Mielke

[p. 5]

I.

Ik had mielke leeren kennen toen dat ik in die bepaalde streek van Frankrijk ging voor den Paschen, en vooral dien keer, als 't mij met paard en kar, verre verre, door donderweer en stortvlaag, zonder kappe en zonder paraplu naar den trein voerde in 't vallen van den avond. Dat gebeurde juist-precies in 't middenpunt van 't Fransche.

Mielke was van een doorbrave familie, en het had heur braafheid overgeërfd. Zijn voorzaten roemden er op, dat zij al de familieleden hadden weten sterven met een priester aan hun sponde, zij aanzagen dat voortaan als een voorrecht. Ik zeg dat om te bewijzen, dat die menschen echte kristenen waren, Vlamingen van den ouden stam, zooals men er in Vlaanderen, Goddank, nog dikwijls aantreft.

Het jongetje was alleen overgebleven van een aantal broertjes en zusjes die jong gestorven waren, en het was daardoor erfgenaam van dubbele en tiendubbele ouderliefde. Daarbij was 't een begaafd ding, gezond en flink, vlug en geestig ge kunt niet meer; het had laaiende kijkers in een schoonen ronden bol van een kopke. Het was onderdanig, thuis onder vaders streng bevel, en ook in school, waar zijn onderdanigheid soms te pas kwam voor het schrijven van eenig strafke... Mielke was haantje-vooruit in alle spel, hoofd van de bende en pietje-ko voor alles. In den knikkerstijd had het altijd meest marbels op zak; in den topperstijd de beste toppen en sterkste kempen pezen; in den schutterstijd de

[p. 6]

beste klakbussen; niemand kon het bij hem halen in het zeereloopen, het springen, het schaverdijnen en 't baantjesteken, en alles wat de knapen in hun speeluren te winter of te zomer verrichten.

Als de naam van Mielke weerklonk in de jongenswereld, kwam er een soort tevredenheid onder het jong gedoe. Iedereen hing aan Mielke. Het was een eere aanvaard te zijn in zijn gezelschap en omgang. Doordat het koekegoed was, is het sommige keeren gebeurd dat de meester, om 't een of 't ander moeilijk puntje van het reglement te doen doorgaan, tusschen vier oogen een woordje in Mielke's oor fluisterde; Mielke pakte 't aan, en al de kleuters volgden.

Het was oprecht een goed hart van een jongen.

Hij legde ook goed aan om een bekwame boer te zijn: toen hij negen jaar oud was, zeide hij reeds zijn zeg over paarden, koeien, zwijnen, en over tijd van ommerijden, zaaien en maaien. Als Serafien op zijn jongen keek, zegde hij meermalen aan Eulalie:

- Eulalie, me mensch, we gaan van dien jongen (ons Heer heeft ons toch één gelaten, en Hij is er voor bedankt!), van dien jongen een goê kristen en een goên boer maken.

Eulalie vroeg niet beter, want was Mielke de kroon van vaders hoofd, het was de oogappel van zijn moeder.

* * *

Ziehier nu hoe Mielke zijn eerste scheute schoot.

Toen ik dat door zijn vader hoorde vertellen, dacht ik onwillekeurig aan den jongen Indiaan, genaamd Hyawatha, zoo schoon bezongen in het Engelsch (volgens het Indisch) door dichter Longfellow, en in 't Vlaamsch door dichter Gezelle, die het vertaalde. Mielke kwam mij halvelings voor als een natuurkind onzer dagen.

[p. 7]

Ik zag dus Yagoe een esschenboog en schichten geven aan Hyawatha: jachtpijlen met flintsteen, scherp getopt en naderhand gevederd; ik hoorde Yagoe zeggen: Ga, mijn kind, ga heen naar het bosch, waar de hinden samentroppelen; ga den fellen reebok schieten; ga en schiet het hert met zijn horens. Ik zag zoo duidelijk den jongen Indiaan den pijl ten hoorne trekken; hoe geen blaadje verroerde; hoe schaars iets repte of roerde. Ik zag den schuwen bok schielijk te vierklauwe opspringen, en daar staan met een poot omhooge, en den pijl op hem toevliegen, bijzend als een horzel! Hij lag dood!

