Geschiedenis des vaderlands. Deel 13 (tweede stuk)

V.

V (en W), (partij-leus). XII. 217.

Vaandel (Veranderd) der Hollandsche Guardes, geschonden. XII. 64, 179 v.

Vaderlandsliefde; niet ten koste der Waarheid! I. 222.

Vaderlandsche Sociëteiten. Z. op S.

Valckenaer (Prof. L.C.). Zijn lof van Montesquieu's Esprit, des Loix. XIII. 119.

Valckenaer (M^r. Joh.), zijn zoon, Geleerde en Staatsman, academievriend van Bild. I. xxiii. XII. 357. - Zijne advysen over Willem V en over Van de Spiegel. XII. 212, 306 en v. en 318. - Twist met mede-uitgewekenen naar Frankrijk na 1787. 215.

Valckenier, Burgemeester van Amsterdam, mede-opziener over den jongen Willem III. IX. 164, 235.

Valckenier, Gouverneur-Generaal. der Oost-Indiën, Sinezen-moordenaar, 1740. XI. 80, 234.

Valdez (F. de). Belegert Leiden. VI. 167, 171-178. - Zijne betrekking met M. Moons. VI. 271 (enz. Z. Magd. Moons), 309 v. - Over zijne (en hare) afbeelding. X. 296 v.

Valenciennes. De Geuzen aldaar gestraft, 1562. VI. 72. - Veroverd op de Franschen, 1793. XII. 99.

Valentiniaan. Beteugelt de Saxen en Franken. I. 52. - Neemt er van in zijn leger. 53.

Valkenier's (P.) Verward Europa. IX. 232, 294 v. X. 210 v.

[p. 183]

Valois (Tsarels van). Z. Tsarels.

Valsche exploicten te Amsterdam. XI. 146, 188, 250.

Valvasores en Valvasini. I. 327.

Vangionen. I. 39.

Varelen (J.E. van), te Haarlem. VIII, 224.

Vargas (Jo. de). Voornaam lid van den Bloedraad. VI. 86 v. - Keert met Alva terug naar Spanje. 167. - Moet niet verward worden met (die volgt)

Vargas (Franç. de), Lid van het Concilie van Trente. VII. 281.

Vartrop op Wieringen. I. 186. (Z. Fortrappe.)

Vasallus. Z. Leenman.

Vauban, Fransch, krijgsbouwkundige. Neemt Namen in, 1692. X. 165. Z. ook 183.

Veere, door Graaf Floris V verkocht aan Wolf. van Borselen. II. 278. - Verklaart zich voor Willem I. VI. 131. - Willem III tot Stadhouder er uitgeroepen. IX. 225. - Naderhand ook Willem IV. XI. 112, 177, 196.

Veere en Vlissingen (Marquisaat van), gekocht door Willem I. VII. 31. - Pretensie van Holland daarop. IX. 190. - Feitelijk ontnomen aan Willem IV. XI. 72-75.

Veere (François), Engelsch krijgsoverste in de Nederlanden. Geprezen. VII. 156. - Verdedigt Ostende. 199.

Veldslagen of gevechten te lande. Van Aberdeen [Culloden, 1747]. XI. 102. - van Almanza, 1707. XI. 31. - van Azincourt, 1415. IV. 52. Bij Bergen in Noordholland, 1799. XII. 108. - aan de Borodina [bij Borodino], 1812. XII. 121. -^(*). - aan de Boyne, 1690. X. 149. (Camperduin), Sept. 1797. XII. 106. Bij Denain, 1712. XI. 42. - bij S^t. Denis, 1678. X. 80, 260 v. - bij Dettingen, 1743. XI. 90 v. - bij. Dresden, 1813. XII. 124.

(*) Bij de Bourtange, 1580, beschreven bij Wagen. (VII. 341 v.), niet vermeld bij Bilderd. (VII. 34.) - en zoo zijn er meerdere, door Wagenaar, en in zijn Vervolg, beschreven, waarvan Bilderdijk slechts in het voorbijgaan of in het geheel geen gewag maakt, omdat ze geen bijzonder gewicht op den eindafloop dea oorlogs en den lateren toestand der openbare zaten gehad hebben. h.w.t.

