|
| |
| |
| |
III.
Gent.
Niet lang na deze byeenkomst had er eene opschudding in Gent plaets, en 's Graven hoogbaljuw werd gedwongen de stad te verlaten.
In weêrwil van de menigvuldige vertoogen der gentsche burgery, trachtte de baljuw zyne magt over die der schepenen uit te breiden, en dagelyks tergde hy het volk door nieuwe kwellingen en nieuwe belastingen. Graef Willem ondersteunde zyne poogingen, ja zette hem hier toe aen, en thans in weêrwil der misnoegdheid en hoog geklommen woede des volks, was Willem vermetel en stout genoeg om met den verjaegden baljuw op den vastgestelden dag op de landvergadering te Gent te verschynen, met inzicht zynen dienaer in zyn ambt te behouden; maer de dag des landdaegs was de laetste dag van een gehaet bestuer.
| |
| |
De intrede des Graven in de stad voorspelde de grootste gevaren en gaf genoegzaem den geest der bevolking ten zynen opzichte te kennen. Onversierd waren de straten langs waer hy door moest trekken: de huizen waren gesloten, en enkele persoonen, die hem ontmoetten, hadden geene stem om hem te verwellekomen: eene doodsche stilte heerschte alom. Op de Vrydagmerkt gekomen, kon hy met zyne waelsche wacht nauwelyks door de gewapende Neeringen dringen, die aldaer verzameld waren.
De leenhouders van Vlaenderen en de schepenen der steden waren reeds in het Hoogerhuis vergaderd, toen de Graef aldaer met den baljuw aen zyne zyde verscheen. Nauw was hy op den zetel neêrgezeten, of de vergadering met bitse oogen aenziende, meende hy die streng aen te spreken, als Iwein hem voorkwam en deftig deze woorden toevoerde:
‘Heer Graef, had Gy de borgery, uwe burgtvoogden en ons, hunne vrienden, naer regte willen behandelen, Gy had geene drukkende lasten en zettingen ingevoerd, maer zoudt onze regten eerbiedigen en ons tegen 's Lands vyanden verdedigen. Nu immers tegen alle regt en beloften, welke wy voor U met eede bevestigden, wegens het afschaffen der tollen, het herstellen der vrede en andere regten, welke de inwoners dezer landen van de goede Graven, uwe voorzaten en van U verkregen, hebt
| |
| |
Gy-zelve schandelyk verbroken; Gy hebt uwe trouw, en de onze meteenen, daer wy met U zwoeren, verkracht en vernietigd. Het is bekend wat geweld Gy te Ryssel aenregttet en hoe boosaerdig en onregtvaerdig Gy de inwoners van Sint Omaers vervolgde. En thans, ware 't in uwe magt, Gy zoudt de burgers van Gent even slecht behandelen. Als Heer en Graef, dient Gy Vlaenderen regtvaerdig te besturen en niet met willekeur en geweld. Verzamel, zoo Gy wilt, uw opperhof te Ypre, daer die plaets in het midden der Lands gelegen is; dat al uwe genooten aldàer byeenkomen met de ervarendste mannen der geestelykheid en des volks, in vrede, ongewapend, met gerust gemoed, zonder bedrog of kwaedwilligheid, en dat zy uw gedrag daer beoordeelen. Indien Gy dan het Graefschap, tot Vlaenderen's eer, regeert, zal ik er my niet tegen verzetten; maer indien Gy, een roover gelyk, met bedrog, zonder trouw of regt handelt, verlaet dan liever ongedwongen de graeflyke waerdigheid, op dat wy ze een' regtvaerdiger en waerdiger man dan U opdragen. Wy zyn immers bemiddelaers tusschen den Koning en U, op dat Gy niets gewigtigs ondernemet, zonder de eer des Lands in acht te nemen en onzen raed in te roepen; en zie, uwe regeeringwys strydt regtstreeks tegen de goede trouw en den eed den Lande gezworen; meineedig tracht Gy ons door geweld te bedwingen, en zoowel ons, uwe genooten, die voor U
| |
| |
by den Koning verantwoordden, als de overige burgers gansch willekeurig te besturen.’
Willem's kleur veranderde verscheiden mael by deze zoo nypende waerheden; verscheiden mael was hy opgerezen als wilde hy het woord opvatten, maer te vergeefs: Iwein vaerde immer voort. Thans dat Iwein zweeg, sprak Willem echter even trotsch, en ver van zyne handelwyze te willen verschoonen en de vergaderde Staten eenige verzekering voor de toekomst aen te bieden, behandelde hy Iwein slechts als zyn eenigen vyand, als een eerloozen verrader en trouwloozen leenman. Door zyne gramschap vervoerd, sprak hy hem eindelyk toe: ‘In weêrwil der trouw, die gy my zwoert, wil ik thans uw genoot worden, en zonder uitstel door een tweestryd bewyzen dat ik naer regt en rede het Land bestuer en regeere.’
