|
| |
| |
| |
Ziele-Plicht.
Myn Sang-heldin bestaet met versch ghesneden pennen
Gods goedtheyt op een nieu vrymoedigh te bekennen,
Het lust haer andermael te brengen aen den dach
Dat Ionge-lieden oyt ten goede dienen mach.
Wy hebben van de plicht in dit ons nietich leven
Hier vooren aengeroert en eenighsins gheschreven,
Daer dient (na dat my dunct) daer dient wat by gedaen
Op dat mijn Iongelingh mach veyligh henen gaen.
Of yemandt al bestaet sijn Ouderen te eeren
En in een groote School veel wetenschap te leeren,
Waer by niet tijdich komt de eere Gods alleen
't Is alles niet met al, 't is alles buyten reen.
Of yemandt in gewoel of wercken nam behaghen
En bleef in sloovery zijn gantsche leve-dagen,
En daer ontbrack alleen dit sonderlinghe stuck,
Soo streckt doch al zijn doen tot swaerder ongeluck.
Hoort dan geliefde Ieucht, en vrome Iongelingen,
Hoort met vernieude lust mijn ted're Musa singen,
En na dat ghy haer sin ten nausten hebt ghelet
Dan plaetst de gantsche saeck in 's herten Cabinet.
Nu gaet mijn swacke pen wat naecktelijcker roeren
Haer die den waerden naem van Ledematen voeren
En steenen van Gods Kerck, die geestelijcke Bruyt
Die met besond're kracht steeckt boven allen uyt.
Ghy die dan nu alree (niet sonder goe ghebeden)
Den drempel van het Huys des Heeren hebt betreden,
Niet sonder goedt beraedt, en yverigh gemoet
Gehoort hebt en gesmaeckt dat aengename soet,
Ghy hebter dan geleert dat d'alderhooghste schatten
En heyl van uywe Ziel 't gheloove moet bevatten;
| |
| |
Een deucht, die door den Geest het herte wederbaert
En toont in alle daedt een Christelijcken aert:
Een deucht, die door de Liefd' en stichtelijcke wercken
Sich selver haest ontdeckt, en opentlijck laet mercken,
Waer door wy voor den Heer in sijn Gericht bestaen
En om des Heeren wil gantsch vry daer henen gaen.
Ghy hebter dan gheleert hoe ghy sult aenbesteden
Ter Danckbaerheyt aen God u eyghen diere leden:
Wel aen, o jeuchdigh volck, dit zy u eens geseyt
Hier ist dat u gheluck en hooghste goedt aen leydt.
Hoe soud' dien Iongelingh, hoe soud' dien mensche varen
Die 't beste van sijn tijdt, en 't bloeysel van sijn jaren
Den Sathan gingh besteen, hoe soud het hem vergaen?
Hoe soud hy voor den troon des strengen Richters staen?
Ach! als ick het bedenck, wat reden sou hy gheven
De Wet des hoochsten Gods staet in sijn hert geschreven:
Het boeck van sijn geweet de Richter open slaet
Waer in vast yeder daedt als opgetekent staet.
Schrickt hier van, lieve Soon, wilt Godt u jaren gunnen
Terwijl ghy jeuchdich zijt, terwijl ghy noch sult kunnen,
Terwijle ghy de tijdt, dien dieren tijdt geniet
Op dat sy u niet haest ontijdelijck ontschiet.
O 't is een groote saeck, die in sijn jonghe dagen
Des Heeren Christi jock ghewilligh komt te dragen,
Daer sich een jonge bloem de werelt als ontseydt
En tijdelijck sich selfs van haer geselschap scheydt!
Niet dat ick raed of prijs dat yemandt sich gaet gheven
In eenigh blind Convent en ledigh Monnicks leven;
Des grooten Godes Wet en wil dit immers niet,
Sijn wijsheyt ons al ver een ander wech gebiedt.
Een wettelijck beroep (hier voren van gesproken)
Daer heeft ('k verseker u) daer heeft niet aen gebroken
Of God heeft sulcks behaeght, die wil dat in het sweet
Den man en sijn ghesin sijn eygen kruymen eet.
Die wil dat sich den mensch sal voegen tot de saken
Die saligheyt, die ziel, die d'hooghste dingen raken:
| |
| |
Den mensch gaet opgericht, hy siet den Hemel aen,
Op dat 't geen Hemelsch is van hem mach zijn gedaen.
Ach 's werelts list en weeld' sijn stricken voor de Zielen
Het eynde streckt alleen om eeuwigh te vernielen:
En siet dit treft veellicht de onvolwassen Ieucht
De Ieucht die weynigh acht de Wetten van de deucht.
