Imitaasjelear

[p. 164]

10

Njoggentjinhûndert twaëntachtich

Doe't de Loarelei-Ekspres moarns om seis oere it stasjon yn dindere, hâlde Hans K. har rêchsek omheech, sadat se de earms troch de hingsels stekke koe. Sels hie Hans K. de griene rêchsek al op en se strampelen oer de sliepers, dy't noch langût yn 'e gong leine. De trein hâlde mei in harren troch alles hinne geande piipjen stil en de plaknamme waard omroppen yn 'e trein: Luzern. Se stapten, hoeden, om mei de grutte pakken op 'e rêch nearne achter heakjen te bliuwen, út en stevenen doe direkt nei de twaletromten fan it stasjon, dêr't se harren, yn skate romten, wosken en de tosken boarstelen. Anke die ek in oar shirtsje oan.

De toeriste-ynformaasje wie yn 'e hal fan it stasjon en Anke frege yn har bêste H.A.F.U.-dútsk nei it Schwanenhotel De man achter de baalje begûn te glimkjen en joech harren in kleurige kaart fan de stêd. It hotel tekene er in krús by. It moast flakby wêze en se rûnen yn ien kear op it hotel oan. In djoer hotel, seach se wol, mei dy reade luifkes foar de ruten. It wie de fraach oft se dêr mei de rêchsekken net wegere wurde soene. Se hiene oars wol sin oan wat en doe't se it rêsterant, dat om 'e hoeke wie en by it hotel hearde, ynrûnen en de rêchsekken achter de doar set hiene, strieken se wurch by in taffeltsje del. Hans K. die fuortendaliks in taast nei de broadsjes dy't op 'e tafel stiene. Der kaam in ober en Anke beseach him goed. Yn har brieven hie Margreet skreaun oer in koarte relaasje mei immen fan it hotel. Se bestelde kofje. Hans K. geniete fan de bôle, seach se. Dy jonge koe sa simpel wêze. ‘Hearlik sis,’ sei er mei de mûle noch fol. ‘Goed hotel, tink ik.’

Doe't de jonge mei de kofje kaam, frege se him oft Margreet hjir ek wurke. Hy seach har frjemd oan, lûkte oan de skouders en wiisde doe op in âldere man dy't achter yn de saak stie. Se

[p. 165]

rûn op him ta en frege wer. Dizze man seach har eefkes wurch oan en stjoerde har troch nei in oare romte, neist de seal fan it resterant. ‘Dyn kofje wurdt kâld!’ hearde se Hans K. roppen fanachter de broadsjes wei en se seach ûngeduldich syn kant út ear't se troch de doar glûpte. Achter de doar wie de keuken en foar in grut oanrjocht stie in fanke mei in wyt skelkjefoar, har hier yn in sturt te dwaan, mei in konsintrearre gesicht. Gjin Margreet te sjen.

‘Entschuldige,’ sei se foar de tredde kear en frege wer nei Margreet. It fanke liet it hier net los en prate mei it ilestykje yn 'e mûle: ‘Sie arbeitet erst ab elf Uhr... oben,’ foege se der oan ta en wiisde nei de souder. Se betanke hastich en gie werom nei it oare part. Hans K. hie noch ien broadsje foar har yn it kuorke litten.

‘Alve oere,’ sie se.

‘No, wat fergrieme we dan wer in tiid.’ Hy seach swart. Hy koe allemachtich seure. Se sei him dat dy pear oerkes der ek net mear op oan komme soene en dat er de Grykske keunst der net om misse soe.

‘We hiene al hast yn Jûchslavië wêze kinnen,’ prottele er fierder, ‘en dat allegear om dat faan.’

Se gie mei in glimk oerein, rûn nei de rêchsekken ta en besocht harres op 'e rêch te prakkesearjen. Doe't it har lang om let slagge wie, rûn se de doar út, rjochting stasjon. Eefkes letter rûn Hans K. achter har en frege wat se no fan doel wie en se sei dat se de bagaazje yn in klús yn it stasjon dwaan soene, sadat se dy jûns de trein nei Belgrado noch nimme koene.