En als de jager thuiskwam, hiet hem vader, hiet hem moeder duizendmaal welkom.

O! het ging er hier niet om een hert of een reebok... maar de lezer bedenke dat Hyawatha reeds vijftien jaar oud was, en Mielke slechts negen, ten tijde van zijn eerste schot.

Het was op een zoelen herfstmorgen, op het uur dat de jongens van de voormiddagschool naar huis gaan. Mielke, die in 't Vlaamsche landschap niets anders zag dan sneppen, fazanten, konijntjes, patrijzen en hazen, en die al de vogels wist wonen, had in 't naar huis gaan entwat gezien, en 't liep gelijk een hazewind naar zijn vader.

- Vader, - zei 't, en zijn wangen bloosden lijk twee roode rozebloemen -, vader, er zit een watersneppe in de vaart!

- Daar zitten er zeker al veel!

- Ja, maar ik weet er een zitten. Mag ik ze gaan schieten?

- Gij kunt dat niet. Gij hebt nog nooit een karabijn in uw handen gehad.

- Ja'k doe, vader: als gij het niet zaagt. Ik heb dikwijls leeren mikken en schieten zonder poêr of zaad. Mag ik nu een keer schieten dweers deur?

Vader was, om het te zeggen zooals 't is, preusch. Hij ging

[p. 8]

in de kamer al zeggende tot zichzelf: Ik was ook zulk een roervinke toen ik een jongen was; maar 't ging toch, in Gods name, zóó verre niet.

Daarop laadde hij de karabijn en gaf ze aan zijn zoon.

- Daar zie! - zeide hij.

- Is 't gelaân?

Vader knikte... en Mielke was weg.

- Eulalie! - zei Serafien, - hè-je van je leven?...

Eulalie schudde het hoofd:

- Wat we toch al moeten zien gebeuren, - zei ze.

Dan ging ze de pataten spoelen aan den watersteen, en ze glimlachte, - maar Serafien zag het niet.

Mielke ging eerst aan 't loopen, maar 't vertraagde naarmate het bij de vaart kwam. Het hield eindelijk zijn adem in, ging op de teenen, zag het wild, zocht een plaatsje tusschen de struiken, mikte, schoot en paste.

Intusschen was Serafien ietwat zenuwachtig, ging aan de balie staan, keerde terug in huis:

- Mijn verdavelooze! - zei Serafien, - 'k geloof dat hij 't gepast heeft; hij komt geloopen al wat zijn beenen rekken kunnen.

Mielke was gauw terug op het hof en riep: vader, ik heb ze! -; onmiddellijk haalde het een lange perse, liep het wild naar boven trekken, en legde zijn eerste trofee in de handen van zijn vader.

Vader voelde iets vochtigs in zijn één oog. Moeder vaagde het bovenste van haar hand onder haar neus; en op dat oogenblik stond het vast, dat Serafien voortaan 's avonds Mielke zou meenemen met den bak en den strop.

* * *

Als Mielke met vader uitging achter 't wild, stelde het hem alle soorten spitsvondige vragen als toelichting in dat

[p. 9]

nieuw bedrijf. Serafien gaf hem gereedelijk antwoord en opheldering en voelde dat hij, hoe beslagen ook, eens door zijn zoon zou overtroffen worden; wat hem een mengeling van blijdschap en fierheid bezorgde, al liet hij er, vóór Mielke, niets van uitleken.

Overigens was hij streng op zijn zoon. Hij wist beter dan gelijk wie, dat zulk een levendige kerel moest in den riem gehouden worden, en daarom, gaf hij hem 't voorbeeld in 't een, hij gaf het hem ook in 't ander.