[p. 184]

Bij [Fleurus, 1793. XII. 99.]^(*)- bij Fleury (1622). X. 159. - bij Fontenoi. Z. op F. - bij Friedland, 1807. XII. 117. Bij Gravelingen (of Grevelingen), 1557. VI. 11 v. - bij Gemblours (1578). VI. 207. - bij Guinegate, 1479. IV. 232, 237. - van de Gulden sporen, 1302. III. 51. Bij Heiligerlee, 1568. Z. dit Register op H. (bl. 83). - bij Hochstelt (1704). XI. 25. Bij Jemmingen, 1568. VI. 101 - bij Jena, 1806. XII. 115 v. Bij Kesselsdorf (1745). XI. 100. Bij Lafeld, 1747. XI. 118, 248 v., 283. - bij Landen, 1693. X. 171, 278. - bij Leipzig, 1813. XII. 124. - bij Lunenburg, 1813. XII. 123. - bij Lutzen, 1813. XII. 124. Bij Malplaquet, 1709. XI. 34. - op de Mokerheide (1574). VI. 169. - bij Montcassel (1677). X. 67. - bij Montlherri (Mont-le-herri) (1465). IV. 186. - bij Mühlberg, 1547. V. 148 v. Bij Neerwinden, 1793. XII. 99. - bij Nieuwpoort, 1600. Z. dit Regist. op N. bl. 139. Bij Oudenaerde (1708). XI. 32. Bij Pavia, 1524. V. 40. Bij S^t. Quentyn (1557). VI. 9. Bij Ramillies, 1706. XI. 28. - bij Raucoux, 1746. XI. 108. Bij Saragossa (1710). XI. 36. - bij Senef (1674). X. 56 v. - (bij Steenbergen, 1583. Wagen. VII. 489. Bild. VII. 59.) - bij Steenkerken, 1692. X. 165. Bij Tolbiac (of Zulpich) (496). I. 60. - bij Turnhout, 1597. VII. 190. Bij Villa, viciosa (1710). XI. 36. - (bij Vreeswijk aan de Vaart, Prov. Utrecht, 1784. III. 209.) Bij Winkelmade. Z. op de W. - bij Woeringen, 1288. II. 204, 344. Bij Zulpich. Z. Tolbiac.

Veling. Z. Falen.

Vellejanum SCtum. IV. 25 v.

Veluwe (Leenbetrekking van de) en geschillen daarover. I. 244. II. 63 v.

Velzen (Gerrit of Geraert van). II. 234-238. - Neemt Graaf Floris V gevangen. 252. en brengt hem om 't le-

(*) B. heeft vergeten den naam te boeken.

[p. 185]

ven. 255. - Wordt belegerd, gevangen en omgebracht. 265. - Zijne vrouw Machteld, erf-dochter van Herman van Woerden, 234. - Of Floris V haar verkracht hebbe? 235-238, 258 v.

Venator, Predikant en roervink te Alkmaar. VIII. 15, 190.

Vendôme, Fransch veldheer in Vlaanderen, 1489. IV. 281.

Veneden. I. 56, 57.

Venetië, onderkropen door Nederland. IX. 195 v.

Ver (als voorzetsel). I. 301.

Verantwoording van Prins Willem I.Z. Apologie.

Verbael (eener mislukte Hollandsche deputatie), 1722. MS. Z. XI. 224 v.

Verbeiders van 't Leen. III. 8. - Verbeider der Graafschappen (Willem van Beieren). III. 147.

Verbeurdverklaring der goederen van Oldenbarneveld c.s. Over het weigeren van den afkoop daarvan, door nadere declaratie der sententie. VIII. 91-93. Z. echter 222.

Verbeurte van goederen afgeschaft in Holland en Zeeland. XI. 71.

Verbintenissen onder de Regenten. Z. Conventiën.

Verblijfplaatsen der oude Hollandsche Graven. II. 115-117.

Verbond der Edelen. Z. op Edelen. - Heilig Verbond. Z. op H.

Verde (Zijne) voeren. III. 22.

Verdedigen. Recht om een' onrechtvaardig aangevallene te verdedigen. VI. 135 aant. - Tegen valsche beschuldiging. X. 16.

Verdeeling der te ontdekken overzeesche gewesten. V. 34, 180 v.

Verdervende hand (Prins Willem V aldus genoemd). XII. 50.

Verdoren, Admiraal te Amsterdam, 1813. XII. 364, 366.

Verdraagzaamheid. VI. 227-230, 284. VII. 114.

Verdugo, Spaansch bevelhebber in Nederland, 1582. VII. 50. - in 1586. 172. - Sterft, 1595. 185.

Verdun (Vrede van). I. 104.

Vere, Veldoverste. Z. op Veere.