‘En yntusken sjogge wy by Margreet.’

Thús yn Mardum hie it lang sofolle lijen net jûn om Hans K. safier te krijen om op reis nei Grikelân, oer Luzern te gean. Meskjin hie er wol tocht, dat se oars net meiwollen hie, mei syn keunstreis troch Grikelân. Mar doe't se ien kear by him yn de trein siet, skynde er ynienen trochstevenje te wollen nei Salo-

[p. 166]

niki. Se hie lokkich trochset en no wiene se hjir dan dochs. Hearlik dat se Margreet noch sjen soe oan it begjin fan de reis. Hans K. hie har twa wike lyn frege om mei. Hy miste har yn Achterlo sei er en sy hie wol ferlet fan selskip hân, dat it earste jier fan har oanstelling hiene se inoar gauris sjoen. It wie har net tafallen, it libben op it doarp, se siet faak in jûn allinnich thús en miste Margreet en Hans K. Mar Margreet wie no al oardel moanne yn Switserlân en skreau opteine brieven. Se hie der muoite mei, mei Margreet sa fier fuort. Se fielde har achterlitten.

De rêchsekken diene se yn in klús en dêrnei stapten se as toeristen om yn de stêd, dêr't Margreet wurke. Op 'e houtene brêge beseach Anke de plaatsjes, dy't oan 'e souder befêstige wiene, wylst Hans K. mei hiel wat lijen in nij fotoroltsje yn syn fototastel fabrike.

‘Wolsto dit net besjen?’ frege se mei argewaasje.

‘Haw 'k al sjoen,’ antwurde er, ik haw hjir yn fjouwerensantich west, mei ús heit-en-dy.’

‘Goh, wat aardich, ju. Meijimme heit-en-dy. Namen sy dy dan gewoan mei as se op fakânsje giene?’

‘Wêrom net,’ sei er mei fernuvering en die de swarte dop fan de lins. ‘Bliuw dêr eefkes stean.’

Se die de lofter hân yn 'e nekke, seach lâns him it wetter oer. Hy fluite en sei: ‘Kreas,’ en knipte. ‘Hearlik sis, sa'n model dat krekt wit wat ik wol.’

Hy burch it tastel yn 'e tas en gie neist har stean, lei in earm om har skouder en draaide har nei him ta. ‘Do bist in moai frommis,’ sei er. ‘ik fyn it moai datst mei my meigien bist.’ En doe, sûnder oergong: ‘Moatst de petretten ris ophelje. Witst noch hoe'n moaie tiid as we doe hân hawwe?’

Se knikte. Dy dagen soe se yndie net wer ferjitte kinne, dy tiid fan nei har slagjen foar de akte. De kalme Hans K., dêr't Durk har nei trochwiisd hie foar in keamer en dy't har ek in

[p. 167]

keamer ferhierd hie, hie yn it ferhoalene fereale op har west, al hie se it al lang yn 'e gaten hân. Hy hie har hieltyd mear attinsjes makke en lang om let wie er mei it útstel kommen om har petret te skilderjen. Wat har o sa goed dien hie. Wylst Hans K. skildere, hiene har gedachten hieltyd mear op him konsintrearre west en stie se der net mâl fan te sjen dat er har op 'e lêste jûn fan it posearjen meitrúnd hie nei syn bêd. Se hie fûn dat der nedich wer ris wat barre moast. Kees syn tuten hie se twa jier op tarre moatten. Margreet hie har in sleauwenien fûn omdat men net op bêd gie mei ien, dy't yn it selde hûs wenne. ‘Der komt allinnich mar illinde fan,’ hie se doe sein, ‘mar hawar, no bist yn alle gefallen gjin faam mear.’

Se hie mar neat sein, ek net doe't Margreet der op yn frege hie. It wie har gâns ôffallen. Mei Hans K. hie se dy simmer broeiske dagen belibbe. Yn in moanne tiid hie se witten wat der allegearre op bêd mooglik wie en se wie aardich ûnderlein oankommen, as skoallejuf yn Mardum.

