Oude getrouwen

[p. 99]

59. De goede Koop.

Een boer had een koe naar de markt gebracht en voor zeven daalders verkocht. Op den terugweg moest hij een vijver voorbij en daar hoorde hij hoe de kikvorschen reeds van verre riepen: ‘Ak, ak, ak, ak!’

‘Ja,’ redeneerde hij bij zichzelf, ‘die schreeuwen er ook maar op los. Zeven daalders heb ik ervoor gehad, geen acht.’ Toen hij den waterkant bereikte, riep hij hun verontwaardigd toe: ‘Domme dieren, die je bent, je hebt het glad mis. Zeven daalders zijn het er, geen acht.’

Maar de kikvorschen bleven roepen: ‘Ak, ak, ak, ak!’ - ‘Vervelende snuiters,’ bromde de boer, ‘wanneer jullie het niet gelooven wilt, kan ik het je vóórtellen. Hij haalde het geld uit zijn broekzak en telde de zeven daalders voor hen uit. De kikvorschen hielden echter voet bij stuk en riepen opnieuw: ‘Ak, ak, ak, ak!’

‘Uilskuikens!’ riep de boer woedend uit, ‘wilt ge 't nou beter weten dan ik, telt dan zelf,’ en hij wierp de zeven daalders midden in 't water. Hij bleef staan en wilde wachten, totdat ze klaar waren en hem zijn eigendom zouden brengen, maar de kikvorschen bleven hardnekkig bij hun besluit en schreeuwden steeds door: ‘Ak, ak, ak, ak!’ En ze gaven het geld niet terug, hoe dringend de boer er ook om vroeg. Hij wachtte nog een goed poosje, tot de avond kwam en toen hij naar huis moest, schold hij de kikvorschen uit en riep: ‘Jullie waterspringers, dikkoppen en groenrokken, praatjes heb je allemaal en je schreeuwt iemand de ooren doof, maar zeven daalders tellen kunt ge niet. Meen je soms, dat ik blijf wachten tot je klaar bent? Hij schold en dreigde, maar de kikvorschen stoorden zich nergens aan en kwaakten nog harder: ‘Ak, ak, ak, ak!’ Ze hipten nog een heel eind achter hem aan, zoodat hij in een allesbehalve goede stemming thuis kwam.

Een poosje later verhandelde hij weer een koe, welke hij slachtte; hij berekende, dat, wanneer hij 't vleesch tegen een goeden prijs verkocht, hij

[p. 100]

zooveel kon ontvangen, als de beide koeien waard waren en de huid had hij dan nog bovendien.

Toen hij nu met het vleesch naar de stad ging, was er voor de poort een heele troep honden samen geloopen, met een grooten windhond aan het hoofd. Begeerig sprong dit dier om het vleesch heen, kwispelde met zijn staart en blafte: ‘Waf, waf, waf, waf!’ Toen de hond maar niet wilde ophouden riep de boer: ‘Ja, ja, ik snap je wel, jij roept “waf, waf,” omdat je naar het vleesch verlangt. 'k Zou nooit uitkomen, als ik jou wat gaf.’ De hond antwoordde niets dan ‘waf, waf.’ ‘Je moogt het wel voor me wegbrengen, als je er maar niet van snoept en voor je kameraden borg staat,’ zei de boer. ‘Waf, waf,’ antwoordde de hond. ‘Nu, wanneer je je daaraan houdt, zal ik het je toevertrouwen; ik ken je wel en weet bij wien je dient. Maar dit zeg ik je, binnen drie dagen moet ik mijn geld hebben, anders loopt het verkeerd met je af. Je hoeft het me maar aan de deur te brengen, dan ben ik al tevreden.’ - Daarop laadde hij het vleesch af en keerde weer terug.

De honden maakten zich daarover niet weinig vroolijk en blaften nu in koor: ‘Waf, waf!’ De boer, die het van verre hoorde, sprak bij zichzelf: ‘Hoor eens aan, nu verlangen ze allemaal wat, maar de groote windhond zal me borg staan.’

Toen de drie dagen om waren, dacht de boer: ‘Hedenavond hebt ge uw geld in den zak, baasje,’ en vergenoegd wreef hij zijn handen. Maar er kwam niemand betalen.

‘Geen sterveling kun je meer vertrouwen,’ bromde hij en eindelijk verloor hij zijn geduld, zoodat hij naar de stad ging om van den slager het geld te vorderen. De slager meende dat het een grap was, maar de boer zei: ‘Alle gekheid op 'n stokje, ik wil mijn duiten hebben; heeft de groote hond dan niet drie dagen geleden de heele geslachte koe thuis gebracht?’

Toen werd de slager kwaad, greep naar een bezem en joeg den boer zijn winkel uit. ‘Wacht,’ dreigde het boertje, ‘er bestaat nog recht op de wereld!’ waarop hij zich naar het koninklijk slot begaf en om gehoor verzocht.

[p. 101]

Hij werd bij den koning gebracht, die naast zijn dochter zat. ‘Wat is u voor kwaads overkomen?’ vroeg de vorst. ‘Ach,’ klonk het antwoord, ‘de kikkers en de honden hebben mij mijn heele bezit ontnomen en de slager heeft me daarvoor met zijn stok beloond.’ Het boertje snikte bedroefd en vertelde breedvoerig, hoe alles verder was toegegaan. Nu begon de koningsdochter overluid te lachen en de koning antwoordde hem: ‘Recht kan ik u hierin niet geven, maar ge zult mijn dochter tot vrouw hebben, omdat ze voor 't eerst in haar leven gelachen heeft. Gij zijt daar de oorzaak van en daarom moogt gij ook met haar trouwen. Ge kunt den hemel voor uw geluk danken, mannetje.’