Vereeniging van Nederland met Engeland. XII. 276-290, 304.

[p. 186]

‘Vereenigd leger’ (d.i. onvereenigd). XI. 109.

Vergadering (Algemeene), 1716-1717. XI. 53 v. (Niet te verwarren met de Groote Vergadering na den dood van Prins Willem II).

Vergaderingen (Groote). Nadeelen derzelve. IX. 47. - Kunst om daarin zijn zin te krijgen. IX. 35 aant. X. 198 aant.

Vergiftiging. IV. 348, 349.

Verhaal (enz.) ten opzichte der (in 1797) uitgeweken Nederlanders. XII. 214 v.

Verheffen, verheergewaden van het leen. I. 305 v. IV. 307.

Verheffing van Willem III door de Burgerijen, niet door het gemeen. IX. 225 aant.

Ver-Huëll [Admiraal]. XII. 330.

Verkiezing en Verwerping. Twist over de behandeling van dit leerstuk op de Synode te Dordt. VIII. 75-79. (Z. ook Drukfout.)

Verlei. Z. Leen-verlei. - Medeverlei. III. 8-10.

Vermindering van de intressen der staatsschuld. IX. 113. - van krijgsmacht der Republiek. IX. 5-8 enz. tot 27, 194 v. Z. ook Afdanken.

Vermeulen (B.), vader en zoon. Oranjegezinden in 's Hage. XII. 53.

Verneburg (Jan van), Bisschop van Utrecht, 1364. III. 207.

Verneuil, Kapitein, onder Frederik Hendrik. VIII. 106.

Vernietigen. Z. Rescinderen.

Vernon, Engelsch Admiraal, 1739. XI. 79 aant.

Vernulaeus (Nic.). Zijn lofredenboek op Ambr. Spinola. VIII. 265 v.

Verpachting van den accijns. V. 40. - Van de convooijen en licenten. VIII. 140.

Verponding. V. 102.

Verraad (Voorbeelden van) bij de Staatschen. VII. 134. -

Verraad berokkend door den Aartshertog Albert. VIII. 96.

Vertrouwen (Onbepaald en blind), niet te vergen. XII. 168 v.

Verval van het leen. I. 307.

Vervolgingen na 1787. XII. 83 v.

[p. 187]

Vervrouwd, verkonkeld te worden. III. 135 v., 185.

Verzoekschrift der Edelen. Z. Edelen.

Vesten, vestigen. I. 305.

Vetkoopers in Friesland. Z. Schieringers.

Vianen. Z. Diana.

Viglius van Ayta, Geleerd (Friesch, doch) Nederlandsch - doch Roomsch en Spaanschgezind Staatsman onder Karel V en Filip II. Z. over hem VI. 7, 12, 23, 37, 40, 44, 88, 221. - Zijn nepotismus. 242.

Villa Viciosa (Veldslag bij). XI. 36.

Villattes, Conspirateur, 1793. XII. 95 v. Z. ook 298.

Ville (Abbé de), Fransch Afgezant, 1747. XI. 110.

Villeroi (Maarschalk de), Fransch Veldheer in den successie-oorlog. X. 174-176, 183, 278.

Villers (de), Hofprediker van Willem I. Opsteller zijner (tweede) Verantwoording. VII. 28.

Villers (Heer van), Stadhouder van Utrecht na den dood van Willem I. VII. 86.

Vineïs (Petr. de), Kanselier van Keizer Frederik II. III. 300.

‘Vinger tusschen de deur doen’, (wijze van pijniging). X. 21 aant.

Virgilius, meermalen aangeh. (ironisch). VII. 209.

Visigothen, bedreigen het Rom. rijk onder Honorius. I. 55 v.

Visscher (C.W.), Pensionaris van Amsterdam. XII. 61 (alwaar fautif gedrukt is Visser), 199.

Visscherijen (Hollandsche). Haar vervallen in de 18^de eeuw. XI. 157.

Vivien, Pensionaris van Dordrecht onder J. de Witt. IX. 279.

Vlaanderen. Vlaamsche oorlogen tegen Holland, over Zeeland. II. 57 enz. Z. Zeeland, en Wyt v. Vlaanderen. - Vlaanderen overmeesterd door Koning Filips den Schoone van Frankrijk. II. 284 junct. 303. III. 16. - Staat tegen hem op. 30 v. - Opstanden der Vlaamsche steden tegen hunne Landheeren. III. 97 v., 210 v. (enz. Z. Brugge en Gent.) - Rijkdom van Vlaanderen ten tijde van Karel den Stoute. IV. 189. - Zoogenaamde koop van Vlaanderen. V. 112. (Z. Koop.) - Tocht naar Vlaanderen van

[p. 188]

Maurits, 1600. VII. 196 v. - van Frederik Hendrik, 1631. VIII. 126 v.