Har fraach kaam har no wer yn 't sin. ‘Dus, do giest altyd mei op fakânsje?’ sei se. ‘Ik haw noait yn it bûtenlân west. Mar ien kear, mei de middelbere skoalle nei Londen.’

‘Wat fûnen jimme dan út yn 'e simmerfakânsje?’ frege Hans K. Se wiene no by de hoeke fan de houtene brêge kommen. Sy stie stil yn de rûne toer en seach nei ûnderen, yn it wetter.

‘Ik gie altiten útfanhûs by ús beppe, yn Fryslân.’

‘Wie dat dan net aardich?’

‘O ja, fansels wol. Ik tink der graach oan werom. Mar sa út en troch ris in reis nei Spanje of Frankryk hie my ek wol talike. Yn ús klasse gie elkenien mei harren heit-en-dy dêrhinne.’ ‘Wat oerdriuwst! En boppedat hiesto dan dochs ek fuort west. Wa wit, hiest noait yn Fryslân aardzje kinnen, ast dy útfanhûzery mist hiest.’

‘Gean wei!’

‘Goed hear! It is net om my, dat we hjir binne!’

[p. 168]

Hy wie no lilk, hearde se. Swijend rûnen se de brêge fierder ôf. Hans K. krige har no by de earmtakke: ‘Anke, doch net sa stúmsk. Do kinst hast neat hawwe.’

Se skuorde de earm los en rôp: ‘O nee! O nee! Ik kin wer neat hawwe hen!’

‘Nee,’ sei Hans K. kalm.

‘No, ik sil dy al fertelle, dat it my sear docht as ik fernim hoe't myn âlden my fertutearzje litten hawwe. Wat hie ik wol net folle mèar meimeitsje kinnen. Wat hie ik wol ûntwikkele wêze kinnen! Wat hie ik òars wêze kinnen!!’

Se gûlde en se fernaam dat guon minsken oan 'e kant fan it wetter fernuvere nei har seagen, mar it koe har neat skele. Hans K. sloech in earm om har hinne, sadat se gjin bewegingsfrijheid mear foar de holle hie, mei 't er har hier dêrby ek beethâlde. Se loek it ûnder syn hân wei: ‘Do dochst my sear!’ ‘Nim my net kwea ôf,’ sei se fiif menuten letter. ‘Mar it hâldt my sa dwaande.’

‘Mar do sjochst ek inkel mar nei wat earder bard is,’ sei er en lei syn beide hannen by har op 'e skouders, sadat se foar elkoar oer stiene. ‘Do pikst alles op, watst brûke kinst om dyn âlden der de skuld fan te jaan. En tinkst no wier, datst der oars fan wurden wiest, ast àl yn Spanje of Frankryk of foar myn part Marokko west hiest?’

‘Ja,’ sei se, ‘ik mien fan al! Meskjin hie ik my dan by oare minsken oanslute kinnen. Minsken, dy't ìk aardich fûn.’

‘Giesto dan mei lju om dyst net lije meist? Net nijsgjirrich genôch fynst meskjin...?’

Se seach him oan. Se koe him hjir dochs min fertelle dat se mei him ek net foarút kaam, de ûngelokkige keunstner, de ûnbegrepen artyst, dy't mijd waard yn de kafees fan Achterlo, omdat er earder ferdôvjende middels brûkt hie, fiersten en fiersten tefolle. En dy't ek mar noait ien akwareltsje ferkocht.

‘Ach jawol,’ sei se.

[p. 169]

‘Ik leau fan net,’ sei er, ‘mar ast it my fregest, tink ik datst it noait fine silst. Do fersjochst dy op guon minsken. By guon sjochst sa heech op, dy't dat hielendal net wurdich binne. Margreet bygelyks...’

‘Lit Margreet derbûten, wolst?’

‘Oan Margreet mei ik net komme, hen? Margreet is dyn alles! En ûnderwilens sjochst de minsken dy't fan dy hâlde net, of do achtest harren fier ûnder dyn stân.’

