Geschiedenis des vaderlands. Deel 5

V Deel.

Bladz. 13, r. 1, ‘Geheel Spanje in Karels macht’ enz.

Ferdinand, door opvolging aan zijn Vader Juan II Koning van Arragon, vereenigde in 1474 deze Kroon met die van Sicilië, en veroverde in 1492 't Rijk van Grenada op de Mooren; bij 't welk hij vervolgens Navarre voegde, 't geen hij Jan van Albret afnam, en bij capitulatie met de ingezetenen verkreeg.

Izabella was door den dood van haar broeder, Henrik IV, Koningin van Kastilië en Leon.

En dus werd Joanna, hun beider dochter, Koningin van geheel Spanje, Portugal-alleen uitgesloten.

NB. De tytel van Majesteit eerst aan de Koningen van Spanje gegeven, toen Karel V Keizer werd. Tot zoo lang altijd Hoogheid; even als in Engeland.

[p. 242]

Bladz. 65, aanteek. (1).

[Te dezer plaatse, aan 't eind van al de onmiddelijke gevolgen van die Vrede van Madrid, had ik willen verwijzen tot de Verhandeling van den Heer v. wesele scholten, welke ik bij nader beraad, (dus strijdig met deze aanwijzing) reeds vermeld heb hij bladz. 43 en 50; in deze Bijvoegs. bl. 216.]

Ald. aant. 2, r. 1: ‘Voorwendsel.’

[Z. robertson, Geschied. van Karel V, IV D. bl. 162 der Ned. Vert. en ancillon, Revolut. du Syst. pol. de l'Europe, II D. p. 158 sv. en de Schrijvers der Engelsche Geschiedenis. Het huwlijk met zijn overleden-Broeders Weduwe moest toen bloedschendig heeten, zoodanig dat zelfs geen Paus van het Goddelijk verbod had kunnen dispenseren! - waarvan thans onze Koning dagelijks dispenseert; en hoedanig huwlijk, trouwens, in sommige gevallen in dezelfde Goddelijke Wetgeving aan het Volk van Israël, uitdrukkelijk geboden was.]

Bladz. 105-107, en Opheld. bl. 224-226 (en vroeger IV D. bl. 105-107, en Opheld. bl. 360-364).

[De jure quo Gelriae Ducatus ac Zutphaniae Comitatus domui Austriacae cessit, is eene Doctorale Verhandeling van den Heer j.w. van thye hannes, Lugd. Bat. 1830: - doch eigenlijk slechts als inleiding te beschouwen eener publicistisch- en feudaal-juridische behandeling van dit historisch-belangrijk en ingewikkeld onderwerp.]

Bladz. 151, r. 7: ‘de beroemde Rudolf Agricola.’

[Mij dunkt dat dit B. onbedacht uit de pen gevloeid is, en zijn vlugge geest hier tusschen twee gelijknamige Agricolaas gedwaald heeft. Want de beroemde

[p. 243]

rudolf agricola, van Warfum in Groningen, leerling van Wess. Gansfort en een der herstellers der letteren in het Noordelijk Europa, was reeds overleden in 1485: maar onder de opstellers van het Interim, was de weifelende en woelige Protestantsche Godgeleerde joan. agricola van Eisleben, gest. 1566. Deze, Hofprediker van een Protestantsch Vorst die in den krijg de partij des Keizers gehouden had, liet zich nu nevens twee R. Catholijke Theologanten tot dat werk gebruiken, om (naar 't schijnt) nog iets voor zijne partij te behouden, en alle vervolging om den Godsdienst vóór te konten.]

Bladz. 221, r. 8 v. ond. ‘Olivier Cromwel.’

[‘On sait que les principaux chefs de la république, les grands moteurs du nouveau mouvement, Cromwell entre autres, voulurent fuir la Grande-Bretagne et échapper à une tyrannie imminente, et que ce fut le conseil d'état lui-même qui les contraignit à rester dans leur pays.’ Revue Britannique, Janv. 1834, p. 24, 't welk er te recht bijvoegt: ‘Preuve irrécusable que leur dessein n'était pas dès lors, comme l'ont prétendu les torys, d'attaquer la constitution d'Angleterre; mais que fermes et inébranlables dans leurs principes de liberté, ils commencèrent par tenter une fuite qu'on leur rendit impossible, et qu'ils finirent par engager un combat à mort dans l'arène dont on avait fermé l'enceinte pour les y retenir prisonniers.’ - (Men vrage dan niet meer, waarom de tegenwoordige monarchaal-constitutionele Duitsche Regeringen de landverhuizing van zoo velen hunner beste en nijverste inwoners, naar Noord-Amerika en elders, niet tegengaan.)]