Maer Daniël van Dendermonde deed hem verstaen dat Iwein, niet afzonderlyk, maer als spreker voor de gansche vergadering die klagten had geuit: wilde Hy in geene wys die vertoogen in acht nemen, dan zouden zy allen zich verpligt vinden geweld door geweld te wederstaen.
Willem door deze woorden in woede gebragt, wierp zyn handschoen te midden der zael, en met een grimmige stem riep hy de vlaemsche Standen toe: ‘Ik weigere den kryg niet: ik ben Heer in den lande, als Heer zal ik regeeren en gebieden, moest Vlaenderen er by vergaen!
| |
| |
Gy vraegt kryg, gy zult hem hebben; op één wenk volgen duizende krygers myne vaen. Voor myne magt zullen de steden beven, hare trotsche torens en sterke muren ter nedervallen. De kasteelen doe ik plat schieten, en eer zal 't Land in dorre woesteny verkeeren, vóór ik gedoogen zal dat myne magt een vinger breed worde beperkt.’ En dan zich tot Iwein keerende: ‘Het slot Aelst, hoe sterk het ook zy, zal myne wraek niet ontgaen; het zal in gruis en puin onder het gedonder myner blyen verdwynen, en daer waer 't weidsche kasteel nu ryst, zal, eer het jaer verloopen zy, de landman zyn koorn zaeijen’
Hier op stond hy uit den zetel op. Morrend en met schuinsche oogen aenzag men hem, als hy de zael verliet, en ysselyk klonk hem het wapengeklank ter merkt in het oor. Van zyne wacht omringd, weck hy niet slechts uit de zael, maer ten zelfden tyde trok hy uit de stad, en in dezen togt geleek hy meer eenen banneling dan eenen vorst.
Na dat de stilte in de zael hersteld was, nam Iwein weder het woord op, en sprak bedaerd en gematigd tot de vergadering: ‘Achtbare genooten, door het geweldig beheer en de willekeurige handelwys van Willem: door het verbreken der landswetten en privilegien, welke hy bezwoer en zoo roekeloos met de voeten treedt; door den vloek welken hy over ons Land zoo even uitsprak, ver- | |
| |
loor hy alle regten, om dit land als heer te blyven regeeren. Wy zyn niet verpligt ongewapend legerscharen af te wachten en in eene onzydige en gevaerlyke houding te blyven; grypen wy het wrekend zwaerd in de hand, dryven wy den dwingeland met zyne waelsche gezellen het land uit, eer wy overrompeld en met onverbreckbre banden gekneld worden; verklaren wy het land van de trouwe los, welke het hem met eede beloofde, en erkennen wy Diederik uit den Elzas, die ons natuerlyke Heer is, tot Graef van Vlaenderen! Hy zal tot onze hulp snellen, en daer hy uit duitschen stam geboren, en in ons land is opgevoed, zal hy onze zeden, onze regten, onze tael eerbiedigen, en Vlaenderen, als onder Karel's regeering, in voorspoed en weldoen herbloeijen!’
De vergadering door dit voorstel in geestdrift opgetogen, rezen alle de leden te gelyk op, en plegtig verklaerden zy Willem van alle regt, welke hy op Vlaenderen mogt hebben, door zyn meineedig gedrag vervallen, en besloten Diederik als Graef te erkennen.
De voorschepen der stad Gent, de eerwaerde grysaerd, Damman, gaf dit besluit van uit de pui des Hoogerhuizes aen de Neeringen, die de merkt vervulden, te kennen, welke met herhaelde toejuichingen, dit berigt ontvingen, en, meermael het geroep deden hooren van: ‘Weg met Willem! weg met de Walen! Leve Diederik uit den Elzas, en Vlaenderen den Leeuw!’
| |
| |
Verder werd door 's Lands Standen besloten van Iwein naer den Elzas als him gezant af te zenden, om Graef Diederik van die kens te verwittigen, en hem in naem des volks Vlaenderen's kroon aen te bieden.
Nauwelyks was de zitting opgeheven, of de gewapende Neeringen stroomden naer 't Gravenkasteel toe, waer de hoogbaljuw verbleef. De waelsche wacht, die het bezette, kon de woede der aenvallers niet wederstaen, die eerlang de sterke poort overmeesterden en vechtender hand tot in de groote zael van de Burgt drongen. Weinige Walen ontsnapten; doch de hoogbaljuw ontkwam het gevaer: in het begin des gevechts had hy zich, in de kleeding van een burger vermomd, op de vlugt begeven.
Haest zag men Willem's vaendel, waer de fransche lelie op prykte, van den burgtoren neêrgerukt en Vlaenderen's vaendel, den Zwarten Leeuw, er op gehyst.
Brugge en Ypre volgden weldra het voorbeeld van Gent, en Willem's magt ware op ééne week in Vlaenderen te niet gegaen, had de fransche koning, Lodewyk de Dikke, hem geene versche benden afgezonden, waer mede hy nog een tyd lang het platte land verwoestte en plunderingen aenrigtte.
|
|
Auteursrechtvrij