Haer sinnen zijn bestormt met veelderley voorcomen,
Seer haest is dan hier door wat ydels voorghenomen,
Na dat het in 't verstandt (dat doch niet wel en kiest)
Geoordeelt wert, waer door den wille 't wit verliest.
Leer dan o Ionckheyt, leer, leer goede reden hooren
En neyght tot Godes Woordt u al te keurig' ooren,
Soo sal u gansch bestaen op 't vaste zijn gebouwt
Dat nimmer en beswijckt, dat niemant oyt berouwt.
Doch om in dit bedenck wat dieper in te treden
Staet u (o waerde Soon) te letten op de reden
Die 't fondament betreft, de grondtsteen van het goet,
Het goedt dat onsen geest in vrede leven doet:
Dien Vrede des Gemoedts, die boven alle waerde
Is lust en ruste selfs, ja d'Hemel op der Aerde;
Waer eenigh Cabinet van dese stof ontbreeckt,
Gewis het gansch gestel in ydelheden steeckt.
Hier staet den aertschen mensch diens sinnen zijn aen't hollen,
Versteent, verstomt, verdwaest, en blinder als de mollen,
Hy tast hier na de wandt, en mist dit groote goedt,
Een hooger Geest ist die hem helper wesen moet.
Natura sal doch hier oock yet van willen spreken
Maer 't rechte padt daer toe sal stedes haer ontbreken:
Sy wil, dat dese rust, dit aldergrootste goedt
Gelijck zy aen de stilt' van eenigh groote vloedt,
Daer geen te schralen ebb' de ingewanden roeren,
Noch elders windt bestaet de baren op te voeren:
Sy seyt het is gelijck den juysten evenaer
Die swaerten in de schael noch winden werdt gewaer,
Blijft daerom als in rust, hoe wel door eve wichten
Sy lichtelijck beweeght en van haer plaets kan lichten,
| |
| |
Doch na een corte wijl sy wederom bestaet
Te soecken haer verblijf en tot de rust sy gaet;
Soo sal des menschen geest als tot de rust geneghen
Sich noch door hoop of vrees in't minste niet bewegen,
Niet voor een corte vlaech maer in een vasten standt,
Niet voor een tijdt alleen maer van geheeler handt:
Dan alderminst beweeght als weelde 't soet comt bieden,
Dan alderminst verschrickt als oordeelen geschieden:
Ia als de bleke doodt komt senden eenen pijl,
Of quelt den armen mensch met ramp een langhe wijl:
Doch dit most even-staegh en op gewisse gronden
Geduyrigh zijn betracht, en altijt zijn bevonden:
Maer waer was oyt een volck, waer is een eenich man
Daer by men dese deucht geduerich vinden kan?
Ach! 't is geen ware rust die in den schijn gelegen
Niet af laet om den mensch tot sonden te beweghen,
Die (schoon des herten schael al evenheden baert)
Noch efter het gemoedt met angst en schrick beswaert:
Wat baet het of doch eens genoeghsaemheden komen,
't En geeft geen ware rust, 't wert elders oock vernomen:
Derhalven moet dit werck wat vaster zijn geheyt
En tot dit swaer gebou een beter grondt geleyt:
Een grondt die even dan haer vasticheyt doet blijcken
Als hulpen van de mensch ons in de noodt beswijcken:
Als (alsser is geseyt) de doodt, die bleecke doodt
Bedreyght den arme mensch met d'al te harden stoot.
Dus immers kan genoegh een yeder licht versinnen
Dat 't geen Natura leert geen rust en kan gewinnen:
De saken deser eeuw zijn wonderlijck ghestelt,
Hier blijft doch niet een mensch geduyrigh ongequelt:
De vastigheden selfs zijn vol onvastigheden
De ruste sonder rust, de reden sonder reden:
Waer isset oyt geschiedt dat in ghelijcke schael
Des werelts saecken zijn gevonden t'eenemael?
De geesten van den mensch zijn menighmael ghenegen
Tot blijdtschap, tot vermaeck, tot alle goede wegen;
| |
| |
En morgen wederom de kansse schijnt verkeert
Daer is of dit of dat, dat allen vreuchde weert:
Daer komt een swaer gedwelm, een troosteloos vermoeden
En doet des menschen geest met droeve tranen voeden,
De sinnen zijn gantsch traech, en quellijck menichmael,
Het schijnt eens wech te gaen, maer neemt een wederhael
Niet anders als de Zee beroert door felle winden,
Of 't weder van de lucht dat niet is in te binden,
En hier op is geheel het fondament geleydt
Van 't geen de hooge School van 't Groot Athenen seyt.
