Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Cornelis Leendertz]

LEENDERTZ (Cornelis) behoorde tot het oude Doopsgezinde geslacht Leendertz, dat afkomstig uit de Paltz en wegens de geloofsvervolging in het laatst der 16e eeuw vandaar uitgeweken, zich vervolgens vestigde te Kleef, Emmerik en Rees, waar het langen tijd de voornaamste sterkte heeft uitgemaakt van de Doopsgezinde gemeenten. Later trokken sommigen naar Nederland. Cornelis L., geboren te Nijmegen uit het huwelijk van Jacobus Leendertz en Anna Bruin den 31en Juli 1784, studeerde aan het Athenaeum te Amsterdam, waar hij in 1802 werd ingeschreven als ‘Doopsgezind theoloog’ in het album academicum. In 1808 bevorderd tot proponent, diende hij van hetzelfde jaar tot 1814 de gemeente te Zuidveen-Steenwijkerwold. In 1814 vertrok hij vandaar naar Zaandam-Westzijde, waar hij aanvankelijk leeraar was bij de gemeente van het Nieuwe Huis (de vereenigde Vlamingen en Waterlanders). Nadat hij in Oct. 1839 zijn vijf-en-twintigjarigen dienst in haar midden herdacht had, werd hij in 1840 getroffen door een heupontwrichting, waardoor hij, geruimen tijd aan zijn leger gebonden, niet in staat was zijn ambtswerk te verrichten. Dit gaf den Kerkeraad zijner gemeente aanleiding aan de Friesche gemeente (het Oude Huis) het voorstel te doen tot het houden van gemeenschappelijke godsdienstoefening onder de leiding van den leeraar der laatste, B. van Geuns, met de bepaling dat beurtelings in beide kerken zou gepredikt worden. Toen dit voorstel aangenomen en eenigen tijd in werking was geweest, leidde deze tijdelijke vereeniging tot een geheele samensmelting der beide gemeenten, die den 21en Febr. 1841 met een plechtige feestviering werd aangevangen. De ‘leerredenen’ bij deze gelegenheden gehouden zijn in druk verschenen (zie onder Leendertz' geschriften). De twee leeraren bleven in dienst, maar van de kerkgebouwen werd ‘het Oude Huis’ afgeschaft, en de vereenigde gemeente nam de benaming aan van ‘Friesch-Doopsgezinde gemeente’.

[p. 673]

Bij het ingaan van zijn emeritaat nam hij den 22en Oct. 1854 (niet: 1855, Ned. Patric. t.a.p.) afscheid van zijn gemeente (t.: Mt. XVIII:20). Later vertrok hij metterwoon naar Amsterdam, waar hij den 7en Juni 1857 overleed.

C. Leendertz was een der commissarissen van het in 1794 te Amsterdam gestichte Fonds voor weduwen en kinderen van Doopsgezinde leeraren in Noord- en Zuid-Holland.

Uit zijn op 15 Mei 1808 te Amsterdam voltrokken huwelijk met Antje Rotgans (overl. ald. 23 Jan. 1861) zijn twaalf kinderen geboren, waarvan het oudste, zijn zoon Jacobus, Doopsgezind leeraar is geworden.

Van hem zag het licht: Leerrede bij de herdenking van 25-jarigen predikdienst.... te Zaandam-W. (Nieuwe Huis). Amst. 1839. 8^o. - [Met B. van Geuns], Leerredenen, bij de godsd. viering der vereeniging van de vereenigde Doopsgez. met de Friesche Doopsgez. gemeente te Zaandam, uitgespr. den 21en Febr. 1841. (Voor de leden der gem. gedrukt; de leerr. van Leendertz had tot tekst: Joh. XV:11). - Voorts komen bijdragen van zijn hand voor in: Bemint elkander. Bijdr. v. J.J.L. ten Kate e.a. (m. platen), N. Uitg. Amst. 1850. 8^o.; in: Nederl. Vertellingen en Nieuwe Nederl. Vertellingen, beiden in proza en poëzy. Amst. 1851. 4^o.; 2e dr. ald. 1857. 8^o.; in: Korenbloemen. Verhalen voor de jeugd, in proza en poëzij, van C.S. Adama van Scheltema e.a. Amst. 1853. gr. 12^o; 2e dr. 1861 (m. 6 gekl. platen) kl. 4^o., en in: Herfsttuiltjes. Proza en poëzy door P.J.V. Dusseau e.a. Amst. 1854. 8^o. (m. gekl. platen).

Litteratuur: Stammbaum der Familie Leendertz. Ausgezogen aus den Archieven zu Cleve u.s.w. [Z. pl.] 1907 (Bibl. Ned. Patriciaat te 's-Gravenhage). - Ned. Patriciaat. 19e Jrg. (1930), blz. 124 (gesl. Leendertz ald., blz. 120-142). - Hs. Borger, i.v. - Blaupot ten Cate, Gesch. Dpsg. in Holl. II, reg. - Sepp, Bibl. Kerkgesch., blz. 399. - Alb. Ath. Amst., blz. 250.