|
| |
| |
| |
Sinnebeelt,
Op den Reghel, Ghenoegh is meer dan veel.
Het Muysje van de Stadt den Veldmuys gingh begecken
Verwondert hoe hy't daer so soberlijck kond strecken,
't Zijn Wortels, Cruydt en Gras daer meed' ghy wert ghevoedt,
Tot mijnent (seyt het beest) is alderhande soet:
De Veldmuys neemt een proef, comt by sijn macker eten,
Maer ongewone schrick deed' hem den smaec vergeten;
Dies riep hy overluyd', o nederighen graet,
Hoe vreedsaem is u lot, hoe veylich uwen staet!
| |
| |
| |
Naerder opmerckingh.
Siet oock hoe nietigh stof ons kan ten goede strecken
Indien wy maer den Geest tot schranderheden wecken!
Het geeft een nutte les al was't een cleyne Mier,
Een Bye, Spin, of Vliech, of noch al cleynder dier.
Hier comt een schrale Muys gansch nietich in ons oogen
En heeft aen my (ick kent) selfs mijnen geest bewogen;
Want als ick met bedenck de dinghen oversach
Ick vandt een diep geheym dat hier verborghen lach:
Ick vandt dit ongediert de menschelijcke saken
En haer verscheyden staet seer eygentlijck ghenaken:
Ick vandt dit Sinne-beeldt, dat yeder deftigh Man
Al schoon het niet en spreeckt noch efter leeren kan.
't Stadt-muysje veeltijts vreest voor veelderhande dinghen
Die of hem ongerijf of swaer verdriet toebringhen,
't Heeft midden in sijn vreuchd (al was het schoon te gast)
Een ingheboren schrick een ongescheyden last:
Een vreese, die hem vaeck de soetigheyt van't eeten
En vreuchde van het mael in haesten doet vergeten:
Men heeft hem mick of strick, of loose val bereydt,
Of elders slim vergif in stilte wech geleydt:
Hier sit een snoode Kat, of een van sijn ghesellen
Om dit ellendigh wicht te dooden en te quellen,
Daer leyt een ander beest wel happigh na den buyt
En drijft dit cleyn ghediert ter schuyr en kelder uyt.
Heel anders ist int veldt, daer is men onverdreven
Daer werdt geen spijs of dranck door slim regael vergeven:
Men eet gantsch onbeschroomt, men vinter spreng noch val,
't Is alles goedt en soet, en luchtigh over-al.
| |
| |
Daer leydt geen listigh Speck in't ralijd'-huys ghesteken,
Of in een hollen block, om hals en been te breken:
Daer is gheen felle Kat die op den haspel past
Daer is noch strick noch schrick, of dierghelijcke last.
Maer waer toe dit gheseyt en duyster voorgeschreven
Terwijl het is een beeldt van dit ons gantsche leven,
Dat doch in schijn van weeld', in armelijcken staet
Of eenigh stil beroep al sachtjes henen gaet?
Des Rijckdoms overvloedt in p'rijckel is ghelegen:
De Armoed is geneyght tot sorghelijcke wegen:
Den Middelbaren staet, die dien ghenieten mach
Voorwaer hy vindt gheluck, en menigh blijden dach.
Des Rijckdoms overvloedt is als de steyle klippen
Daer windt en haghel bast, en daer de voeten glippen
Ten schadelijcken val: des Rijckdoms overvloedt
Het lichaem dickmael deert, en grooten hinder doet.
Het gene dat den mensch tot nooddruft comt te nutten
Dat doet de leden goedt, dat kan hem onderstutten;
Maer watter boven dit een gulsich mensche brast
Het dient hem tot verdriet en schadelijcke last.
't Is stof van alle quael al watter boven maten
Ten monde werdt gestiert en verder inghelaten,
Al watter om den arm, of aen de leden hanght
Dat ons of grijpt, of nijpt, of in de leden pranght:
Al wat te boven kijckt de borgerlijcke formen
Dat sal den tijdt, den spijt, den fellen nijdt bestormen:
Dat is een hatigh dingh, al was het wonder hoogh,
Dat is een steegh gemerck in aller menschen oogh.
