|
| |
| |
| |
VIII.
Wy vernemen niet noodig te hebben alle gangen van onzen held, stap voor stap, te volgen.
Zes weken waren er verloopen, sedert den dag waerop De l'Hôpital het eerst by de markiezin was ingeleid geworden, en reeds was hy gevestigd in de élégante wereld. Zyn uiterlyk zelf had een weinig gedeeld in de verandering van zynen toestand. Zyne houding, gebukt onder vernedering en zorg, had zich opgerigt; zyn hoofd, voorheen peinzend op de borst nedergebogen, had zich opgeheven, sinds men zyne gedachten afleidde, en hem tot spreken uitlokte: en nu eerst zag men hoe zyne oogen konden schitteren; nu eerst ontdekte men
| |
| |
hoe zacht eenen blos de geestdrift over die bleeke wangen verspreidde, en hoe geestig die mond wist te grimlachen. Zyne manieren waren nooit gedwongen geweest; maer het was de losheid van hem, die zich om niemand bekommert, en die weet dat niemand op hem let; nu was het de gepaste ongedwongenheid van den man, die zich vryelyk beweegt, en die by voorraed van de goedkeuring der anderen verzekerd is. Die zelfbewustheid gaf hem iets fiers en beslissends. En hoe kon dat anders? Het was de arend uit de enge kooi in de ruimte gebragt. Hy zag zich gevleid, gestreeld, toegejuicht. Het is waer, daer was veel damp onder den wierook, en De l'Hôpital was te ryp van geest, om dien niet te onderkennen; maer de bewustheid van, na lange verwaerloozing, gezocht te worden, moet toch op het onbuigzaemste gemoed verzachtend werken, en hy alléén, die zich geheel vry kent van alle ydelheid, werpe den steen op mynen held. Niet dat hy zyne onafhankelykheid verzaekt had; niet dat hy deel nam in den laster of in den boosaerdigen spot, die het heilige aenrandt en het goede belachelyk maekt; niet dat hy toejuicht waer hy moest veroordeelen: maer hy vond eene onschuldige pooging om te behagen geene misdaed meer; hy noemde eene fyne vleijery niet meer bedrog; hy leide iets af van zyne bitterheid; hy plooide zyne rondborstigheid tot mindere scherpte; het was niet meer de deugd van den
| |
| |
cynischen wysgeer, zich stootende aen elken vorm, maer de verhevene inschikkelykheid van den hoog beschaefden mensch, die liever zwygt dan hekelt, en die liever grimlacht dan wondt. Zéphirine voerde De l'Hôpital in den gemeenzamen kring van eenen minister, en Julius werd de hand gedrukt, met belangstelling aengehoord, naer zyn gevoelen gevraegd en onderscheiden, door denzelfden man, in wiens antichambre hy zoo vele uren achter een gewacht had, zonder éénen blik van opmerking verkregen te hebben.
Men verbeelde zich toch niet dat Julius zich onder dit alles werkelyk gelukkig gevoelde. De lange werkeloosheid, dat omdolen in het ledige der vermaken, die scheiding vooral voor eene geliefde gade, zonder een bepaeld tydstip van wederzien, dat voortleven van de weldaden eener vrouw, had iets kweliends en drukkends, en pynigends voor zyn gevoel, dat hy alleen verdroeg, omdat zyn gegeven woord hem heilig was. Mevrouw de Caumartin scheen nog immer te aerzelen eenen beslissenden stap te doen, om zyne fortuin te vestigen, hoe dreigend hy haer daertoe ook aenzocht. Hy hield zich overtuigd, dat hem nu voortaen geene gelegenheid zouden ontbreken, om als regtsgeleerde te schitteren: maer de markiezin had de pleitzael verworpen, en Zéphirine had over de ernstige toga gelachen. Hy had zich zelven kunnen helpen, hy had reeds genoeg zynen
| |
| |
eigenen invloed gepeild; maer hy had beloofd zyne beschermster te laten handelen, en niets gaf hem het regt, om, buiten haer, aen het bittere van zynen valschen toestand een einde te maken.