Sulcx dat dan claerlijck blijckt dat sy wel ruste sagen
Maer konden niet verstaen waer rechte weghen lagen,
En hier uyt quam het voort dat sy soo swacken raedt
Bedachten, tegen 't leet van dit onrustigh quaet,
Dat groote mannen selfs, die wijsheyts name droegen
Vast stelden haren grondt in ydel vergenoegen,
In 't geen geen troost en geeft die eeuwelijck bestaet
In 't geen dat in der haest gelijck een roock vergaet.
Leer liever vrome Ieucht, leer hooger op te rijsen
En laet u door de Leer der Waerheyt onderwijsen,
Leer kennen wat het zy, gerustelijck te gaen,
En wat het is gheseyt de waerheyt te verstaen.
“'t Leyt dan niet in't gebruyck van uytterlijcke saken,
In oeffening' des lijfs, in blijdelijck vermaken,
In vrientschap deser eeuw, in rijckdom van het Lant,
In wijsheyt na het vleesch: in sonderlingh verstant
Om 't opgecomen cruys door aenwenst' te versachten,
En selfs de grootste weeld' als hinder te verachten:
Noch isset niet genoegh, al schoon men sich aenstelt
Als vreemd op deser aerd: en 't geen aen veelen quelt
Verachtelijck te sien: te beelden in de sinnen
Het eynde van het quaet soo wel als't eerst' beginnen:
Te mijden alle last en diensten van het Landt:
Te houden d'eygen geest als aen een vasten bandt,
Op dat hy niet verruck in d'opghecomen saken
Waer door men wil bestaen de ruste te genaken:
| |
| |
Te lachen in de feyl die m' in den naesten siet:
Op't oordeel van het volck in't minst te steunen niet,
Maer selver recht verstaen het geen men dient te weten:
Oprecht en vroom te gaen, geveynstheyt te vergeten:
Sich selfs na waerd' besteen: gebruycken daer het dient
Of d'eensaemheyt, of ooc 't geselschap van een vrient:
't Gemoedt na consten aerdt soo deftigh te regeeren
Dat ons noch losse vreucht, noch tegenheyt kan deeren:”
Dit alles en niet meer na reghel wel betracht
En tot den hooghsten trap der wijsheyt opgebracht,
Kan noch geen rechten troost of verghenoegen geven;
En vraeght ghy waerom dat? die dingen slaen op't leven
Alleen in dese tijdt, oock isser niet een man
Soo kloeck, soo wijs, soo sterck, die dit bereycken kan.
Gerustheyt des Gemoedts is een der hooghste schatten
Die geen verdruven mensch ten rechten kan bevatten:
Wy moeten in dit werck al vry wat hooger gaen
Eer wy dit wichtigh stuck ten vollen recht verstaen.
Gaet dan mijn Musa, gaet, gaet dieper hier in treden
En geeft mijn Iongelingh hier van een naerder reden
Op dat hy claerlijck sie, en oordeel met bescheydt
Wat aen het principael van deser sake leydt.
Dit dan seer groote Goedt heeft bittere vyanden
Die nimmer af en staen ons elders aen te randen,
Te rooven (kan het zijn) te brenghen in den Geest
Een helsch, een bitter vyer daer voor het herte vreest:
Siet dit most dan voor eerst wel klaer zijn aengewesen
En redenen ghetoont, om haer niet meer te vreesen:
Wie heefter ware rust en vreed' in sijn gemoedt
Die noch niet wel en kent het geen hem hinder doet?
Wy kennen dit verdriet, en weten hare machten
Maer door des Heeren hulp, wy hare cracht verachten.
Twee saken alhier daer in men 't al vervaet,
Waer door ons ramp en schrick met felle nepen slaet.
“'t Is dan des quaets gedenck door onse daet bedreven
Of 't quaedt dat ons genaeckt, en dick de ziel doet beven
| |
| |
In steeds verwachte schric: d'Eerst is der sonden aert,
De tweede niet als straf die ons de sonde baert.
De eerste moet van kant, en uyt den wech genomen,
De tweede gantsch versacht, sal ruste zijn becomen.”
De sonden zijn het aes, de Sathan afghegaen,
Sy moeten dan geheel van ons zijn wech ghedaen.
Der straffen fel gevolgh is eenichsins ghebleven,
Doch tot der zielen nut, en teugel van het leven,
Tot oeffeningh des geests, en doodingh van het vleysch,
Dat hier door werdt ontseyt sijn al te gragen eysch.
De sonden zijn de stof die straffen toebereyden,
Die ons van Gode selfs en van de ruste scheyden:
Waer kan een teer gemoedt in vreedsaemheyt bestaen
Dat steedes onderstaet zijn Schepper af te gaen?
Kan yemandt desen schat uyt diepe putten delven
Die vyandt blijft met God en van sijn eygen selven?
Comt oyt omtrent den mensch aenwassen in't gemoedt
Een vrede sonder kracht van 't alderhoochste goedt?