‘O,’ antwoordde de boer, ‘ik wil haar niet eens hebben, aan mijn eigen vrouw heb ik meer dan genoeg, wat moet ik met een tweede doen?’ Toen werd de koning boos en riep: ‘Je bent een onbeschofte rekel!’ ‘Ach, heer koning,’ antwoordde het boertje hoofdschuddend, ‘wat kunt ge van een os anders verwachten dan rundvleesch?’ ‘Wacht eens,’ bulderde de koning, ‘ik zal je een andere tegemoetkoming geven. Pak je weg, maar kom binnen drie dagen terug, dan zullen je er vijfhonderd worden uitbetaald.’

Zoodra de boer de poort uitkwam, zei de schildwacht tot hem: ‘ge hebt de koningsdochter aan 't lachen gemaakt, daarvoor zult ge wel wat goeds hebben gekregen.’ ‘Ja, dat zou ik meenen,’ lachte de boer, ‘vijfhonderd worden me uitbetaald.’ - ‘Hoor eens,’ fluisterde de soldaat, ‘geef mij er wat van, wat zult ge met al dat geld beginnen?’ ‘Omdat gij het zijt,’ beloofde de boer, ‘zult ge er tweehonderd van hebben, meld je binnen drie dagen maar bij den koning, dan zal hij je uitbetalen.

Een jood, die in de nabijheid had gestaan en het gesprek mee had aangehoord, liep den boer na, hield hem staande en zei: ‘Wel, wel, wat zijt ge een gelukskind, ik wil het geld voor je wisselen en het omruilen voor pasmunt. Wat moet ge met al die harde thalers beginnen?’ - ‘Mozes,’ zei de boer, ‘driehonderd kunt ge er nog krijgen, geef het mij dadelijk in pasmunt, heden over drie dagen zult ge bij den koning worden uitbetaald.’ De jood verheugde zich over den voordeeligen koop en bracht de som in slechte munten, waarvan er drie zooveel waard waren als twee goede. Na

[p. 102]

verloop van drie dagen ging de boer naar den koning. ‘Trek hem zijn jas uit,’ sprak deze, ‘hij zal z'n vijfhonderd hebben.’ ‘Ach,’ zei de boer, ‘ze behooren mij niet meer, tweehonderd heb ik er aan den schildwacht geschonken en driehonderd heeft de jood voor mij ingewisseld. Van rechtswege behoort mij eigenlijk niets meer.’

Intusschen kwamen de soldaat en de jood binnen, ze verlangden wat zij den boer hadden afgetroggeld en kregen de stokslagen naar behooren uitbetaald. De soldaat verdroeg de pijn geduldig, maar de jood schreeuwde erbarmelijk en riep ach en wee over de harde thalers, die hij op deze wijze moest missen. De koning moest echter om den boer lachen en daar alle toorn bij hem verdwenen was, sprak hij: ‘Omdat ge uw loon reeds verloren hebt, voor het in uw bezit kwam, wil ik er u iets anders voor in de plaats geven. Ga in mijn schatkamer en haal er zooveel geld uit als ge wilt.’ Die boer liet zich dit geen tweemaal zeggen en stopte z'n wijde zakken zoo vol met goud als hij kon. Daarna ging hij naar de herberg en telde zijn geld over. De jood was hem echter nageslopen en hoorde hoe hij in zichzelf mompelde:

‘Nu heeft die spitsboef van een koning me toch nog beet gehad. Waarom heeft hij mij 't geld niet gegeven? Nu ik het zelf genomen heb, zoo maar op goed geluk af, kon ik het wel eens slecht getroffen hebben. Wie weet of 't niet valsch is.’

‘Wel, verbazend,’ mompelde de jood, ‘die spreekt oneerbiedig over onzen heer en koning, ik ga het aangeven. Dan krijg ik een belooning en hij wordt gestraft.’

Toen de koning den jood had aangehoord, liet hij hem heengaan en den zondaar bij zich roepen. De jood ging dadelijk naar den boer toe en zei: ‘Ge moet zoo gauw mogelijk bij onzen heer, den koning, komen, zooals ge staat en gaat.’ - ‘Ik weet beter, wat ik doen moet,’ lachte de boer. ‘Ik laat mezelf vandaag al een nieuwe jas maken; denkt ge dat een man, die zooveel geld in zijn zakken heeft in zijn oude plunje wou blijven loopen?’ - ‘Ga eerst naar den koning,’ raadde de jood, ‘ik wil u voor korten tijd een nieuwen rok leenen, louter uit vriendschap. Wat doet een mensch al niet uit liefde?’

[p. 103]

De boer vond dit best, trok den rok van den jood aan en stapte met hem naar den koning. Deze deelde den boer de leelijke praatjes mede, die de jood van hem had opgedischt. - ‘Och,’ zei het boertje, ‘die man vertelt geen waar woord, hij is in staat te beweren, dat ik zijn rok aan heb.’ ‘Maar wat scheelt je!’ schreeuwde de jood, ‘is die rok soms niet van mij. Heb ik hem niet uit vriendschap aan je geleend, opdat je voor den koning zoudt kunnen verschijnen?’

Toen de vorst dit hoorde, zei hij: ‘De jood is een leugenaar, hij heeft een van beiden bedrogen, mij of den boer. Daarom zal hij gestraft worden, het boertje daarentegen mag nu ook de zakken van zijn rok met harde thalers vullen. Het baasje ijlde naar de schatkamer, en als een rijk man verliet hij het paleis. De jood zag den nieuwen rok nooit terug, daar hij door de dienaren van den koning werd gevangengenomen.