Vlaardingen, oudtijds Slavenburg. I. 56 v.

Vlak, Scheepskapitein, doet zijn schip in de lucht vliegen, (1677). X. 68.

Vliegend Legertje (Patriotsch), 1786. XII. 74.

Vlies-orde. Z. Gulden vlies. - Vliesridders. Z. Wapens.

Vliet. Z. Corbulo. Z. ook XIII. 97 v.

Vliet (Jan van), vergiftigt Jan van Beieren, 1425. IV. 96, 346.

Vlissingen. Verjaagt de Spanjaards. VI. 130 v. - Afgestaan aan de Franschen, 1795. XII. 103^(*). - 1807. 117. - (Markgraafschap van-). Z. Veere.

Vlitius (Janus). Zijne klacht over de losse zeden van Prins Willem II. IX. 251.

Vlooienburg, vergaderplaats der Remonstranten te Amsterdam. VIII. 192.

Vlooswyk (Heer van). Z.P. de Groot.

Vlug, Schout bij Nacht. Sneuvelt. 1673. X. 50.

‘Voeren drijven’, beteekenis daarvan. II. 251.

Voet (Jo. Eus.), bedijkt Stellendam. VIII. 236.

Voetius (Gysb.), Prof. Theol. te Utrecht. IX. 130-132. - Zijne Politia Eccles. aangeh. tegen de Groot's Apolog. VIII. 249 v. - Voetianen. Hun invloed rijst met de verheffing van Willem III. X. 68 v.

Volken (Oudheid der). I. 234.

Volckmar, Bisschop van Utrecht. Stookt de Friezen op tegen Graaf Aarnout, 993. II. 5.

Volharding. Z. Standvastig plichtbetrachten.

Volkenrecht. Z. Jus Gentium.

Volkshaat (Oorsprong van den) tusschen Nederlanders en Spanjaarden. V. 23, 74, 220-232.

Volmenstein, slot, roofnest. III. 85 aant.

Vondel's Geuzen-Vesper, met parodie. VIII. 290-293. Zie Alewijn (Z.H.).

Vonckisten (in de Oostenrijksche Nederlanden). XII. 218.

(*) Toen alleen ter militaire bezetting. h.w.t.

[p. 189]

Vonnis (naamsafleiding). I. 317. - Vonnis der Spaansche Inquisitie tegen de Nederlanders onder Filip II. Z. op I.

Voogd, voogdij (waardigheid en landbezit). I. 237. - Voogdij over minderjarige Hollandsche Graven. Z. Meerderjarigheid. - Voogdij over Willem III. IX. 31 v., 121 v.

Voordaas. XII. 166.

Voorne en den Briel (of den Briel en Voorne). VIII. 16.

Voorne, behoort tot Holland. X. 55.

Voorne (Hugo van), Aanhanger van den Graaf van Loon. II. 93 v., 98.

Voorne (Gerard van), bij Floris V. II. 251 v. - Trouwt eene dochter van Wolfert van Borselen. 284. Z. nog 298-300.

Vooroordeel (Kracht van het). VI. 93.

Voorrang. IX. 266. Z. Préséance.

Voorschoten, legerplaats van den Graaf van Loon. II.94.

Voorteeken van 't vermoorden der de Witten. X. 243.

Voorvaders. IV. 48. - Voorzaat. IX. 122.

Voorzienigheid. VII. 168.

Vorstenberg bij Xanten. V. 235.

Vorstius. Beroepen Prof. Theol. te Leiden, als opvolger van Arminius. VIII. 14, 19, 205. - Veroordeeld door de Synode te Dordrecht. 80.

Vossius (G.J.), te Leiden, 1619. VIII. 89 v. - te Amsterdam, 1631. 121. - Zijn zoon Matthaeus, de Annalist, berispt. I. 169. II. 40, 165, 260.

Vrede, afzonderlijk vrede maken. IV. 355 v.