Wy weten al dat neen, wy weten, ja ghevoelen
In't midden van de lust een onverdraeghlijck woelen:
De sond is als een Slangh die m' in den boesem voedt,
Niet anders als een ey van Draken uytgebroedt
Dat eens in wraeck ontwaect, comt schendich uyt te breken
En door een boos vergif het ted're hert af-steken.
Doch desen boosen gast en storm niet even-staegh
Oock somtijdts geeft hy rust, en rust een lange vlaech;
Maer immers wie derf eens de vyandtschappen tergen,
Het vyer in yemandts schoot en laet sich niet verbergen:
Des sondaers herte bloedt vaeck als sijn tonge lacht,
Noch soeckt hy and're plaets al is het bedde sacht,
Hy walcht van dit en dat, doch vraecht men eens de reden
Sijn vyandt is hy selfs: Dat laet hem niet in vreden:
Dien beul hy menichmael inwendelijck gevoelt,
Dat hem gelijck een vyer omtrent het herte woelt,
En nimmer laet in rust, waer by de Prins der Hellen
Sijn al te grooten schrick, sijn laetsten strick gaet stellen;
| |
| |
Sulcks dat den armen mensch (niet anders als het dier
Gebraden in de pan) gaet springhen in het vyer
Ha schrick en droeve saeck! een helle isser binnen,
En siet een tweede Hel gaet dan noch eerst beginnen.
'k En spreke van geen mensch die wit en sinnen mist,
Die sich in swaer bedwelm ontijdelijck vergist:
Gods oordeelen zijn swaer en schrick'lijck in ons oogen
Wie kan des Grooten Gods rechtvaerdigheyt gedoogen:
Voor my ick hem beveel 't geen ick niet kan verstaen
De slechtt' en rechte wegh is veylichst hier te gaen.
Doch vint men noch een volck van so een ruym geweten
Die 't al omtrent haer gheest uytbannen en vergeten,
In welckers herte niet dan hardigheyt en woont,
En 't aengesicht oock nauw' den minsten blos vertoont:
Men vindter hedensdaeghs bequaem om in te slocken
Moordt, overspel, en roof, met over-groote brocken:
De handen, even noch bedropen van het bloedt,
Daer wert haer holle maech al happich mee gevoedt:
Die siet men van den buyt gansch groote stucken breken
En in haer diepen tas, of grooten gorgel steken.
Doch 't uytterlijck geblenck wel vrolijckheyt betoont
Maer binnen in 't gemoet en deerlijck wroegen woont.
Wie sal voor 'smenschen ooch geveynstheyt cunnen schromen
Die een veel slimmer daedt voor God heeft voorgenomen?
Doch als maer eens de nacht van swarigheyt ontstaet,
Dan siet men al dien glans, dat uytterlijck cieraet
Gelijck een roock of damp tot ydelheyt verdwijnen,
En daed'lijck is gedaen dat uytterlijcke schijnen:
Licht vliegen seer gelijck, schoon brommend' in de locht
Maer drucktse metter handt, ghy vint een ruwe vocht,
Soo gaet het even hier: sy swemmen in de sonden,
En daer wert in haer hert geen tegenheyt gevonden:
Sy groenen als Lauw'rier, en steken moedigh op
In't midden van het volck dien al te trotsen kop:
't Schijnt even of haer rijck hier immer sal beclijven,
En haer te steylen top in eeuwigheden blijven:
| |
| |
Maer ach! 't is in der haest, 't is haestelijck gedaen!
Dien al te schoonen glans moet als een bel vergaen;
d'Inwendige getuygh, conscienti en geweten
En kan doch nimmermeer haer plichten gansch vergeten.
Al schoon dan noch de rugg' die slagen werdt gewent
Sy komen voor gewis, sy treffen op het endt.
Siet yemant groen getwijch, en doorgedroncken tacken
Vast smeulen op het vyer en in den oven backen,
De brandt, de felle brandt vertoeft een kleyne tijt
Maer vat te feller aen, en schadelijcker bijt.
Soo gaet het hier te werck, het binne-vyer kan woeden,
Niet anders als een mensch diens ingewanden bloeden,
Schoon neus en mondt gestopt, de eens begonnen vloet
Keert elders in de borst, en daer de schade doet.
Sal niet een boos gheswel den Medicijn bespotten
Soo langh de splinter clopt, en leytter in te rotten?
Geen tijdt dit hier versacht, noch eenich brant vercoelt,
Maer doet den lijder 't quaedt noch heviger gevoelt.