De staten deser eeuw' zijn even als de vloeden
Sy vlieten evenstaegh, en menighmael sy woeden
| |
| |
Niet anders als geperst van een te fellen storm,
Waer door de mensch verdwijnt gelijck een schrale worm.
Is yemandt in ontsagh, in waerdigheyt geresen,
Van yeder een gevreest, van alle-man ghepresen,
Wel haest leydt al sijn glans en over-grooten lof
Gedompelt in het sandt, begraven in het stof.
Heeft yemandt macht van goedt en schatten boven maten,
Siet morgen moet hy haest dien grooten buyt verlaten;
En dat hem van te voor soo lieffelijck toescheen,
Dat leydt hem nu en perst gelijck een sware steen:
Doch boven al de Ziel werdt door besond're reden
In swaren ongeval ghevarelijck bestreden,
Den Vinder van het quaet loert op een graghen buyt
En stroyt hem in den wegh een stekend' distel-cruyt:
In somma die in weeld' of hoogheyt hier gheraken
Kan licht een groot gevaer of droeven val genaken;
De lust, de soete rust bevindt men aldermeest
Omtrent de Middel-graedt daer God werdt ingevreest.
Des Armoeds hard gedrangh kan oock ter ander zijden
Den mensche vallen doen in een seer bitter lijden:
O! daer de schaersheyt heerscht, en daer den honger bijt
Gewis een vroom gemoedt veel ongemack en lijdt,
Sijn wijsheyt blijft bedwelmt, hy moet steedts practiseren
Om eerelijcke winst, om lijdtsaemheyt te leeren,
De smaet, de bitt're smaet hem vaeck in't herte nijpt
Waer tegen hy hem oock seer lichtelijck vergrijpt.
Ach! 's menschen geest is swack, 't Zijn vast gesette sinnen
Die haer door dit tempeest niet laten overwinnen:
Besonder als in noodt dien Grooten Vyandt bast
En tercht den armen mensch met noch een swaerder last.
| |
| |
Wie isser die niet sal des werelts goedt begeeren?
Wie isset die voor God niet haest sal murmureeren?
Wie isset die sich niet in dit of dat vergeet,
En knaeght sijn herte-vleesch met een geduyrigh leet?
Het Middel-leven dan, O! die het mach erlangen
Verstaet nauw' wat geluck by immer heeft ontfangen,
Die laegh en seker gaet, en verre kijcken kan
Hy heefter met vermaeck een stedigh voordeel van.
Die 't Zeyltje licht en swicht kan veyligher laveeren
Geen p'rijckel hem genaect, geen cleyntje kan hem deeren.
Die niet te hooge vlieght en vreest gheen swaren val
Die by de gronden sweeft is veyligh over-al.
Siet Croesus, nu met staet en rijckdom overgoten
(Die alderhande weeld der werelt heeft genoten,
Verheven tot de Croon en Konincklijcke pracht,
Van yeder aengesien, en wonderlijck geacht:
Wiens Cabinetten staen gepropt met waerde schatten,
Diens grootheyt sijn gemoet (nau machtigh te bevatten)
Doet wanen dat by selfs oock boven al dat leeft
Het alderhooghste goedt alreed' ghenoten heeft)
Gaet seker Philosooph sijn grooten rijckdom toonen,
Hy leyd hem in de Zael daer in hy plach te woonen,
En na den Wijsgier soo den Rijckdom had verstaen
Sprack hem daer op de stond den rijcken Coningh aen;
Segh, hoogh-geleerde Geest, aen wie ghy in dit leven
Den prijs van't hooghste goedt wel eens soudt willen geven?
Aen Tello (seyd de Man) d'Athener, die ick weet
het leven vroom en trou te hebben wel besteedt:
Sijn Kinders waren kloeck, verstandigh daer beneven,
En hy tot alle geest en deuchden aenghedreven
| |
| |
Sterf eerelijck de doodt, en even daer hy sterf
Hy oock een graf na wensch seer eerelijck verwerf:
De Coningh die dit woordt niet veele kan behagen,
Bestaet het andermael den Kloeckaert af te vragen:
Wie seghstu (wijse gast) wie ist, dat na dien man
Ten opsicht van 't geluck dien tijtel draghen kan?
