet
 
Onder coninghe ende hertoghen /
1155
Graven ende bisscopen vermoghen /
 
Baenroetsen ende ridderen mede /
 
Ende knapen / die daer ter stede
 
In Philips side bleven doe
 
Tote .XLm. toe /
1160
Daer Edewaert met ghewelt
 
Op dien tijt behielt dat velt;
 
Daer hadde hi cume nochtan
 
Enen jeghen .v. manne.
 
Dit ghesciede / gheloves mi /
1165
Niet verre van Annous in Brij.
 
Lieve kindre / nu wilt merken /
 
Hoe God / Onse Here / can werken /
 
Ende hoe van allen dinghen
 
Sijn vonnesse can toe bringhen /
1170
Hoe dat comt van over dmere
 
Een coninc met enen cleynen here
 
In die crone van Vrancrike /
 
Dat die macht es van Kerstenrike /
 
Ende wint hem af borghe ende lant /
1175
Ende street met hem metter hant /
 
Ende wint hem af dat velt /
 
Alsic u vore hebbe ghetelt.
 
Ay / ghi princen van ertrike /
 
Alse ghi sit hoeghelike
1180
In uwen stoele met groter welde /
 
Als riddre of knape voer u helde
 
Nighen ende sijn onderdaen /
 
Ende alle tuwen dienste staen /
 
So en verheft u min no mere /
1185
Maer peynst dan dat een here
 
Boven u es / die u mach
 
U leven nemen op enen dach /
 
Ende ghedenct oec met herten fijn /
 
Dat die liede u niet en sijn /
1190
Maer Gods liede Ons Heren /
 
Die Hem daer toe woude keren /
 
Dat Hi om haer salicheyt groet
 
Mensche wort ende starf de doet.
 
Castijt u / heren / castijt
1195
Bi andren heren / het es tijt /
 
Eer God / Onse Here / met allen
 
Laet sine wrake op u vallen.
 
Want als ghijt minst moedt / so mach
 
Op u comen die sware slach /
1200
Ia / onversien ende onverhoedt /
 
Als ghijt alderminst moedt /
 
Also ghi daghelijx moghet sien
 
Aen andren heren ghescien
 
Al omtrent u / hier ende daer /
1205
Met jammerliken slaghen zwaer.
 
Die selve God dien sloech
 
Mach u slaen / eest sijn ghevoech.
 
Het es gheseghet te menegher tijt:
 
Die hem bi enen anderen castijt /
1210
Wert ghecastijt sachte.
 
Elc hem hier jeghen wachte.
 
Drie poente sijn / alsicse sach /
 
Daer met dat elc mensche mach
 
Behouden die gheminthede
1215
Sijns Sceppers ende der menschen mede /
 
Die harde lichte te doen sijn /
 
Also icse las int Latijn.
 
Dierste es inden beghinne
 
Dat hi die Heylighe Kerke minne /
1220
Ende hare recht tallen stonden
 
Houde / hi esser met ghebonden.
 
En es gheen here so hoghe /
 
Keyser / grave no hertoghe /
 
Hine sal papen altoes eren;
1225
Want si sijn vicarijse Ons Heren
 
Gheset hier in Cristus stede /
 
Ende den ghenen maken mede
 
Die alle dinc ghemaect heeft /
 
Ende sonder begin ende inde leeft.
1230
Oec mach hi sonden vergheven /
 
Ia / daer toe dat verheven
 
Inghel no archangel en es /
 
Noch Cristus moeder / sijt gewes.
 
Dander poent es dat hi sal
1235
Die privilegien houden al /
 
Ende die waerheyt van elker stede /
 
Ende sijns lants recht daer toe mede;
 
Want nerghens met en mach een here
 
Sijn liede verwerken mere
1240
Dan dat hi sijn sartren breect /
 
Also ons een vroet man spreect.
 
Oec so breect hi trouwe daer /
 
Dat es voer Gode harde zwaer;
 
Want elc here sal van rechter scouden
1245
Sijns lants recht wel houden;
 
Want woudse een ander breken /
 
Hi soudse oec moeten wreken.
 
Dat derde poent es dat een here
 
En sal nemen nemmer mere
1250
Van sinen forfeyten / dan
 
Hem dat vonnes ghegheven can.
 
Nemt hi meer / des gheloeft /
 
Dan es hi niet beter dan gheroeft.
 
Maer elc here / vroech ende spade /
1255
Sal daer af doen ghenade /
 
Also hi woude dat hem God dade
 
Als hi jeghen Hem yet mesdade;
 
Want sulke ghenade als men hier doet
 
Doet God ghinder / des sijt vroet /
1260
Daer af dat ic die waerheyt
 
Hier vore wel hebbe gheseyt.
 
Of een lantshere des heeft verdient
 
Dat God niet en es sijn vrient /
 
Ende hem enen viant dan verwect
1265
Daer Hi sijn gramscap mede wreect /
 
Die welke met rove ende met brande
 
Comt in des heren lande /
 
Eest dan recht / dat maect mi vroet /
 
Dat tfolc dat ontghelden moet /
1270
Die onwet ende quaethede /
 
Die haer here / haer prince dede?
 
Hier antwerdic nu also /
 
Dat wel recht es / nu hoert hoe:
 
Dat die liede ghedoghen
1275
Ende aensien met haren oghen
 
Dat haer here doet onwet /
 
Ende lants recht breect met /
 
Ende dat niet in tijts en weren /
 
Maer hem alles laten gheberen /
1280
So moeten sijt ontghelden mede
 
Die quaetheyt die haer here dede.
 
Ghelijc oft een here talder tijt
 
Sijn liede corrigeert ende castijt /
 
Also selen si / vroech ende spade /
1285
Alse haer here doet onghenade /
 
Die liede den here wederstaen
 
Als hi eneghe dinc wilt aengaen /
 
Die hem of sinen lande
 
Doen scade ofte scande.
1290
Die een vrije stat berechten /
 
Ende die hem dan laten ontrechten
 
Die privilegien ende vrijheden
 
Die toe horen ere steden /
 
Om yemans danc oft gheniet /
1295
Ende haer lijf daer vore en setten niet /
 
Sijn verloren / des sijt vroet /
 
Ere / lijf ende daer toe goet /
 
Om die ontrouwe / wet dat /
 
Die si daer doen hare stat.
1300
Dus so scriven ons / te waren /
 
Doude vroede die wilen waren;
 
Want ghemeyn orber / sonder letten /
 
Salmen voer allen orber setten /
 
Alse Arestotiles ende Plato /
1305
Ende Tullius oec also /
 
Ende ander meesters / wilt roeken /
 
Wel scriven in haren boeken.
 
Dese materie legghic neder /
 
Daer ic toe sal comen weder /
1310
Wilt God / die alle dinc bekint /
 
Alsic den derden boec hebbe gheint /
 
Die u leren sal hoe dat ghi
 
Van allen wraken sult sijn vri.
 
En wilt wanhopen twint /
1315
Wat wraken u God toe sint;
 
Want ghi seker sult sijn van desen
 
Dat hemelrijc u sal wesen.

Vorige Volgende