Vredehandelingen en Verdragen, te Aken (1748). XI. 117, 127, 134 v., 250. - Amiens, 1802. XII. 110. Baden, 1714. XI. 48. - Basel, 1795. XII. 253 v. - Breda in 1575. VI. 184-187. - in 1666. IX. 184-187. - in 1746. IX. 108 v., 117. Campo-formio (1797). XII. 106. - Chateau-neuf (of Chateau-Cambresis, of en Cambresis), 1559. VI. 12. - Crespi, 1544. V. 141. Geertruidenberg (1710). XI. 35 v., 213-217. - Gent (Pacificatie van), 1576. VI. 196-198.

[p. 190]

Keulen, 1579 en 1673. Z. dit Register op Keulen, bl. 108, en de voorafgaande Aanwijzing, bij Dl. VII. bl. 228. Nymegen, 1678. X.^(*) 61 enz., 82, 334. Passau (1552). V. 168. - Pyrenésche, 1659. IX. 45. Rijswijk (1697). Z. dit Register, bl. 162 ond. aan. Tilsit, 1807. XII. 117. Utrecht (1713, 1714). XI. 40 v., 44 v., 48. Verdun, 843. I. 104.^(†)

Vredenburch (kasteel), te Utrecht gebouwd. V. 61. - Geslecht. VII. 200.

Vreede (P.). XII. 330 (193). - G.W. Vreede (zijn kleinzoon). VII. 298. XI. 281, 264. XII. 131. XIII. 113, 202.

Vreeswijk (aan de Vaart). Komt aan Utrecht, 1375. III. 208. - Berucht geworden in 1784. 209.

Vries (de). Z. Tjerk.

Vriesland, Vriezen. Z. op de F.

Vroedschappen. VII. 263-268. (Z. Stedelijke Regeeringen.)

(Vronen, en) Vronergeest, 1297. II. 281, 347.

Vroom. I. 100.

Vrouwen-regeeringen. II. 114. IV. 59, 61, 96, 150. - Vrouwen, stijfhoofdig. XI. 6.

Vrije lieden; liberi. I. 315 v.

Vrij-corpsen. XII. 56 (enz.)-76.

Vrijdag (Witte). Z. op Witte. - Vrijdagen (De) in het leven van Willem IV. XI. 528.

Vrijgeleide geven. IV. 42, 342 v.

Vrijgevochten! IX. 1 v., 239.

Vrijheid in de Aristocratie. VIII. 216 aant. (Stadhouderloosheid. Z. IX. 218, 219.) X. 77. - Nederlandsche vrijheid naar Pestel. VIII. 233 v.

(*) Dit getal is bij vergissing uitgevallen in het Register, bl. 140.

(†) Ook hier, en hier vooral, geldt mijn gezegde, bl. 183, bij Veldslagen. Breed is Wagenaar's Bladwijzer, in artt. Verbond, en Verdrag, en Vrede, en Vredehandeling: want Wagenaar wilde alles geven wat hem in zijn nagaan der geschiedenis voorkwam; doch waarvan B. alles bij W. liet liggen (of als daar gelezen vooronderstelde), wat niet een wezenlijken invloed op onze staatsbetrekkingen of belangen had. h.w.t.

[p. 191]

Vrijheid van wil. VIII. 161 v.

Vrijheid der zee. VIII. 138, 241-245. IX. 317.

Vrijheids-boomen. XII. 102.

Vrijmetselarij, Vrijmetselaars (en hunne loges of lootsen). III. Voorb. en bl. 247-252, 269 v., 283, 287-291, 303. - Nederlandsche. III. Voorb. en bl. 307-311. - Over het boek: de Vrye-Metzelarij in haren eigendomlijken luister hersteld. 305 aant.

‘Vrij schip, vrij goed’ (?). V. 162. XI. 85. XII. 13 v., 48.

Vry Temminck (de). Z. op T.

Vrijwaringen (Sauvegardes). VII. 183.

Vrijwillige opbrengst. III. 68. Z. Beden.

Vuurst. I. 178 aant.

‘Vijf artikelen’ der Remonstranten. VIII. 17-21 (enz.). 78 v., 204 (227). - Voorgesteld en weêrlegd, 175-177.

Vynckt (van der) en zijne Geschiedenis der Nederlanden. V. 220. - Belangrijk uittreksel daaruit over den, oorsprong van den volkshaat tusschen de Spanjaarden en de Nederlanders^(*). 221-232.

(*) Er staat ‘Nederlanders en Spanjaarden,’ - maar de haat ontstond bij de Spanjaarden; ofschoon door bedrijf van Nederlanders; naderhand, onder Filip II en vooral onder Alva, kwam de reactie.
h.w.t.