Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

[p. 257]

Addenda

Brief 19. Bilderdijk aan Mr. Rhijnvis Feith, 8 Nov. 1779.

Bij het ms. van dezen brief behoort een afzonderlijk blaadje met aantekeningen, waarnaar in den brief zelf telkens verwezen wordt, en dat door Kalff niet is gedrukt. Wij geven het hier in zijn geheel weer, zonder echter de citaten uit Aristoteles' Περι Ποιητιϰἦσ, die door Bilderdijk in ligaturen zijn geschreven en ter aangehaalder plaatse te vinden zijn, daarbij ook over te nemen. Met de aanduiding der plaatsen in de thans gangbare edities moge worden volstaan.

a.	[bij p. 59, citaat r. 4-7 v.b.]. ‘Zie hier de eigen woorden van Aristoteles.’ Volgt het Griekse citaat: Poët. VIII, 4.
b.	[bij p. 59. r. 17-18 v.b.). ‘Zie nog mijn voorafspraak, bladz. 18.’
c.	[bij p. 59, r. 21 v.b.]. ‘Une Comedie avec des Episodes heureux et bien amen[és?], c'est une jeune beauté avec du rouge, des mouches, et des riches habits etc. Prolog. du Deux.’
d.	[bij p. 59, r. 1 v.o.]. ‘Vergelijk mijne Voorafspraak, doorgaands.’
e.	[bij p. 60, r. 20, 19 v.o.]. Eerste gedeelte van het citaat in de eigen woorden van Aristoteles: Poët. XVIII, 18.
f.	[bij p. 59, r. 19-17 v.o.]. Tweede gedeelte van het citaat, id.: Poët. XVIII, 19.
g.	[bij p. 59, r. 16-15 v.o.]. ‘Zie 't gantsche XXIII Hoofdstuk.’
h.	[bij p. 59, r. 15-14 v.o.]. Het citaat naar Aristoteles' eigen woorden: Poët. XXVII, slot.
i.	[bij p. 59, r. 10-8 v.o.]. Idem: Poët. XXIV, 6.
j.	ontbreekt.
k.	[bij p. 62, r. 17-18 v.b.]. Idem: Poët. IX, 11.
l.	[bij p. 63, r. 6 v.b., midden]. ‘Eigenlijk zegt de Filosoof...’ Volgt Grieks citaat: Poët. IX, 12 (geheel).
m.	[bij p. 63, r. 22 v.b. ‘niet zeer gelukkig...’]. ‘Aristoteles erkent dit met mij, Hfdst. XIV.’
n.	[bij p. 63, r. 28-27 v.b. ‘...iets verwerpelijks’]. ‘Dat zij dit zijn en door den Wijsgeer dus beschouwd worden, blijkt genoeg:...’ Volgt citaat uit Poët IX, 11.

Brief 23. Bilderdijk aan Mr. Rhijnvis Feith, 16 Dec. 1779.

De collatie van dezen brief, door ons gegeven, berust op een vergelijking van de Achtste Bijlage van de Verhandeling met het afschrift, dat berust in de verz.-De Jager, Mij. Ltk. Pas later waren wij in de gelegenheid het origineel te vergelijken, ten huize van Jhr. Mr. Rhijnvis Feith te 's-Gravenhage. Daarbij bleek ons, dat de copie door een vriend of klerk ten behoeve van Bilderdijk gemaakt moet zijn van het afschrift dat hij zelf hield, nadat dit door hem was aangevuld met nog enkele aantekeningen. In den brief zelf ontbreken ook de volgende noten van de gedrukte Bijlage: pp. 181*, 187*, 187**, 188*, 204*, 209†, 210*, 210§, 211* en 219*.

257a. M.P. Elter-Woesthoven aan Bilderdijk, 24 April 1789.

Hs. Kon. Bibl., vóór in een ex. van [M.P. Elter's] Feestzang op den geboortendag van Nederlandsch Erfstadhouder, Z.D.H, Willem den Vijfden, Prince van Orange en Nassau etc., den 8sten van Lentemaand 1789. (Pamflet Knuttel 21862).¹⁾

1) In dezen anoniem verschenen Feestzang van 8 pagina's worden ‘Nederlands trouwelooze daaden’ en Nassau's leed in de voorbijgegane jaren nog weer herdacht en wordt het herstel van 's Prinsen gezag bejubeld. ‘Nog leeft Oranje, in spijt der snoden - En 't feestuur ryst voor ons met nieuwen luister wéér’. Twee zangers wekken de feestgenoten op tot zingen, en worden afgewisseld door reien. Zang van ‘Allen’ besluit het stuk. Knuttel vond, dat uit den brief aan haar broer, Mej. Elter de dichteres ervan schijnt te zijn. Er is geen twijfel mogelijk; en de broer is haar zwager Bilderdijk.