Geen vrede kan daer zijn, het is ons alles tegen
Ten zy dien Grooten God tot onswaerts is genegen:
Ten zy wy sijn Gericht versoenen in der daet,
Op dat sijn fellen ernst de straffen achter-laet:
Siet u gewisse selfs is een van Gods dienaren,
Sy sal haer 's Meesters wil getrouw'lijck openbaren:
Sy sal u als verwoedt in 't aengesichte sien,
Soo lange ghy niet komt versoeningh aen te bien:
En siet waer werter oyt versoeninghe gevonden
Ten zy daer op geschiedt vergevingh' van de sonden?
God is geen dobbel hooft, hy sek're straffen dreycht,
Al watter met een lust tot sonden is geneycht:
Sijn heylich strengh Gericht sal niemant hier verschonen,
Want in sijn hogen troon Trou, Cracht en Waerheyt wonen.
God is een vryen geest die geen geveynstheyt kent:
Wiens eygenschap is tot rechtvaerdigheyt gewent.
Daer kan dan geensins hier vergeving' staen te hopen
Soo langh in't groote Boeck de sware schulden loopen:
| |
| |
Indien dan niet geschiedt voldoeningh van het quaet,
Soo isset dat oock God gheen straffen af en laet.
Hy is geen Crediteur, die sich laet vergenoeghen
Wanneer men op de schuldt soo yet wat gaet toe voeghen
Waer door de volle som geacht moet zijn betaelt,
En daer op den de schuldt ten vollen doorgehaelt;
Neen, neen de groote God moet volle maet geschieden,
Geen schuldenaer kan hier sijn groote macht ontvlieden:
Geen sterffelijcke mensch kan voor sijn Troon bestaen
Ten zy des Richters eysch ten nausten is voldaen.
Voldoeningh niet geschiedt ten zy wy af betalen,
Ten zy wy het randtsoen genoeghsaem kunnen halen:
Ten zy wy schieten op een meer dan endtlijck goet,
Nadien hier d'Eeuwicheyt te vreden wesen moet.
't Oneyndelijck Gericht heeft quetsinge ghekregen
Een Paey die eeuwigh is moet dit al teghen wegen:
Daer moet als in Balans in onsen Credit staen
Ghelijcker van te voor in Debet heeft ghedaen.
Besiet nu eens de mensch, laet reden u beheeren
En wilt van dese saeck eens goede gronden leeren,
Helaes! hy comt te cort, te veel hem hier ontbreeckt,
Den mensch gansch t'eenemael in sware feylen steeckt:
Sijn wercken zijn onnut en niet dan enckel sonden,
Het wert voor Godes Troon gansch smettelijck bevonden
Al wat hy practiseert: en comter eenigh goedt
't Is plicht, 't is enckel schult, 't is reden dat hy 't doet.
Waer blijft verdienste dan? De Wet eyscht al de crachten,
Volmaecktheyt in de Ziel, sijn binnenste gedachten
Waer was oyt sulcx by ons? Waer blijft verdienste dan?
Waer sal de sake zijn? Wat reden isser van?
Helaes hy comt te kort! Hoe sal hy kunnen winnen
Die is en blijft onnut, onmachtigh te beginnen?
En schoon daer was noch yets omtrent een goede daet
Geregelt na de Wet en rechter deuchden maet,
Soo kan men immers hier geen schulden af betalen
Des eens verloopen tijts, die niemandt kan herhalen:
| |
| |
Sal dan een eenigh werck, dat doch vol feylen steeckt
En daer aen noch soo veel in waerdigheyt ontbreeckt
Betalingh zijn aen God? Wat dwaesheyt wy vertoonen!
't Is of wy 't hooghste goedt met dadel-schillen loonen.
En wat ist goede doch, dat oyt den mensche doet?
Is d'Heere niet alleen den Gever van het Goedt?
Ist niet des Heeren Geest die in ons comt verstercken
Het willen niet alleen maer 't eyndelijck uytwercken?
Wat stoft men van ons cracht, die t'eenemael beswijckt
Wanneer ons beste werck by Godes Wetten blijckt?
Waer blijft verdienste dan? Ia waer doch sal hier blijven
Yets, daer mee dat men noch een ander soud' gerijven
Als overschietend' werck? Hoe is men dus verkeert!
Hoe werdt dees' rasery van menschen noch geleert!
Daer moet dan hooger Geest in onsen boesem dalen
Waer door wy voor ons sien een anderen betalen:
Een Ander, die in waerd' het eeuwich balanceert,
En al de schulden boet, en al de straffen weert:
Een Ander, die gelijck in dit ons eygen wesen
Rechtvaerdigh selver is, en voor oprecht gepresen:
Die selfs in sijn persoon wat meer als mensch bevaet,
Doch zijnde Mensch als Mensch, ooc God is in de daet.
Maer ach! waer sullen wy een sulcken waerde vinden?
Waer anders als in Hem, die ons te vooren minden?