Als 't Zondag was zei Serafien niet aan Mielke: Mielke, gij zoudt u moeten gereedmaken; of: het zal allicht tijd zijn; of: Mielke, niet vergeten naar de Mis te gaan. Neen dat al niet. Serafien zei: Mielke - wij - gaan - ons - gereedmaken!

Ze waren altijd beiden gereed op hetzelfde oogenblik, als door machinewerk, en dan zei Serafien:

- Gauw, Mielke!

En ze gingen samen naar de Hoogmis, gelijk twee grooten, al pratende over de boerderij of de jacht.

Na de Hoogmis deed Mielke den wekelijkschen kruisweg met vader, voet aan voet.

- Wij zijn geen pilaarbijters, - zeide Serafien meermalen aan Eulalie, - maar wij doen wat mij doen moeten en daarmee is 't uit.

Mielke werd alzoo tien jaar oud: tijd om naar de leering te gaan, en, als het 's avonds met vader uitging op jacht, het hoorde dikwijls en bijna gedurig dat het moest doorleeren, en dat hij niet geerne zou schande halen van zijn eerste-kommuniekant. ‘De tanten en de nonkels hadden ook eere gedaan aan den catechismus, en dat gaf een goên naam aan de familie’.

Wanneer de tijd gekomen was, zat het wildstrooperke op de eerste reke.

* * *

[p. 10]

Dan brak de oorlog uit. Antwerpen was gevallen. Duizendvoudige en elkander tegensprekende geruchten liepen rond het land, en drongen door tot in het stille West-Vlaamsche dorp, waar Serafien woonde.

Het was een aangroeiend, angstig afwisselen van ‘ik ga vluchten’ - ‘ik ga blijven’; de menschen maakten elkander zot, en het kwam zooverre dat Serafien zeide aan Eulalie:

- Wij hebben nu al lang genoeg gelanterfant, laat ons vluchten. Ik ken Frankrijk van over ouds. Er is daar plaats en leefte. Eufrazie, mijn zuster, kan zorgen voor 't hof. Duurt de oorlog maar een pooze, wij zijn algauw terug; duurt hij lange, tot daar! het zekerste is altijd het beste.

- Gelijk of da'je wilt, - zei Eulalie.

Mielke liep, zot van blijdschap, naar tante Eufrazie om te zeggen dat ze gingen vluchten!

Tante was om achterover te vallen en hoe schuwer ze keek, hoe blijder dat Mielke was.

- Jongen toch, vluchten?! - zei Eufrazie.

- Er zijn in Frankrijk veel bosschen en wild, zegt vader, ik verlange, ik verlange!

- Naar Frankrijk vluchten! - zei Eufrazie weerom; - 't is gelijk planete.

- Planete, tante, wat is dat?

- Dat is maar bij manier van spreken: dat het lijk in de planete van ons familie ligt om naar Frankrijk te gaan. Gij weet wel, dat ik en uw vader in Frankrijk geboren zijn. Het was dan nog niet slecht in dat land; maar nu... och Heere!... spaar de ziel van dat kind!

Inderdaad, in de jaren '60, om dezelfde reden als nu, namelijk omdat er bij ons te weinig plaats is en in Frankrijk te veel, ging er veel Vlaamsch volk naar dat land, en wel in midden-Frankrijk. De grootouders van Mielke waren er ook heengetrokken; ze waren gehuisvest geweest op een verla-

[p. 11]

ten hoeve in de omstreken van Mehun (Cher); maar, lijk meer dan een onder hun landgenooten waren zij onverrichterzake teruggekomen; zij hadden aan de Fransche landbouwers stoffe gegeven tot spotternij, maar tevens nuttige lessen in het landbouwbedrijf.

Planete? En wat zou tante Eufrazie gezeid hebben, had ze moeten weten dat haar broeder met zijn klein gezin in dat zelfde midden-Frankrijk zou terechtkomen!?