Pàhkasinum

[p. V]

Een woord vooraf.

De lotgevallen van het Javaansche gezin, hierachter geschetst, doen het licht vallen op een reeks misstanden, allen te brengen tot twee groepen: Af te keuren toestanden in de dessa; en: Demoraliseerende invloeden op partikuliere landbouwondernemingen. Echter werden beschouwingen, die buiten den loop van het verhaal vallen, zooals bij de drie boeken van de serie Uit Java's Binnenland tusschen de bladzijden zijn ingehecht, ditmaal achterwege gelaten.

Grootendeels kan de lezer zelf gemakkelijk vaststellen waar de schoen wringt en overigens zij een enkel punt hier nader toegelicht.

Wanneer men in Holland leest in bladen, tijdschriften en officieele rapporten, dat de inlander druk gebruik maakt van de gelegenheid om op partikuliere landbouwondernemingen een dagloon te verdienen, dan wordt dit toegejuicht, maar dan weet men niet aan welke scha-

[p. VI]

delijke invloeden aldus een groot deel der inlandsche bevolking wordt blootgesteld.

Onder de inlandsche Hoofden en onder de ambtenaren B.B., is de onveiligheid in de nabijheid dier ondernemingen welhaast spreekwoordelijk geworden, en in de dessa wordt steeds met de diepste verachting gesproken over bewoners en toestanden der ondernemingen.

In waarheid valt het moeilijk te ontkennen, dat tallooze inlanders een groot deel hunner moraliteit en menschwaarde inboeten bij het verblijf op die plaatsen, somwijlen met helaas alle recht als broeiplaatsen van ongerechtigheid te bestempelen.

Natuurlijk zijn niet alle ondernemingen in dit opzicht gelijk, maar zelfs als de Europeesche ondernemer krachtig optreedt tegen het dobbelen en tegen de vele andere demoraliseerende invloeden, blijft hij niettemin onmachtig het kwaad geheel te keeren, zoolang ondernemingen in zijn nabijheid toevluchtsoorden en kweekplaatsen van misdadigers blijven, daar het hem niet mogelijk is, zijn werkvolk vrij te houden van contakt met deze inlanders, geschoold in de verpestende atmospheer van zulke ware moreele kankers.

De middelen tot verbetering liggen vrij voor de hand: Instelling eener behoorlijke politie en goede rechtspraak; betere dessahoofden en inlandsche bestuurs-ambtenaren

[p. VII]

(Zie daarover Pàh Troeno, Indische tendenz-roman, verschenen bij F. van Rossen, Amsterdam); meer aanraking tusschen de bevolking en Europeesche contrôle-ambtenaren, die op de hoogte zijn van taal en denkwijze van den dessaman en zijn vertrouwen bezitten. (Zie Bestuur van Oost-Indië, Studiën en Beschouwingen, F. van Rossen, Amsterdam); en daarnevens: strengere maatregelen ter uitroeiing van al het verderfelijke dat sommige partikuliere ondernemingen op Java maakt tot besmettingshaarden van moreelen ondergang, met een invloedsfeer van niet gering te schatten uitgestrektheid, daar de dessalieden van heinde en verre, tot op vele dagreizen afstands, gedwongen zijn naar de ondernemingen te komen, ten einde het geld te verdienen, dat zij behoeven om aan de drukkende lasten, hun door een overheerschend gezag opgelegd, te kunnen voldoen. Niet zonder grondige reden werd in Beschaving (Indische tendenz-roman, verschenen bij F. van Rossen, Amsterdam) aangedrongen, den onbedorven dessaman ten minste van Gouvernementswege, gelegenheid te geven, zijn belasting in arbeid op te brengen!

Voor een nadere uiteenzetting van een en ander vindt ondergeteekende misschien elders nog wel eens gelegenheid, hier is het daarvoor de plaats niet. Moge intusschen achterstaande arbeid den indruk vestigen, dat het be-

[p. VIII]

strijden van het daarin tentoongestelde kwaad van overgroot gewicht is, immers een regeering, die aanspraak maakt op den eeretitel ‘beschaafd’, dient te verhinderen dat een deel harer onderdanen systematisch in beschaving achteruitgezet wordt.

DE SCHRIJVER.