Die eeuwelijck met Godt als Godt in vreuchde leeft,
En 't menschelijcke vleesch hier aengenomen heeft?
Wiens Waerdigheyt en Cracht in corten eens voldede
't Geen niemandt konde doen al schoon hy eeuwigh lede:
En waer toe, waerde Soon, wat dienter meer geseyt?
Ghy weet in wien ons hoop en hoochsten vreuchde leyt.
Ghy weet, ghy hebt gheleert, het is u onderwesen,
Ghy hebt het na getracht, en dickmael overlesen,
Ghy weet op wien ghy steeds ten vollen hebt betrouwt,
Op wien het fondament der saligheyt gebouwt.
't Is Iesus Christus selfs! dien Helt, dien grooten Waker,
Dien Heylandt in den noodt, dien trouwen Salichmaker:
| |
| |
Geroepen en gesalft tot Leeraer, en Propheet,
Die Godes Grooten Raedt ten alderbesten weet,
En ons dien openbaert: Tot Priester, die sijn leven
Voor onser zielen prijs ten Offer heeft gegheven,
En ons met God versoent: Tot Coninck, die regeert
En maect dat ons alhier noch Doot noch Duyvel deert,
Maer sal ons neffens hem in eeren hoogh verheffen,
En met sijn ys're staf de aerde potten treffen
Die ons hier schade doen, dien Goddeloosen hoop
Gekantet tegens God, en al des Waerheyts loop.
Wel aen, o waerde Ieucht, wilt desen Vorst ontmoeten,
En sijner waerdicheyt tot in het herte groeten:
Hier Liefde, Troost en Heyl in eeuwigheden set,
Geeft hem de beste plaets in 's herten Cabinet;
Ia geeftse hem alleen, en acht u niet te weten
Als desen, diens gedenck ghy nimmer moet vergeten.
Het gene ghy gereedt, en t'aller tijden doet
Tot sijner eer alleen geregelt wesen moet,
Waer van (ten tweeden) hier sal dienen wat geschreven
Op dat wy ware rust ghenieten in dit leven.
Soo is dan nu alree het fondament geleydt,
En van dit groote goedt ten cortsten yets geseydt;
Maer noch ist niet genoegh ten zy wy dese schatten
In 't binnenst' Cabinet omhelsende bevatten.
't Geloov' is hier alleen dat ons dit eygen maeckt,
Waer door men aen de rust, en in de ruste raeckt:
't Geloov' is hier de handt, en 't hertelijck verlangen
Waer mede wy dit goedt aengrijpen en ontfangen.
Ontfangt dan zielen rust en weest'er in verheucht,
Gelooft, gelooft alleen, ghy die ontfangen meucht:
Gelooft, en siet ghy hebt alreede dat ghenoten
En zijt in 't saligh tal der Heylighen besloten:
V rest alleen dit stuck, op dat het claerder blijck,
Tot yeders troost en hulp, te stellen in practijck,
Ten prijse onses Godts, en tot u eyghen besten,
Op dat ghy rust ghevoelt, en eyndelijck ten lesten
| |
| |
De heerlijckheyt behelst; dies zy u dit een spoor
Tot Godes grooten Woordts seer vlijtelijck gehoor.
Hier op dan gaet te werck de plichten te betrachten
Hier vooren aengeroert, soo sult ghy loon verwachten:
Soo sal u in den noodt des Heeren rechterhandt
Geleyden na de rust van 't saligh blijde Landt.
Schoon dan benautheyt dreygt en cruys u wil versmachten
Noch isset niet met al, noch sult ghy't al verachten
Door 't wachten van dit Heyl, ja selfs in 's doodes dal
Dit u een vasten wijck en hulpe wesen sal.
Het cruys sal selfs den wech door 's Hemels wijs beleyden
Na 't eeuwich Vaderlandt wel salighlijck bereyden:
't Sal dienen tot een spoor en zegen die God geeft
Op dat ghy na dees' tijdt by hem in vreuchde leeft.
Vreest dan niet, waerde Soon, als tegenheden komen
Dit hebben 't heyligh Volck tot aller tijdt vernomen;
Dit heeft u Godes Soon te vooren voorgeseydt
En tot een seeck'ren troost de weghen toe-bereydt.
Wy moeten door den drangh, en over-groote baren
Wy moeten door den storm van dese werelt varen:
Wy moeten nimmer hier, wy kunnen niet bestaen
Om sonder eenigh leet ten Hemel in te gaen.
Ach! 't is des Heeren gunst indien wy adem halen,
Indien hy ons verrijckt den naesten te betalen;
En soo daer boven noch wat merck'lijcks overschiet
Het is des Heeren gunst, soo yemandt dat geniet.