Het was dan in eene stemming van somberheid, zoo als hem sinds lang niet had aengegrepen, dat De l'Hôpital op zekeren avond by de markiezin eene dier huiselyke tooneelvoorstellingen bywoonde, door haer in den smaek gebragt, en waertoe zich de bevalligste en geestrykste vrouwen even gaerne leenden als de mannen van erkende talenten en rang.
By het spel van Mevrouw G... en van den markies de C... ne kon men niet wel onverschillig aenschouwer blyven, en toch had zich Julius zoo zeer in zich zelven verdiept, dat Zéphirine, die hem meermalen had toegesproken, zonder antwoord te verkrygen, hem eindelyk herinneren moest dat het stuk geëindigd was.
Hy scheen haer niet te begrypen, en slechts toen zy zynen arm nam, volgde hy haer werktuigelyk. Henri en de baron de Breteuil hadden opgemerkt, dat Mevrouw d'Antaine Julius met zich voerde, zoo als men eenen slaepwandelaer of eenen blinde voortleidt. Meerdere leden van het gezelschap hadden zich gelyktydig in de andere zalen verspreid, waer gespeeld of gesproken werd. Velen verdrongen zich rondom de kanapé van de vrouw des huizes. Er werd veel geschertst, veel
| |
| |
gepraet, en dat duerde zoo eenige minuten voort. Op eens stormt Julius de zael, in sterke gemoedsbeweging, binnen. Hy dringt door de mannen heen, die voor hem plaets maken; hy schuift de vrouwen ter zyde, die zich ergeren en hem uitlachen. Hy nadert Mevrouw de Caumartin. Zy ziet hem aen, en verschrikt over de uitdrukking van zyn gelaet. Zyne lippen beven, zyn voorhoofd gloeit; zyne oogen vonkelen, zyne wenkbrauwen trekken zich samen, en de kalmte zelfs, waertoe hy zich inspant, is het sterkste bewys van eene vlammende drift.
- ‘Kunt gy die menschen niet verwyderen? ik moet u spreken!’ zegt hy zacht tot de markiezin; maer elk heeft den zin dier woorden geraden uit zyne blikken. Mevrouw de Caumartin was in de hoogste verlegenheid. Eene, zoo weinig passende, uitbarsting van gevoeligheid, eene zoo groote versmading van de yzeren welvoegelykheid, had zy zich van Julius niet meer kunnen voorstellen. Zy gevoelde dat hy verloren moest zyn in de oogen dier menschen, die hem met brandende nieuwsgierigheid aenstaerden, en die zy begreep, dat besloten hadden niet heen te gaen, en die zy wist zonder ergernis niet te kunnen verwyderen. Dat was een oogenblik van vreeselyke spanning; want De l'Hôpital scheen het geduld te verliezen, en op het punt van zyn verzoek luide te herhalen. Daer stond nog meer op het spel dan de fortuin van De l'Hôpital: Maria's goede naem en
| |
| |
hare stelling in de wereld. Daer trad langzaem en rustig, met den grimlach op de lippen, leunende op den arm van een' man, die onder allen den geachtsten naem voerde, Zéphirine d'Autaine, de zael binnen. Daer was iets van de slang in haer schoon blauw vrouwenoog. Zy scheen Julius niet te zien. - Zy voegde zich by eene vrouw, die zy zelden sprak. - Men verveelt zich hier somtyds, zeide zy, vry luid, ik heb myn rytuig gevraegd. Die vrouw begreep dat zy niet blyven kon, waer de barones zich verveelde. De man, welke die vrouw geleiden zoude, zat digt by de markiezin. Hy nam plotseling zyn afscheid. Een tweede volgde dit voorbeeld. De anderen begrepen dat er iets was voorgevallen, waerom men niet meer by Mevrouw De Caumartin vertoeven kon. En binnen weinige minuten was de zael ledig, volstrekt ledig; slechts de baron de Breteuil bleef. Hy zag Maria treurig aen. ‘Houdt Zéphirine nog terug! daer moet iets gebeurd zyn, riep zy, met snelle tegenwoordigheid van geest.’ Eerst toen de baron henen was, borst zy in tranen uit. Die vrouw, die behoefte had aen de bewondering der menschen, zag zich van de menschen verlaten!