‘Fal dea!’ sei se en har stim strille, hearde se. Dat er dit sa planút sei, sûnder omwynsels, kaam har te bot oer 't mad.

‘Wat witsto winliken fan my?’

‘Bern, ik wit safolle oer dy. Ik haw fereale op dy west. Ik haw in stúdzje fan dy makke. It hiele ôfrûne jier, foar ast it fergetten wiest.’

Se rekke der ôf. Dit ûnderwerp joech gjin foech en hie gjin nut oan it begjin fan fjouwer wike fakânsje. Mar hy ferfette: ‘Lokkich haw ik it sûne ferstân brûkt en begrepen datst net op my fereale wurde soest omdatst sa mei dy ferneamde trauma's fan dy sitst. Ik bin hjir mei sin noait oer begûn, want it die my sear, datst sa min oer my tochtst.’

‘Wêrom dan no àl?’ frege se koart. Om har hoegde dit petear net. Dy jonge frege derom om ôfwiisd te wurden. By de wetterkant, dêr't se no belâne wiene, wie in stek yn it wetter útset, dat in gebiet fan in foech fjouwerkante meter omfieme. Dêryn dreaunen trije swannen. Op it bankje derfoar wiene se sitten gien.

‘Omdatst niiskrekt oer dyn jeugd begûnst en omdat ik dy no al fêst fertelle sil dat ik gjin ferlet haw fan dyn jeremiades.’

‘Woest allinne fierder?’ frege se spotsk en knipte har útgiene sjekje nei de swannen, dy't faaks tochten dat it bôle wie, sa stoden se der op ôf. It bleau dernei in hoart stil. Doe sei Hans K. dat it wol om-en-de-by alve oere wêze soe en dat se dy kant wol út mochten. Swijend rûnen se de koarte wei, oer de brede

[p. 170]

brêge fan dy moarn, nei it hotel ta. Dêr waarden se hielendal nei boppen ta stjoerd en Anke hearde it hease laitsjen fan Margreet, tagelyk mei in dûnker manljuslûd, doe't se de lêste trep oprûnen. Se kipe om 'e hoeke fan 'e doar en seach op 'e rêch fan Margreet, dy't in wite blûse en in swarte rok oant op de knibbels oan hie. De man seach har en Hans K. ferheard oan. Mar ear't se har sinnen yn it Dútsk foarmje kinnen hie, draaide Margreet har om, faaks nijsgjirrich nei wa 't dy man seach. ‘Anke!!’ rôp se en rûn op har ta. ‘Mar Anke! Wat dochstó hjir? Wat geweldich!’

Anke koe allinne mar laitsje, want se wist dat se gûle soe as se wat sizze soe. Se seach sa dúdlik dat Margreet bliid wie om har hjir te sjen. En se wie sa ferrast. Mei sin hie se der net oer skreaun yn it lêste brief, want se wie o sa benijd hoe't de reäksje fan Margreet wêze soe.

Doe begroeten ek Margreet en Hans K. inoar en Anke lei út, dat se ûnderweis wiene nei Grikelân en de rûte fia Luzern naam hiene. It wie ferfelend dat Margreet hjoed wurkje moast, mar it hindere Anke net ienris safolle. Se hie har sjoen!

It petear mei Hans K. waard sa in lyts akkefytsje, dat net tefolle omtinken hawwe moast. Doe't Margreet har baas optein ferslach die oer it ûnferwachte fan dizze besite fan ‘Die Freunde aus Holland’ mochten se plaknimme op it balkonterras. Margreet betsjinne. Margreet hie lange eksoatyske earbellen. Anke geniete fan har stim. Sels dat stimmige swart-wyt stie Margreet, se seach der noch hielendal út as harsels. Fan foaren de blûse wat sleau iepen, as hie se der sels gjin erch yn, en it ljochte hier sa as se it yn Amsterdam droegen hie. ‘Margreet forever,’ sei se yn harsels en se wie bliid.