Liefde en ballingschap. Brieven 1795-1797

Brieven 1795-1797

Bilderdijk aan zijn geliefde. Londen, circa 21 november 1796

Rond 19 november is er het een en ander gebeurd. Na de inzinking van Texier schrijft Bilderdijk voortaan in het Engels, wat vooral voor Wilhelmina een stuk makkelijker is. Vermoedelijk moest tot dan toe voor Texier nog de schijn opgehouden worden dat de brieven die hij bezorgde Italiaanse huiswerkbrieven waren. Misschien had hij ergens gehoord over de verhouding en was hij op de vuist gegaan om de eer van de man tegen wie hij opkeek te verdedigen. In elk geval is de verhouding openbaar geworden, want iedereen sprak erover, schrijft Bilderdijk. Dus hoeft het Italiaans niet meer als dekmantel te dienen. Wilhelmina heeft het besluit genomen een betrekking te gaan zoeken buitenshuis. Dat heeft misschien te maken met de geruchten, maar het zal zeker ook samenhangen met de ziekte van haar vader, die geen inkomen meer in de familie brengt.

Je doet het, mijn schat, mijn beminde! Maar ik kan niet instemmen met jouw-kan ik zeggen, oplossing of is het slechts een voorstel? Zeker, je wilt geen smoezen meer voorwenden om je huidige gevangenis te verlaten. Ik ben nergens bang voor, als ik maar de enige schat die ik ken en waarvan mijn leven afhangt, mag bezitten. - Waarom voer je beuzelpraatjes aan van verachtelijke vulgaire mensen? Alleen door ze te verachten, kan iemand hun lof en bewondering krijgen en ook al zou de hele wereld mij verachten, wat betekent de hele wereld voor een verliefd hart? - Maar, stel, je zou op die manier weggaan van je vader en zo hem niet bedroefd hoeven te maken, wat dan? Zul je dan in mijn armen vluchten, zul je zo'n onwaardige toestand achter je laten en mijn ongelukkig lot verzachten door het te delen? Ach! mijn eni-

[p. 158]

met gezien worden als een simpel voorwendsel en een bedrieglijke list? - Maar nee, dit is je opzet niet, ik zie maar al te goed dat jouw plan niet gericht is op het doel van mijn beloftes. - Maar wij zullen elkaar tenminste zien, we zullen gelukkig zijn zoals in onze vroegere gesprekken en in onze liefde! - Zoals je zegt, lief voorwerp van mijn tedere wensen! Maar overwoog je dat? - Na alles wat er gebeurd is, na de onvoorstelbare exaltatie door het brandende vuur dat ik verdragen moet, na zo'n afschuwelijke gevangenschap, welke grenzen wil je aan mijn aanhoudende passie stellen? Geloof niet dat die er zijn. Nee, als ik je eenmaal weer zie, zal ik je nooit meer uit mijn armen loslaten, al zou het mij mijn leven kosten. - En, wat er ook mag komen, denk jij dat de kwaadaardige tongen zullen zwijgen zodra wij onze omgang hernieuwd hebben? Nee, hetzelfde wat er gezegd kon worden toen jij openlijk naar me toe kwam, zal er dan gezegd worden en het zal nog erger zijn, omdat ons gedrag een zekere schijn van vermomming en leugenachtigheid zal hebben, en dat zal toegeschreven worden aan beschaamdheid en lage driften. - Ach! mijn lieve engel! het alternatief is verschrikkelijk, maar onontkoombaar. Je moeders gedrag heeft ons in die situatie gebracht. Ofwel we moeten van onze liefde afzien, ofwel van de delicate goede naam waar jij (terecht) op gesteld bent. - Ja, mijn liefde! We moeten kiezen, jou te zien en je niet te bezitten is het toppunt van ellende, en dat zou bovendien vergiftigd worden door de praatjes van iedereen die door onze scheiding het idee kreeg dat het ging om een onfatsoenlijke connectie die terecht afgebroken werd door de verbolgenheid van een moeder. Niemand kon ons voorheen verdenken van iets laakbaars en nu praat iedereen over ons, vermaakt zich met jouw lieve naam en de mijne, en je moeder wordt het slachtoffer van lasterpraatjes. - O lieve hoop van mijn ziel, bedenk in welke toestand wij zijn, herinner je dat mijn leven en dood afhangen van een enkel woord en leg je ziel open voor de tederste van alle minnaars, die je niet langer zal tegenspreken, maar je bevelen zal uitvoeren, zelfs wanneer die dood en verderf aan hem brengen. Vaarwel!

