Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Willem Koolhaas]

KOOLHAAS (Coolhaes, Koolhaes) (Willem), geboren te Deventer den 11en Nov. 1709, studeerde na voorbereidend onderwijs in zijn vaderstad te hebben ontvangen, gedurende een jaar aan de Illustre school ald. (ingeschr. den 17en Aug. 1728), daarna aan de hoogeschool te Utrecht (ingeschr. 1733). Hier verdedigde hij onder Prof. Hieron. v. Alphen, van wiens lessen hij in 't bijzonder werk maakte, den 16en Dec. 1733 in het openbaar een dissertatie over de woorden πιστις, πιστος en πιστευειν (in dr. versch.). Hij werd na praeparatoir geëxamineerd te zijn door de classis van Amsterdam, den 4en Apr. 1735 toegelaten als proponent, en werd na afgelegd peremptoir examen voor de classis van Utrecht op den 12en Nov. 1737, den 1en Dec. d.a.v. te Langerak bevestigd door Ds. D. Colonius, pred. te Goudriaan (m. Ps. L. 15, intr. m. Neh. I:11). Den 4en Nov. 1753 preekte hij ald. afscheid (m. Hebr. VI:7, 8) wegens vertrek naar Amsterdam, waar hij den 26en Sept. benoemd was tot Prof. Linguarum et Antiquitatum Orientalium aan het Athenaeum. Den 14en Jan. (niet den 4en, zooals meestal wordt opgegeven) 1754 aanvaardde hij dit ambt met het uitspreken van een inaugureele oratie, waarin hij den lof verkondigde van de grammatica sacra (in dr. versch.), waaraan hij al vroeger zijn krachten had gewijd (zie boven).

[p. 171]

Den 31en Jan. 1755 werd hij, tegelijk met zijn ambtgenoot P. Curtenius, Theol. Prof., als predikant der Amsterdamsche gemeente beroepen onder voorwaarde dat bij het eerstvolgend overlijden van een der andere predikanten, geen plaatsvervanger zou beroepen worden, om zoo het getal der predikanten weerop 29 te brengen. Samen met Curtenius werd hij den 2en Maart bevestigd door Ds. W. v. den Broek, pred. te Amsterdam (m.e. leerr. over het Rechtaartige van eenen Evangelie-Dienaar (Mt. XIII: 52), afgedr. in diens: Tweetal leerred. uitgespr. by byzondere geleegenheden. Amst. 1776. 4^o (vgl. hiervóór: Dl. I, blz. 631). Koolhaas deed intrede m. Ps. LXVII:2, 3. Hij overleed na een pijnlijke en benauwende borstziekte te Amsterdam den 30en Mei 1773, en werd den 4en Juni ald. in de Oude Kerk begraven.

Hij was lid van de N. Hollandsche synode te Hoorn geh. in 1767, en besloot deze met een predikatie over Ps. XCIII:5.

Zijn echtgenoote Margreta Makreel, met wie hij den 6en Apr. 1756 te Amsterdam gehuwd was, liet hij als weduwe zonder kinderen achter.

Er bestaat een portret, dat hem voorstelt op 51-jarigen leeftijd, ter halver lijve v. voren, predikende, een 4^o. Bijbel openslaande, m. 10 reg. vs. v. T. v. Schelluyne. Naar J.M. Quinkhard, door J. Houbraken. fol.; hetz. portr. proefdr. voor alle letter en als voren, verkl. m. 4. reg. vs. Door B. de Backer. 4^o. (Muller, Cat. v. Portr. No. 2991-2993). Voorts een, ter halver lijve v. voren, predikende. Door B. de Backer 1776. 4^o (v. Someren, Cat. v. Portr. No. 3030*; hier wordt K. ten onrechte aangeduid als: Herv. pred. te Zwolle!).

Van hem zag het licht:

Disput. de usu et diversa constructione vocum πιστις, πιστος et πιστευειν in Novo Test. Traj. ad Rh. 1733. 4^o. - Dissertationes grammatico-sacrae, quibus Analogia temporum et modorum Hebraeae Linguae investigatur et illustratur. Amst. 1748. 8^o. (Cat. Dpsg. Bibl. I, blz. 50). K. zette hierin het werk voort van Florentius de Bruin, pred. te Gorinchem, die in 1703 in een brief (in dr. versch. 1703) aan George de Mey, pred. te Gouda, de verbeteringen der Anomaliae temporum Hebraeorum in acht regels samenvatte (Strodtmann, Das neue gel. Europa t.a.p.; zie ook hiervóór I, blz. 677). - Observationes philologico-exegeticae in quinque Mosis libros aliosque libros historicos Veteris Test. quibus praesertim verus et analogus temporum et modorum usus variis in locis indagatur et illustratur, atque ab omni temere ficta seu credita anomalia vel enallage liberatur. Amst. 1751. 8^o. (Cat. Dpsg. Bibl. I, blz. 50; Strodtmann t.a.p.). - Oratio de grammatica sacra omni vero theologo summo studio et αϰριβειᾳ excolenda, eaque a variis sordibus et naevis, quibus adhucdum conspurcata est, repurganda et defaecanda, publice habita, quum ordinariam ling. et antiq. orient. professionem sollemniter susciperet, ad diem XIV Jan. MDCCLIV. Amst. 1754. 4^o. (Cat. N.L. II, k. 887; Boekz. 1754a, 215-217). - Disput. philol.-exegetica, qua ostenditur Quod in sacro codice Hebraeo non temere Interrogationes admittendae sunt, ubi nulla extat Interrogandi nota nec Indicium. Amst. 1759. 8^o. (zie over het geschil met den geleerden predikant G. Kulenkamp, dat hiermede verband hield, Strodtmann t.a.p.). - Curae secundae circa Interrogationes etc. Amst. 1762. 8^o. - Jacobs Worstelingen met Godt en derselver Salige uitkomst en gevolg. Nevens Jacobs optogt van Sichem naar Beth-El, ter betaaling zijner geloften, in eenige Leerred. over Gen. XXXIII vs. 24-32 en cap. XXXV vs. 1-15. Amst. 1768. 4^o. - Het Geloof en Hoope v.d. vroomen en lijdsamen Job, vertoond en verklaard in drie Leerred. over Job. XIX vs. 25, 26, 27. Nevens eenige Aanmerkingen of

[p. 172]

Bedenkingen over de Wonderbaare Huishouding v. Godt met Engelen, soo goeden als kwaden. Amst. 1772. 4^o.

Litteratuur: Glasius, Godg. Ned. II, blz. 298. - J.C. Strodtmann, Das Neue gelehrte Europa. XVI, S. 1041-1048. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb. IV, k. 451. (Art. Dr. P.C. Molhuysen). - Croese, Pred. Amst., blz. 304-306. - D.J. v. Lennep, Oratio in Illustr. Amstelod. Athen. Memor. D. X Jan. MDCCCXII, p. 250, 251. - Boekz. 1754a, 215; 1773a, 713-715; 1783b, 55, 56. - v. Slee, De Ill. School te Deventer, blz. 243. - Alb. stud. Rh. Traj., k. 134. - Sepp, Stinstra, I, blz-135. - Treurgalmen over Twaelf geagte Leeraren in de Geref. Gem. binnen Amst. over, leeden, als .... Koolhaas ...., bestaende in Naamvaerzen, Lofdichten en Grafschriften. waar bij gevoegt is korte Levensschets dezer Leeraaren door J. Liesvelt. Amst. 1776.