Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 5

[Willem Frederik Karel Klinkenberg]

KLINKENBERG (Willem Frederik Karel), een der drie zoons van Ds. Cornelis Antonie Klinkenberg (zie voorg. art.) werd geboren te Wassenaar den 23en Oct. 1838. Den 3en Nov. 1854 ingeschreven als student te Leiden, den 1en Sept. 1855 te Utrecht en den 1en Mei 1858 opnieuw te Leiden, werd hij in Mei 1861 toegelaten tot de Ev. bediening door het Prov. Kerkbestuur van Z.-Holland. Eerst diende hij daarna als hulpprediker de gecombineerde gemeenten Rauwerd en Irnsum, waar hij als zoodanig den 15en Dec. 1861 bevestigd werd door Ds. D. Beeckman, pred. te Joure (m. 1 Tim. IV:14a; intr. m. Hebr. XII:3a). Nadat de combinatie 1 Jan. 1864 was opgeheven, tot predikant te Irnsum beroepen, werd hij ald. den 3en Apr. d.a.v. bevestigd door zijn vader (m. 2 Cor. I:24b; intr. m. 2 Cor. V:20a). Nog vijf jaren lang bleef hij daarna in deze gemeente werkzaam; den 11en Apr. 1869 nam hij afscheid van haar (m. 1 Thess. III:8) wegens vertrek naar Bozum, waar hij den 18en d.a.v. bevestigd werd door Ds. P. v. Borssum Waalkes, pred. te IJsbrechtum (m. Ef. II:19-21; intr. m. Hand. I:8m). De gemeente, die hij het langst, meer dan een kwart eeuw, diende, was die van Leeuwarden, waar Ds. J.W. Kramers, pred. ald. hem als opvolger van Dr. E.H. Lasonder, die als kerkelijk hoogleeraar te Utrecht benoemd was, Woensd. 27 Nov. 1878 bevestigde (m. Rom. X:15b), waarna hij den 1en Dec. intrede deed (m. 2 Cor. IV:5a; afsch. te Bozum 24 Nov. m. 2 Cor. I:20). Met ingang van 1 Mei 1904 verkreeg hij op zijn verzoek eervol emeritaat. Als emeritus vestigde hij zich metterwoon te Voorburg, waar hij den 17en Nov. 1921 overleed en waar hij begraven werd.

Al had Klinkenberg reeds zoovele jaren geleden Frieslands hoofdstad verlaten, toch wekte het bericht van zijn overlijden daar groote ontroering. Onvermoeid en met kennelijke vrucht was hij er werkzaam. Voor het gemoedsleven van zeer velen ging van hem iets bijzonders uit en voor menigeen was hij daar, evenals in zijn beide vorige gemeenten een wegwijzer en vraagbaak. Als overtuigd aanhanger en welsprekend woordvoerder van de Evangelische richting ging er vooral in Friesland van hem invloed uit. Uiterst verdraagzaam wist hij zegen te brengen ook buiten den kring zijner nauwere geestverwanten. Met eerbied sloegen velen hem gade, niet het minst om zijn oprechte vroomheid. Geruimen tijd was hij de man van het Diaconessenhuis te Leeuwarden, dat vooral door zijn invloed tot stand was gekomen. Gedurende heel zijn bediening toonde hij zich sterk geporteerd voor de Zending, heel lang als hoofdbestuurder van het Ned. Zendelinggenootschap, dat aan hem veel te danken heeft. In de vergaderingen van het Hoofdbestuur werd hij zelden gemist. Bij hartelijke sympathie voor de Zending beschikte hij over groote kennis, vooral van het buitenlandsche Zendingswerk. Hoe hoog hij om zijn persoon en bekwaamheid in het Genootschap geschat werd, kan hieruit blijken, dat ten gevolge van het aftreden van J.C. Neurdenburg als Directeur (1893), de daartoe bevoegde Commissie aan het Hoofdbestuur haar besluit meedeelde, om Klinkenberg voor de benoeming tot Directeur voor te dragen. Maar in verband met het internaat meende hij om den gezondheidstoestand zijner echtgenoote

[p. 11]

zeer beslist te moeten bedanken, hoeveel strijd hem dit ook kostte. Inzonderheid de opleiding der a.s. zendelingen bleef zijn aandacht houden. Krachtig werkte hij mede tot de stichting der Ned. Zendingsschool, waarvan hij een der eerste bestuursleden was. Wegens hoogen leeftijd bedankte hij in 1909 als zoodanig. Bij zijn begrafenis te Voorburg werd door Prof. Dr. P.J. Muller vertolkt wat Klinkenberg voor het Zendingswerk geweest is en gedaan heeft.