Wy moeten't daeg'lijcx broot van d'hoogsten Gever bidden,
En dat sijn goedtheyt dat wil storten in het midden
Van onsen Tafel-ring: Van hem comt gunst en cracht,
Door hem sal ampt en plicht van ons wel zijn volbracht.
Is u een ruym ghenot op aerden toe-gemeten,
Wilt dan, o waerde Ziel, u Schepper niet vergeten:
Weest danckbaer in u staet daer in ghy u bevint,
Op dat u vroom gemoedt noch grooter schat gewint.
Daer is gheen snooder dier op aerden oyt bevonden
Dan datter heeft begaen ondanckbaerlijcke sonden:
| |
| |
Het is een oude spreuck, onwaerdigh dat hy eet
Die 't eens ontfangen goedt ontijdelijck vergeet.
Gevaerlijck is de Weeld'! (hier elders van geschreven)
Sy sal u licht tot sond' ontijdich overgheven:
Siet dat dien Delila u niet in slaep en wieght,
En uwen vryen staet ellendelijck bedrieght:
Draeght vry een wack're sorgh, veel eerder stopt u ooren
Eer ghy dien Toover-sang van haer soudt willen hooren:
De goeden deser eeu zijn u maer toeghepast,
Ghy zijt hier in den tijdt gelijck een vreemden gast:
Wy moeten voor Godts Troon eens rekeningh betoonen
Waer na ooc d'Opper-voocht rechtvaerdich sal beloonen,
Verwacht dan desen tijdt met Lampen toebereydt
Tot dat Godt eens de ziel van desen leven scheydt.
Soo dan weest vroom en trou in 't geen u zy gegeven,
En dat u is betrout, of daer in ghy u leven
Als eygen slijten moet, tracht na een stillen geest
Op dat ghy vredigh leeft en Godt in 't herte vreest.
't Zy waer ghy u dan vindt in Landen ofte Steden
Of elders op de Zee, geeft sin en ziel te vreden,
Denct dat Gods wijsheyt selfs u dit heeft toegevoeght,
Ghy vindt een grooten schat indien ghy wel-genoeght.
Laet dan den Ambachtsman met vreuchden vry beginnen
Om met sijn handen werck den trouwen kost te winnen:
Laet dan 't leer-gierigh hert gaen oeff'nen sijn verstant
En met een wack're Geest de consten slaen ter hant:
Laet dan den Landtman hier den acker vlijtich ploeghen,
En nemen in sijn staet een sonderlingh genoeghen:
Laet oock den Zeeman selfs doorloopen menigh kust
Sijn hert hy stedes vindt in sijnen God gherust.
Laet vry een harde storm hem elders overvallen,
Laet een vyandigh volck beclauteren de wallen
En blasen wraeck en moordt; den vast gesetten geest
Niet overmatigh schrickt, noch in sijn herte vreest.
Laet yemant quetsingh, sieckt' en tegenheden quellen,
Of door een felle koorts de leden gantsch ontstellen,
| |
| |
Noch sal een vaste Ziel gelijck een aenbeeldt staen,
En midden in't gevaer tot sijnen Schepper gaen,
Die 't alderbesten kent wat wy in noodt behoeven,
En dickmael onse deucht in swackheyt wil beproeven;
Sulcks dat dit lijden selfs en alderhande pijn
Hem dienen sal tot goedt, en endtlick salich zijn.
Siet hier dan vrome Ziel die doch wat goedts betrachtet
En 't eeuwich hemelsch meer dan dit verganck'lijc achtet,
Siet hier een vaste voet, een wel-gelegen padt,
Een Bron, daer uyt ontstaet dien alderbesten schat.
Comt ghy dan 's morgens vroegh uyt uwen leger rijsen,
Wel aen, bedenckt dit stuck en wilt den Heere prijsen:
Begeeft ghy u tot werck (u eygentlijck vertrouwt)
Altijdt in u gemoedt des Heeren Tempel bouwt:
Geniet ghy spijs of dranck, wilt God geduyrich dancken,
Soo sult ghy uyt den geest verdrijven quade rancken,
Soo sult ghy metter tijdt bevinden uwen aert
Geneghen tot het goedt, en weder als gebaert:
Den Hemel sult ghy steeds tot binnen u ghenieten,
En voelen in u hert die groote stralen schieten
Van troost, en ware vreucht: Wel aen dit niet vergeet,
Stelt u als voor het oogh van Hem die 't alles weet:
En weder voor den mensch met onbesmette leden,
Rechtvaerdigh, kuysch, en trou in alle goede zeden:
Soo sult ghy vreuchde sien, en werden wel gherust
Ia selfs in u verdriet bevinden nieuwe lust.