[p. 258]

Waarde Broeder

Welligt komt het ue vreemt voor dat ik zo stout ben van ue te schrijven, maar het is uw eigen schuld, want zedert zaturdag, ben ik door de blijken van uw aandenken, zoo hoogmoedig geworden, dat ik dit zeer onbeschroomd doe; De stomme vis²⁾ valt niet over te klagen, die heeft geloof ik zeer wel aan uw oogmerk voldaan, altans wij en eenige onzer bekenden hebben er met veel smaak van gegeten, maar die knorrende Advocaat die gewezene post van de Hel,³⁾ met zijn zieke paard,⁴⁾ heeft geknord als een oude spinster, en dat zeide hij van u in last te hebben,⁵⁾ dan ik weet wel beter en heb hartelijk er om gelachen, want schoon ik uwe broederlijke genegenheid niet waardig ben vertrouw ik toch altoos dat gij mij dezelve toedraagt. Doch dit zijn nog van zijn oude grapjens, zo als hij er ons toen hij nog post was in menigte heeft opgedischt.

Het Dichtstukjen op de verjaaring van ZDH, had ik zekerlijk ue eerder gezonden, maar behalven dat ik altijd beschroomd ben met mijne verzen onder uw oogen te komen, vleide het zich niet wel in een brief, ik heb dus maar gewagt op deze post,⁶⁾ en verzoek vrindelijk mij deze vertraging niet ten kwade te duiden.

Wat zoude ik mij vereert vinden, indien ik eens weten mogt hoe u dit stukjen bevalt, maar mij dunkt ik hoor mijn Heer den expost al meesmuilen: ‘het behoort onder die stukken die op den Helicon in 't geheel in geen aanmerking komen.’ maar ik laat hem wat heen praaten, hij weet niet meer wat er omgaat.

Na onze dankbetuiging en groetenisse aan ued^s allen, ben ik met waare hoogachting.

Waarde broeder!

UWeled liefhebb zuster

M P Elter g. W.

24.4.89.

2) Vgl. E.H. 159 (29-7-'89): daar heeft de Amsterdamse familie haring van Cath. Reb. gekregen.

3) De komma achter Hel als een punt te lezen. Afkorting voor Helicon. De Post van den Helicon, van den advocaat Johannes Kinker (zie pp. 228 a. en 229 a.) had dus kort te voren opgehouden te verschijnen. Te oordelen naar het tijdschrift zelf, pp. 56, 272, 315, begon het in April 1788, en verscheen het eerst iederen Vrijdag, maar later om de 14 dagen. Het brak af met no. 40.

4) In het laatste nummer van den Post v.d. H. had Kinker geschreven ‘Het beest dat mij tot nog toe gedragen heeft - was een paard - ...Dit beest is nu zo ziekelijk geworden en droestig, zinds het eens in de winderige stal van den overleden' Recensent gestaan heeft, dat ik dagelijks zijn' dood verwacht. ...Het heet - De oplettendheid van mijn' lezer. -’

5) De P. v.d. Hel, critiseerde veel en scherp. Maar de voorgewende last van Bilderdijk wijst er op, dat hier niet die critiek bedoeld werd, maar (schertsende) uitingen in het gezelschap der Amsterdamse vrienden.

6) Heeft Mevr. Elter bij wijze van attentie een pakje teruggezonden en daarbij het gedrukte vers met den brief ingesloten? Of is Kinker enige dagen in Amsterdam gebleven, en heeft zij hem bij zijn terugkeer naar Den Haag het stuk meegegeven?

[p. 259]

Brief 278. Bilderdijk aan [M.P. Elter-Woesthoven], 15 Juni 1791.

Reproductie van het origineel, berustend in het Bild.-Museum. Eerder afgebeeld in weekblad Timotheüs van 27 Oct. 1906.

[p. 260]

Brief 282. Bilderdijk aan [M.P. Elter-Woesthoven], 4 of 5 Sept. 1791.

Reproductie naar het origineel, eerder afgebeeld achter Mengelingen en Fragmenten (1834).