Hare tranen waren een verwyt voor Julius.
- ‘Hoor my, Mevrouw! sprak hy, met zachtheid hare hand nemende, ik wil u niet beschuldigen, ik wil niet ylhoofdig zyn, maer hoor my!
| |
| |
- Ik geloof dat ik alles weet. Wy zyn beiden verloren!
- Verloren! ja, zoo noemt men dat in uwe tael; wees gerust! die lieden zullen by u terug komen; maer de schande, de verachting, het ongeluk, dat eene enkele logen op myn hoofd doet nederdalen, en waerin ik anderen heb medegesleept, neen, dat is niet meer te herstellen!
- Wat is er gebeurd met Zéphirine?
- Ik besef thans eerst regt het schandelyke van ons bedrog, nu zy zich daerin verstrikt heeft. Ik wil niet denken dat dit uw doel was, Mevrouw! dat bedrog is thans bekend.
- Dat wil zeggen?
- Zéphirine weet dat ik gehuwd ben.
- Onvoorzichtige! nu verklaer ik my alles! zy kent my als medepligtige, zy heeft zich willen wreken. Waertoe die overyling?
- Het was geene overyling. Zy moest het weten. De barones, die myne somberheid van dezen avond op hare wyze uitlegde, forceerde een tête à tête. Zy wilde volstrekt weten wat my deerde. Ik zeide haer, dat ik die lange ledigheid moede was. Edelmoedig wilde zy er een eind aen maken. Zy deed my een voorstel, dat.... ach, Maria! het noodzaekte my tot de verklaring, die my
| |
| |
schaemrood deed staen van zelfverachting voor de vrouw, die ik, onwillens, misleid had.
- Heeft Zéphirine liefde voor u opgevat? heeft zy het u gezegd? riep de markiezin driftig uit, en byna met eenen glimp van genoegen: dan is er nog niets verloren!
- Hoe! de rust van een' mensch! Een ongelukkige hartstogt!
- Herstel u, eene vrouw als deze gevoelt niet zoo diep. Hare ydelheid moge gewond zyn, haer hart is het niet. En nu het verdere?
- Het verdere? o! dat slaet my juist geheel ter neder. Gy kunt gelyk hebben, die vrouw denkt laeg. Zelfs toen zy myne betrekking kende, is zy niet terug geschrikt voor hetgeen zy liefde noemde! Zy heeft zich zelve van den laster bediend, om my over te halen. Want ik wil nog gelooven dat zy gelasterd heeft. En toch! o myn God! er is schyn van waerheid! zy heeft gezien....
- Dat wordt ingewikkeld; wees duidelyk, opdat ik u begrype!’
En hy vervolgde zacht en snel en met bevende lippen:
- ‘De barones heeft myne echtgenoot gezien met Henri; zy heeft haer nauwkeurig beschreven; zy heeft het gewaegd myne Loïse te noemen eene... neen! neen! dat woord wil niet over myne tong. Het was niet noodig, zeide zy, dat ik eene vrouw trouw bleef, die my
| |
| |
vergat! O wee my, wee my! ik heb het eerste voorbeeld gegeven! Zou het te verwonderen zyn, dat het bedrog zynen pleger strafte!
- Goede hemel! dat is een lomp verzinsel; Zéphirine valt my uit de hand. Ik kan toch niet denken dat de baron zynen neef heeft ingewyd! dat zou eene fout zyn....
- En hebt gy dan niet opgemerkt dat Henri in den laetsten tyd de barones verwaerloosd, en dat hy haer weinig gezocht heeft?
- Dat is waer, ik moet opheldering hebben. Zy schelde. - Is Mynheer de Breteuil nog daer? - De baron sprak nog zoo even met Mevrouw d'Autaine. - Verzoek hem hier te komen.’
De edelman trad spoedig binnen. Hy leidde Zêphirine by de hand. Henri volgde hen.
- ‘Mevrouw d'Autaine is buiten zich zelve van verwondering over het zotte misverstand, dat al die lieden heeft doen vluchten. Zy wenscht de eerste te zyn die terug keert.’ Zoo sprak de baron en wenkte Henri en Julius naer eene andere zyde der zael.
