Briefwisseling. Deel 1. 1772-1794

16. Bilderdijk aan zijn zuster Isabella Dorothea, Sept. of begin Oct. 1779.

In dichtmaat. De z.g. ‘Ellebrief’, zie de ann. - Hs. Bild.-Mus. Gedrukt in Dichterlijke Uitspanning, in 1835 uitgegeven door haar schoonzoon Jhr. Mr. J.F. van Breugel, 45-54; en in DW. XII, 416-421. (Ten onrechte noemen beide uitgaven hem ‘Vijfde Brief’; het is de Derde.)

Blijkbaar logeerden Moeder en dochter B. bij tante en nicht Pelgrom te Utrecht. De vader, met Willem en Johannes, die ook de 6-jarige Isaäc bij zich hebben, blijkens br. 17, voelen zich eenzaam en onwennig in het commanderen van de meiden. Men krijgt hier toch vriendelijker indruk van de huiselijke gezelligheid en Moeders rol daarin dan men gewoonlijk voorstelt.

[p. 42]

p. 417:	[(Gelijk bekend is) dat somwijl' De Lui enz.] Pieter Leuter c.s. Ziep. 18 o. [Vrouw Driezinnetje] Euphemia (Femmetje) Pelgrom de Bie, oudere zuster van Isabella (B.'s grootmoeder), Hendrik (de reeds overleden echtgenoot van Tante), Emanuel (de man van Tante Pelgrom geb. Debora Brest, zie p. 40 n.) en Maria (de moeder van Nicht van der Stoop, zie p. 40 n.). Femmetje was gehuwd met Andries Dull en heette daarom ook wel ‘Tante Dull’. Zij overleed in 1783. Van deze oudtante, die toen het jus patronatus bezat, had Willem Bilderdijk in 1773 het beneficium gekregen van één der twee kapellanijen van het ‘Backschoir’ in de St. Janskerk te 's-Hertogenbosch. Vgl. p. 91 n.
p. 418:	[Een schets van de Eliseesche velden, enz. enz.] een loopje nemend met het dichterdom, zowel oud als nieuw, Vergilius als Fénélon, vat B. de liefelijke rust en vredigheid die het steeds in de Eliseese velden zo roemt, op als saaie stilte. Ten overvloede zegt hij er nog bij: begrijp goed, zusje, ik maak er maar wat van. Bovendien zal B. plagend gedoeld hebben op zusjes zingen, huppelen, en spottend nabauwen van zijn woorden.
p. 419:	[Vaster op het Haringvat] zie p. 39 n. Is ‘Op het Haringvat’ de naam van zijn huis? De uithangtekens en gevelstenen die van haring spreken, en die van vaten of tonnen voor allerlei waren, waren overtalrijk (Van Lennep en Ter Gouw, De Uithangteekens, kl. uitg. III, 216 en 53. Maar men verwacht dan het voorzetsel in. In Den Haag, Amsterdam en Leiden is de naam dan ook onbekend. Vermoedelijk placht deze belastinginspecteur met zijn collega Dr. Is. B. veel of lang over ‘het haringvat’ (plechtig voor gewoner: harington?) te spreken. Er bestonden toch allerlei wettelijke voorschriften over den inhoud, de kwaliteit, het ijken (= ‘branden’) dezer tonnen; ook belasting en ontheffing van belasting kwam er bij voor. Zie o.a. Chomel en De Chalmot: Alg. Huish. (enz.) Woordenboek, 2e dr. II (1778) i.v. haaring, en Wb. Ned. Taal i.v. haring en harington. Ook het zinsverband pleit voor deze verklaring.
p. 420:	[Beiers schaapenstem] de aan Vader B. goed bekende bestuurder van het Haagse Dichtgenootschap Gerrit Beyer? Kwam hij er wellicht ook thuis, als Jacob Vosmaer (vgl. p. 11 n.)? - [Sanche Panche enz.] ontleend aan Pieter Langendijk's Don Quichot op de Bruiloft van Kamacho, 3e bedr., 2e en 3e toneel. Ook dit stuk heeft B. dus blijkbaar met zijn zusje gezien, of ook thuis gespeeld (vgl. p. 20 b.).
p. 421:	[bij de El] Van Breugel tekent hierbij aan: Deze Elle-brief had eene lengte van 2½ El en ½ vierendeel oude maat, en eene breedte van ½ vierendeel, d.i. 1 El 8 palm lang, 1 palm breed.