Cleobis (seydt de Vriendt) en met hem inghespannen
Sijn broeder Bito, vroom, seer sterck en cloecke Mannen;
Argivi van gheslacht, die sonder groote pijn
In eerelijcken lof oock vroom ghestorven zijn.
De Coningh staet verbaest; o wijsgier van Athenen!
O Solon! (seydt de Vorst) waer wil dijn reden henen?
Sal nu mijn groote staet, en treffelijcke macht,
Sal mijn seer groot gheluck by u niet Zijn gheacht!
Ghy immers hebt gesien mijn hoogh verheven suylen,
Ghy weet waer over-al mijn groote schatten schuylen,
Ghy siet, ick heb ontsagh, en ben te machtigh rijck,
En waer was oyt een mensch op aerden mijns ghelijck!
Sult ghy het slechte volck (al waren't goe gesellen)
Sult ghy het boven my gheluckich durven stellen!
Voorwaer ghy zijt verdoolt! o wijsen Man ghy dwaelt,
Daer is gheen ongeval dat Croesum achterhaelt:
Mijn vast gesette Troon, mijn onverschrocken machten
Staen als een ys're muyr tot vorder na-geslachten
Ick hebbe dat ick wensch, en wat mijn wil gebiedt
Tot mijn gheluck en dienst terstonden aen geschiedt.
Doch Solon gingh seer haest den wijsen Coningh toonen
Dat niemandt van die hier op deser Aerden woonen
Geluckigh in der daedt ten vollen werdt geseyt
Ten zy hy in geluck sijn hooft ter neder leydt.
| |
| |
Heer Coningh (seydt de Man) ick sal u rede gheven
Wy menschen Zijn ghestelt in een ellendigh leven:
Soo wel een machtigh Vorst, als slechten Huysmans kindt,
Een yeder, wie het zy dit lichtelijck bevindt:
Den Hemel heeft gewilt dat wy volmaecktheyt derven
Soo lange wy alhier op desen Aerden swerven:
Den Hemel heeft gewilt dat 't menschelijck gheslacht
Seer dickmael in verdriet ellendigh zy gebracht.
Wat kan ons teer gestel al tegenheyt bevechten!
Wie kan in eenen staet de rappe leden rechten!
Hier quelt een felle koorts met over-sware pijn,
Daer weder nieuw gicht, of ander flerecijn:
Nu sal der swaer gepeys in ons ghedachten dalen
En doet by na 't verstandt, en al de sinnen dwalen;
Dan isser boos gheswel dat in de leden nijpt,
Dan ander ongeval dat aen het herte grijpt:
Wat zijnder (seyt hy voort) wat Zijn daer ongelucken
Die ja een Coningh selfs in haest ter neder drucken,
En rucken van den Troon sijn groote Majesteyt,
Ia maken dat hy flucks in ramp ter neder leyt!
Daer kan een felle krijgh, daer kan een twist verheffen,
En niet alleen het hooft, maer al de leden treffen:
Daer kan een ongeweer ontsteken in de lucht,
En maken dat het hert eens grooten Coninghs sucht:
Daer kan een woesten hoop van bittere vyanden
Berooven uwen staet, gaen plonderen de Landen,
En slepen onder haer al datter is ontrent,
Ia laten even niet den Coningh ongeschent:
Slaet groote boecken op, ghy sulter in bevinden
Hoe menighmael het volck verstoven als de winden,
| |
| |
Hoe Coninckrijcken selfs (die als een Gulden hooft
Uytbralden in ghewelt) noch eynd'lijck Zijn berooft
En t'eenemael vergaen: hoe vast' en groote Mannen
Noch selver voor haer doodt ellendigh zijn verbannen:
Hoe menighmael de Nijdt met bitt're keelen bast
En vrome lieden selfs met schimp en smaedt belast,
Waer door sy eer en faem van hoogh-verheven stoelen
Gestolen, door-gepriemt, ghelastert dick gevoelen:
Sulcx dat ick niemandt acht geluckigh in der tijt
Die niet geheel verwint de ramp en bitt're spijt:
En dit en kan niet Zijn ten zy hy't eerlijck leven
Oock eerlijck in de doodt sal hebben opgegheven:
Den Coninck neme my een woordt ten goede af
‘Hy leeft geluckigh hier die saligh komt in't graf.’