En Mevrouw d'Autaine naderde met eenen grimlach. En Mevrouw de Caumartin stond op met eenen grimlach. En die beide vrouwen omhelsden elkander. Zy, die elkander als by uitstek haetten, hadden dit elkander nooit anders gezegd dan door eenen grimlach. Twee
| |
| |
vrouwen uit de middeleeuwen zouden elkander met gif of dolk vervolgd hebben, of hadden, om den voorrang, dappere ridders in het strydperk gestuwd! En dan loochene men nog dat de beschaving de menschen niet zachter maekt! Ook beter? De l'Hôpital kon een gebaer van hooge verwondering niet weêrhouden. Hy ware, by het zien van Zéphirine, zeker spoedig weggevloden, zoo niet, hetgeen volgen konde, hem het sterkste belang had ingeboezemd. Ook luisterde hy met inspanning.
- ‘Myne lieve vriendin, begon Mevrouw de Caumartin, gy hebt u gevoelig getoond over een klein geheim, even alsof eene onschuldige intrigue niet het zout der samenleving ware, en aen het eentoonige van het leven nog iets belangryks gave. Toch is het natuerlyk dat gy u een weinigje hebt willen wreken op my, die zonder u een' draed hebt vastgeknoopt, waerin gy verward werdt: dat is te begrypen, dat is toe te geven; maer dat gy het zoo onhandig hebt aengevat, vergeef my, lieve! dat was u en my onberaden in de weegschael stellen!’
De barones moest nu toch de oogen verlegen nederslaen.
- ‘Want luister, Mevrouw! vervolgde de markiezin, gesteld eens, dat het u gelukt is die lieden van my te verwyderen: dát geeft opspraek in al de salons;
| |
| |
dát is morgen het groote nieuws van Parys; dát verrukt duizende ledige hoofden; dát is eene prooi waeraen allen zich zullen verzadigen. Maer tevens zal men naer de reden van onze oneenigheid gissen, twyfel daer niet aen; dát zal ook een onderwerp van vurige navorschingen zyn: gy hebt ook uwe vyandinnen. En als het nu eens morgen de dag ware, waerop ik my had voorgesteld den knoop te ontwikkelen; als ik nog eenmael die menschen hier henen lokte; en als ik dan onzen goeden Julius, dien gy tot uwe schaduw gemaekt hebt, dien gy overal hebt ingeleid, dien allen uwen minnaer noemen, aen al die verzamelde lieden voorstelde als een' gehuwd man, en hem verraste met het gezicht van zyne lieftallige vrouw, die niemand kent en die gy ook niet vóór dezen avond gekend hebt, wat dunkt u? zal men dan ook verbindingen maken tusschen uw tête à tête met Julius, zyne gemoedsbeweging en onze plotselinge vriendschapsbreuk?
- En wilt gy dat werkelyk doen, vroeg de barones met onrust; maer dan werpt gy hem tegelyk omver: hy is immers nog niet gevestigd?
- Gy kunt dat alles voorkomen! Wilt gy de hand reiken? wilt gy aen de verdienste eener goede daed deel hebben? wilt gy het dubbel voordeel aengrypen, om eene zwakheid te verhelen en bewondering te verdienen? wilt gy dit, Zéphirine?
| |
| |
- Maer, Mevrouw! gy hebt ons allen bedrogen, zal men u dat vergeven?
- Konde ik dan anders? zoudt gy een geheel huisgezin in uw gevolg genomen hebben?
- Zeker niet.
- Konde ik een' man van de derde verdieping uit de straet Tournon in myn salon toelaten?
- Onmogelyk!
- En toch moest hy voortgeholpen worden.
- Waerom stelt gy zoo veel belang juist in dezen jongen man?
- Herinnert gy u myn reisje naer Appenzell, eenige jaren na myn huwelyk?
- Dat moet reeds zeven jaren geleden zyn, Lieve! ik was toen nog op de kostschool.
- Toch moet gy weten, dat men in Parys lang gesproken heeft....