Is dan een dach verby, den slaep vermaent de leden
Tot ruste, maer den geest, tot vyerige ghebeden:
Dan sult ghy in bedenck eens tot u selver gaen
En overweghen daer hoe al u dingen staen.
Ach! datter wierdt gelet op d'aldergrootste saken,
Soo souden veel de ziel een goeden leger maken!
Een Rentemeester die sijn rekeningh besiet
(Versekert in sijn doen) is des te slimmer niet.
Wel aen dan vrome Ziel! treed soo aendachtich binnen
Tot in uw's herten Choor en roept aldaer de sinnen:
| |
| |
Eyscht rekening' van als, laet 't oogh, het oor, den mont,
Ia laet het herte selfs eens openen den grondt
Van al haer gantsch bestaen, in dit ellendigh leven,
En selver desen dagh voor Godes Throon bedreven:
Spreeckt dan vry by u selfs, heb ick't al wel betracht?
Heb ick des Heeren Wet al hoochst en meest geacht?
Heb ick in Godesdienst oock erghens my vergeten
't Geen noodigh was gevolght, en dat ick moeste weten?
Is tongh, en hert van my ten prijse Gods bestiert?
Heb ick des Heeren dach al rechtelijck geviert?
Mijn Ouderen ge-eert, mijn Ouderen bewesen
Den plicht die in dit werck hier voren staet te lesen?
Sy, die ten opsicht van dit mijn wel-leven staen
Heb ick mijn schuldigh' Ampt daer nevens al gedaen?
Heeft my een grammen moed den geest ooc doen beroeren?
Heb ick my laten oock tot haet en nijdt vervoeren?
Heb ick 't voortteelligh zaedt onrechtelijck gestort?
Of mijnen naesten oock in goederen verkort?
Sijn goeden naem bevleckt? Liet ick de sinnen neygen
Tot yets waer van Gods Wet my straffe toe comt dreygen?
Dit al wel aengemerckt en vlijtelijck bedacht,
En daer meed' uwen tijt geduyrigh toegebracht
Sal een bequame kours in al u dinghen maken,
En brengen als een slot op u begane saken.
Als't nu veellicht ontbreeckt (gelijck het stedes doet)
Daer dient de schade met een beteringh gheboet.
In't geen daer is geseyt van d'avondstondt voorschreven,
Soo moet het even gaen met d'Avondt van ons leven:
Hier tegen dient gestaegh en altijdt opghelet;
En na voorgaenden stijl een vasten voet gheset.
Soo dan, o waerde Volck, wilt vry met my belijden
Het geen ons dan betaemt te spreken in die tijden:
Als Godt de Ziele roept, en 't Lichaem werdt tot stof
Laet nu sulcx zijn bekent tot onses Scheppers lof:
Ach! 't is een lastich woordt, O mensche keeret weder,
't Is voor het vlees een schrick, gheworpen als ter neder
| |
| |
Vast hijgende te zijn, maer siet den geest vol gloedt
Van vyerige begheert, vlieght Gode te gemoedt.
Bedenckt dit soete Ieucht: Wat soud u doch verschricken
Siet uwen Heylandt leeft, die sal u dan verquicken:
Zijn uwe sonden swaer en quellens' u gemoedt
Godt ist die s'u vergheeft, en verre van u doet:
't Is waer, des Heeren handt druckt u alsdan de leden
Maer even niet te min gevoelt ghy danckbaerheden
In 't midden van de smert, ghy weet, ja ghy ghevoelt
Dat sijn Genaed' en Gheest u in herte woelt;
Dies barst ghy vrylijck uyt, en roept, O Vader! Vader!
Ghy zijt alleen mijn Hulp, mijn Trooster, mijn Weldader,
'k Geloof, hoewel noch swac; 'k weet wien ic heb vertrout
Ick weet dat mijn vertrou staet op dien Rots gebout.
Van selver ben ick niets, in my en zijn geen crachten
Maer nimmer zijn beschaemt die op u goetheyt wachten:
Ghy hebt, o goede Godt, u gunst wel vast geheyt,
En tot een saligh end de grondt in my gheleyt;
Voltreckt, voltreckt het haest, ghy die het hebt begonnen
En laeft mijn arme Ziel, aen 's levens versche bronnen
Daer boven in u Huys: Siet my genadigh aen
In hem, die voor my sterf, en alles heeft voldaen.
Een Vrome Ziel in Godt gherust
Geniet een sonderlinghe lust!
Al treft hem wraeck, en enckel spijt;
Al raeckt hy hier sijn schatten quijt;
Al lijdt hy wat men lijden kan,
Al werdt hy een ellendigh Man;
Al bast den Duyvel en sijn maet;
Noch isset dat hy seker gaet:
Noch acht hy 't altesamen niet,
Sijn oogh om hoogh op Gode siet.
|
|
Auteursrechtvrij