Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

[p. 250]

291. Bilderdijk aan Mr. J.M. Timmermans te Maastricht, 30 Juli 1793.

Hs. vroeger bij Prof. P. Russel te Roermond. Gedrukt en gereproduceerd in M. Smiets: Bilderdijk (Antw. 1868), p. 115 vv.

Wel Edele gestrenge Heer!¹⁾

Het is mij ondoenlijk geweest, direct op de ontfangst van UWEG. twee laatsten te rescribeeren, zoo volhandig hebben wij 't de 3 laatste weken voor de thands ingegane vacantie²⁾ gehad; echter heb ik niet uitgesteld de gezonden Conceptreqn. te resumeeren, te dresseeren, en te bezorgen³⁾: ten dien effect dat die voor Schwun en Simons⁴⁾ direct in handen van 't officie gesteld is om bericht, met surcheance⁵⁾ inmiddels; en de andere, pro deo, een object van deliberatie gebleven, 't welk mooglijk denzelfden weg gaan zal. Ik zeg mooglijk, want het zou kunnen zijn, dat men begreep dat dit addres bij Zijn Hoogheid t'huisbehoorde, en dat er dus Nihil hic⁶⁾ verleend wierd, of wel dat het req.^e zonder dispositie wierd uitgegeven.⁷⁾ In beide gevallen zouden wij naar den Prins moeten, doch zoude 't alsdan niet beter zijn abolitie te vragen, dan remissie?⁸⁾ Mij dunkt zoo, ten minste zoo wij onze positiven⁹⁾

1) Johannes Michaël Timmermans (1751-1806), geboortig uit een bekende Roermondse familie, sedert 1780 advocaat te Maastricht. In 1788 wordt hij aldaar lid van de gezworenen van den raad, in 1790 schepen, in 1796 Juge du Tribunal. In 1800 keert hij naar Roermond terug als Juge du Tribunal de première instance. Hij sterft er in 1806. (Gem. archieven Roermond en Maastricht.)

2) De Hoven van Justitie hadden jaarlijks vijf vacanties. De ‘Groote Vacantie’ duurde de gehele maand Augustus (V. d. Linden, Judicieele Practijcq (1794-'98) II, 5, par. 5).

3) Vermoedelijk wel bij den Raad van Brabant en de Landen van Overmaaze, die te 's-Gravenhage resideerde? Deze verschafte o.a. aan lieden die ‘in derangement van zaaken’ geraakt waren, ‘Brieven van Seureté de Corps’, waarmee surséance van betaling vaak gepaard zal zijn gegaan; en verleende ook ‘Brieven van Remissie’ (Zelfde werk, I, 2, par. 12; vgl. IV, 7, par. 6).

4) Betreffende deze namen bieden de Maastrichtse archiefregisters geen gegevens.

5) Deze ‘extraordinaire gratie van den Souverain’, waardoor men voor enige maanden van de vervolging zijner crediteuren ontslagen was, en waarvan gedurende den vierden Engelsen oorlog zeer veel misbruik was gemaakt, werd slechts verleend vanwege ‘buitengewoone omstandigheden van Oorlog, of andere onvoorziene calamiteiten en desastres’ (V. d. Linden, IV, 7, par. 7, 8). De Nieuwe Nederl. Jaarboeken nu tonen ons Maastricht in 1793 als gebombardeerd door een Frans leger van 24 Febr. tot 2-3 Maart, met grote verwoesting en betrekkelijk gering verlies van mensenlevens, maar niet veroverd. Daarna toneel van verschuiving van troepen, doortocht van Nederlandse en van Oostenrijkse troepen, van gevangen Franse soldaten enz. In Juni was een commissie uit den Raad van State poolshoogte komen nemen na dit rumoerige en angstige halfjaar.

6) Nihil hic werd verleend ‘als de jurisdictie van het Hof is incompetent’ (V. d. Linden, II, 1, par. 16).

7) Dit kwam te pas, ‘wanneer het verzoek zoodanig is irregulier en informeel, dat er door den Rechter met geene voegzaamheid op gedisponeerd kan worden’ (Ibid.).

8) Remissie was een vorm van gratie, die slechts werd verleend in geval van doodslag door schuld, doch onder verzachtende omstandigheden. Abolitie een nevenvorm, waarbij de procedure werd gestaakt (Zelfde werk, IV, 6, par. 1-2; vgl. I, 3, par. 15 noot).

9) Beweringen.

[p. 251]

dat onze man niet handdadig is aan den slag, eenigszins kunnen goedmaken.

UWEd. Gestr. behoeft nimmer zwarigheid te maken omtrent het toezenden van zaken pro Deo: de eer van UWEG. correspondentie hebbende zal ik mij aan dezelve niet onttrekken, noch daarin eenige mindere attentie en ijver aanwenden dan in eenige anderen.¹⁰⁾ Ik verzoek ook UWEG. altijd gerust te zijn op mijne expeditie in 't bezorgen der zaken, al is 't, dat ik somtijds niet dadelijk rescribeere, 't geen bij gebrek van tijd wel eens achter moet blijven, om dat ik aan de zaken-zelve (in geval van tijdgebrek) altijd den voorkeur geve voor 't briefschrijven, dat ik somtijds nog al eens aan een proc.^r demandeere.

De Proc.^r Zoutman¹¹⁾ heeft voor den Hr. v. Hadel¹²⁾ Eisch overgenomen. Dit heeft mij verwonderd. - Ik feliciteer onzen Client inmiddels met zijn ontslag! -

Na verzekering mijner hoogachting heb ik de eer mij te teekenen,

WelEdeleGestrenge Heer,

UWEG. Ootm. en DV dienaar,

Bilderdijk.

's Gravenhage, den 30 July 1793.

verte!

P.S. Deze op gisteren avond afgeschreven hebbende, ontfang ik heden UWEG. geëerde van eergisteren met inliggende wissel. Ik dank UWEG. voor deszelfs promptitude, doch 't is waarschijnlijk dat de kosten op 't bewuste req.^e hooger monteeren zullen, zoo de zaak reüsseert, want men zal 't advis van 's Lands Advocaten moeten betalen, dat al zeer hoog loopen kan. Enfin, ik zal de eer hebben zulks op zijn tijd aan UWEG. op te geven.

WelEdele Gestrenge Heere,

De Heer en Mr. J.M. Timmermans,

voornaam practiseerend Advocaat, etc. etc.

te Maastricht.

10) Terecht wijst Smiets in zijn aangehaald werk bij deze plaats op de naastenliefde, die doorstraalt in het aanbod, gaarne pleidooien zonder geld (pro Deo) op zich te nemen.

11) Dirk Soutman (1717 of '18-1794) was van 1742 tot 1794 procureur voor de Gecommitterde Raden van Holland, te 's-Gravenhage. Hij was ook notaris sedert 1738.

12) In de rolregisters van het Brabants Hooggerecht van Maastricht, van de jaren 1792-'93 komt een proces voor van een Luitenant van Hadel contra een juffrouw Petit. De gegevens zijn echter vaag en de betreffende archiefstukken nog ongeordend.