Dit deed de Coningh vreemt, hy dit niet wel versinden
Maer moest het naderhandt in droefheyt haest bevinden:
Hy wierd in sek're strijdt geweldigh aenghetast,
En na een fellen slach wel hardelijck belast;
Hy wierde selfs ghevaen, en stricktelijck gebonden
De Coningh Cyrus als verwonnen toeghesonden:
Die steld' hem op het hout, en eygend' hem de vlam
Alwaer met grooten schrick dien Grooten Croesus klam.
Doen dacht hy op het woordt dat Solon hadd' gesproken
Dat speeld hem in den geest, en heeft hem 't hert ghebroken,
Dies riep hy schichtigh uyt, O Solon, Solon, ach!
Als Cyrus dus aenhoort sijn bitterlijck geclach,
Vraeght reden van dit woordt: Dat hem haest wierd gegeven,
En siet het baten stracks den goeden Man het leven!
Hem wierdt terstonden aen sijn banden los ghemaect
En soo is hier de Prins in Vryheyt we'er gheraect.
| |
| |
O Groot en goeden raedt, o reden van een Wijsen!
Wie soud u nuttigheyt, en waerheyt hier niet prijsen?
Ghy hebt als met een woordt twee Coningen ghedient,
En bleeft dies niet te min haer alle beyder Vrient:
Ghy hebbet Croesum hier (die andersins most sterven)
Versoeningh' toegebracht, en 't leven doen verwerven:
Ghy maeckte Cyrus wijs en vromer dan hy plach,
Ghy deed hem sien dat hy te vooren niet en sach:
Dies moet u soet advijs in ons ghedachten spelen
En niet dan enckel nut aen ons noch mede deelen:
Het is dan t'aller tijdt met reden wel gheseyt
Den Prijs niet in't begin maer in het eynde leyt.
Hy die in weeld' is groot gemaect
En weeld'rijck door de werelt raect;
Weet nauw'lijcks waer toe dat hy leeft;
Sijn hert hem aen de werelt cleeft:
En siet daer komt wel haest den tijt
Hy raeckt hier al sijn vreuchde quijt.
Die met de Armoed is gedruckt
Het selden na sijn wensch geluckt:
Hy sondight dickmael eer hy't weet,
Seer haest hy eer en plicht vergeet:
Dies Heere geeft my noodrufts deel:
Soo heb ick meer als had ick veel.
| |
| |
Veele treffelijcke, geleerde ende in staet-hooch-verhevene Mannen hebben na dat sy alles doorgesien, geproeft ende geconsidereert hadden, eyndelijc van de hoogheden deses werelts ende weeldericheden des vleessches een walge gekreghen, verkiesende liever een slechten staet ende maniere des levens voor alle de dertenheden ende delicatessen des Hofs, ende der Hovelijcker onrusten. Onder ander komt ons voor dien dapperen en victorieusen Capiteyn, Schipio Africanus, die, na dat hy ses-en-twintigh Iaren met grooten lof den Romeynen gedient hadde, ende in Aphrica en Asia veele voortreffelijcke Victorien bevochten, eyndelijck in het drie-en-vijftichste Iaer sijnes ouderdoms Roomen ende het Hof aldaer heeft verlaten, sich beghevende op het Landt in een slecht huysken, tusschen de steden Pusel ende Capua, hebbende daer by gheen Landeryen als een cleyn Tuynken daer hy sijnen noodruft van Salaet, Wortelen, Warmoes ende diergelijcken uythaelde, ende noch seker vertreck, zijnde vergeselschapt met een zijnder Nichten die hem diende: Aldaer woonde hy den tijdt van elf Iaren met sulcken genoeghen, dat hy niet eens Roomen wederom sagh, noch Capua selfs (dat doch dicht by was) lust hadde te besoecken.
Waer op dan mijn Musa aldus speelde
Is yemandt hier een Huysmans kindt,
Ist dat hy sich een Steeman vindt,
Of soo hy hem tot varen voeght,
Wat schadet, soo hy maer genoeght:
't Genoeghen in sijn eygen staet
Seer verre boven Rijckdom gaet:
O, die dit heeft die vindt een schat
Diens waerde selden werdt gevat!
|
|
Auteursrechtvrij