[p. 159]

Zo'n gelukkige morgen moest dan gevolgd worden door zo'n rampzalige nacht! Mijn lieve aanbedene, o hoe heb ik de hele dag gejuicht in de meeslepende herinnering aan de weinige gezegende momenten die we samen doorbrachten! in de betoverende hoop die je me gaf op een spoedige nieuwe ontmoeting! Ik heb drie maal de Millbank afgewandeld van Westminsterbridge tot Chelsea College, en mijn ziel werd gevleid door de zachte plezierige gedachte dat ik de vreugde van mijn hart zou ontmoeten. - Ach, je stampt het in mijn kop, mijn liefste, maar hoe kan ik ervan afzien die kans te proberen? - Toen kwam er een donker smartelijk verdriet over mijn eerder geluk, en nooit bracht ik zo'n droevige wanhopige avond door, zonder dat ik enige reden daarvoor wist. Ik stelde me voor dat het slecht ging met de aanbedene van mijn ziel, dat zij iets onbehaaglijks tegen was gekomen-mijn hart kende geen rust meer. - Toen voelde ik de ziekte van je vader, van je lieve, eerbiedwaardige vader in mijn meelevende inborst! Ja, mijn enige schat, ik deel elk gevoel van jouw diep liefhebbend hart en als ik zijn kostbaar leven kon vrijkopen met de helft van mijn dagen, dan zou ik die met plezier opofferen. Ach, was mijn raad maar nooit in de wind geslagen!¹⁷⁴ dan zouden wij nog genieten van zijn vriendelijke, zijn wijze en beminnelijke gesprekken, en er zou niets gebeurd zijn van wat we tot nu toe zo betreuren. Hoe verlangt mijn hart ernaar dat ik aan zijn bed zou kunnen staan! Maar die troost mag ik niet hebben, die voor ons allebei goed geweest zou zijn, zowel voor mij als voor hem. De hemel heeft anders beschikt. - Toch is het niet zeker, mijn lieve engel, dat hij stervende is. Ik weet niets van de zaak, maar van de berichten die ik krijg van Texier meen ik te weten dat hij kan herstellen van deze ziekteaanval. En als hij me goed informeert, dan denk ik dat hij kan opknappen als er bloed afgenomen wordt. Omdat de oorzaak van de ziekte een bedrukking in de hersenen is, moet dit de juiste remedie zijn en als dan zijn bewustzijn weer terugkomt, kan enige kamferwijn snel de gebroken krachten herstellen. - Maar, zoals ik zei, dit moet niet beoordeeld worden aan de hand van onvolledige berichten die door een leek overgebracht worden. Hoe dan ook, mijn lieve engel! zorg ervoor aan beide zijden voorbereid te zijn. Geloof in het mededogen van

174 Bedoelt Bilderdijk hier zijn medisch advies, dat hij ongetwijfeld uitgebracht had?

[p. 160]

Hem, die jouw vader adoreerde met een trouw hart, op wie hij vertrouwde bij elke gebeurtenis in zijn leven en die niemand in de steek laat die zijn hoop gesteld heeft op het genadig lijden, dat Hij voor ons onderging. - Adieu, mijn lieve engel, wees kalm, wees rustig. En hoewel je overgeleverd bent aan tegenstrijdige gedachten en gevoelens, vergeet niet degene wiens hele leven, wiens veiligheid afhangt van jouw dierbaar geluk.

Adieu!-

Dinsdag.