- Over uwen moed in het beklimmen der bergen, en over den jongeling, die u zoo heldhaftig het leven redde, en dien gy niet kent, en die nooit weder gevonden werd.
- Welnu! Zéphirine, die jongeling is gevonden.
- De l'Hôpital!
- Hy zelf. En meent gy dat ik nu niet ook iets voor hem doen wil, nadat hy zoo veel voor my gewaegd heeft? En meent gy dat ik niet liever al myne vrienden zoude
| |
| |
opofferen, om dezen éénen niet in den steek te laten? En meent gy dat ik u niet eeuwig dankbaer zal zyn, zoo gy my helpen wilt?’
De barones was werkelyk getroffen.
- ‘Maria! ik geloof dat wy elkander te lang miskend hebben, - gy hebt zoo moeten handelen; myn plan was ook goed, want waerlyk, ik wilde hem huwen: men vindt niet meer zulke mannen in onze salons.
- Het is dus afgesproken, dat gy myne bondgenoote zyt, en dat wy elkander voortaen beminnen zullen. Morgen spreken wy verder.’ En opstaende, wenkte zy Henri om haer te geleiden. In het heengaen wendde zy zich lachende tot Julius:
- ‘Ik mogt immers wel een weinigje met u schertsen, Mynheer De l'Hôpital?’
Julius stond als verbysterd. Hy wist hier niet meer gelaet en masker te onderscheiden. ‘Hemel! deze menschen, riep hy luid, als ware hy alleen geweest, zyn zelfs valsch in hunne hartstogten. Hunne liefde kost hun geen zucht, hun haet geen' enkelen rimpel.’ De baron en Mevrouw de Caumartin grimlachten. - ‘En toch moet ik u verzoeken, my nog twee dagen te volgen, sprak de laetste.
- ‘Twee dagen! dat zy zoo, Mevrouw! maer langer niet, om Gods wil niet: langer kan ik het in uwe wereld niet uithouden.’
| |
| |
En ylings ging hy van daer.
Terwyl de beide vrouwen vrede maekten, was er ook een woord gewisseld tusschen de mannen. De driftige vragen van De l'Hôpital naer zyne betrekking met eene jonge, blonde vrouw, die men met hem had zien ryden, werden door Henri met een schaterend gelach beantwoord. Toen de baron echter op ernst aendrong, zeide hy:
- ‘Myn hemel! waertoe dan toch die eeuwige argwaen? Dat zelfs heeft Zéphirine my reeds voor zes weken gevraegd. Verbeeld u, ik ryd voorby Saint-Roch, ik weet niet welken heilige men aengebeden had; maer de mis was geëindigd, de vromen verspreidden zich onder de liefelyke besprenging eener regenbui, die zoo kwaed niet was om de dompige wierooklucht af te koelen. Onder allen valt myn oog op eene jonge vrouw, eenzaem, verlegen, schuchter naer onze schnilplaets omziende. Die jonge vrouw was belangwekkend, en betamelyk, en ernstig genoeg, om haer eene beleefdheid te kunnen bewyzen; ik deed wat alléén een mylord niet zoude gedaen hebben, ik bood haer eene plaets in myne britschka aen; zy aerzelde, maer een blik op de morsige trottoirs haelde haer over, ik bragt haer te huis, rue Tournon, ik weet niet regt meer welk nommer; ik meende binnen te gaen, doch by de deur werd ik, met veel beleefdheid, afgewezen; myne schoone schaemde zich mis- | |
| |
schien hare verdieping, en ik ging terug met de zalige zelfvoldoening van twee fyne voetjes droog gehouden te hebben: ziedaer de gansche geschiedenis! het was slechts myn ongeluk, dat Zéphirine my gezien had. Ik heb veel moeten hooren.
- Vergeving, Mynheer! myn mistrouwen, myne belangstelling, myne dwaesheid!... die vrouw was myne vrouw!
- Uwe vrouw? ik maek u myn compliment over de keuze. Gy zyt achtenswaerdiger dan ik dacht: gy hebt u dan wel spoedig een huisgezin geïmproviseerd!’
Toen wenkte de barones, en alles was gezegd.
|
|
Auteursrechtvrij