Ook in de kringen der wetenschap was hij geen vreemde. Gedurende heel zijn loopbaan tot in het laatst van zijn leven gaf hij blijken van onverflauwde belangstelling in theologische, kerkelijke en rechtsgeleerde vraagstukken. De periodieken der Evangelischen: Geloof en Vrijheid, de voortzetting hiervan, het Nieuw Evang. Tijdschrift, het Evang. Zondagsblad, waarvan hij ook eenigen tijd mederedacteur was, en het Dagboek Brood des Levens bevatten vele studiën e.a. bijdragen van zijn hand. In het bijzonder getuigen zijn talrijke artikelen in eerstgen. tijdschrift, waarvan hij gedurende 19 jaren een der redacteuren was, van zijn wetenschappelijken zin en veelzijdigheid. De Commissie van Voordracht voor de benoeming van hoogleeraren in de Godgeleerdheid vanwege de N. Herv. Kerk plaatste zijn naam eenmaal op een door haar opgemaakte nominatie.

Onder de predikanten en theologen van de Evang. richting behoorde Klinkenberg tot de meer naar ‘rechts’ dan naar ‘links’ georiënteerden. De Ned. Evangelische Vereeniging erkende zijn verdiensten door hem te benoemen tot haar Eerevoorzitter. Op zijn 80en verjaardag werd hem namens een groot aantal leden en begunstigers dezer Vereeniging een album aangeboden, waarin eenige photo's uit zijn voormalige standplaatsen.

Met groote opgewektheid bleef hij, ook te Voorburg, aan het openbaar leven deelnemen. Menige bijdrage in de Nieuwe Courant e.a. organen getuigde van zijn breeden blik op de problemen van den dag. Tot aan zijn dood stond hij met groote belangstelling ook nog in het volle maatschappelijke leven.

De Regeering onderscheidde hem door de benoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.

Hij was gehuwd met Mej. Neeltje Johanna van Binsbergen, die hem 7 Dec. 1904 te Voorburg door den dood werd ontnomen, waarna hij kinderloos overbleef.

Van hem zag het licht: Recht voor Indië. Toespr. bij de Jaarvergader. der Afd. Friesland v.h. Ned. Zendel. Genootschap, geh. te Dokkum 18 Juni 1874. Sneek. 1874. 8^o. - De volksschool, wat zij moet zijn. Leeuw. 1875. 8^o. - Kalvijn en het Kalvinisme. Rede, geh. voor de Prot. Vereenigingen te Leeuwarden op 1 Nov. 1886. Leeuw. 1886. 8^o. - Paschen. In: Volksblaadjes. Uitgeg. vanw. de Evang. Vereen. Zutphen. Apeldoorn 1886-1888. No. 13. - Leerr. over den Heer en zijne Apostelen, geh. te Leeuw. (uitg. t. voord. v.h. nieuwe Diaconessenhuis ald.). Leeuw. 1892. 8^o. (Vgl. Gel. en Vrijh. N.S. III, blz. 474, 475). - Geloof, hoop en liefde. Zeven leerred. Leeuw. 1895. 8^o. (Vgl. Gel. en Vrijh. N.S. VI, blz. 319). - De Evangelische Richting, in: Kerk en Secte, ond. red. v. Dr. S.D. v. Veen. No. XL (S. I, No. 2). Baarn. 1907. 8^o.

In het tijdschrift Geloof en Vrijheid komen de volgende bijdragen van zijn hand voor:

Een toespraak na den Hervormingsdag. 10e Jrg. (1876), blz. 171-192. - De Eed. 14e Jrg. (1880), blz. 275-290. - Nog iets over den Eed. 15e Jrg. (1881), blz. 381-393. - In welke verhouding moet een Predikant zich plaatsen tegenover het staatsleven in onzen tijd? 18e Jrg. (1884), blz. 42-53. - Godsdienst en zedelijkheid. 22e Jrg. (1888), blz.

[p. 12]

183-201. - Hoe heeft het christelijk geweten te oordeelen over de stelling: Het doel heiligt de middelen? 23e Jrg. (1889), blz. 121-142. - In de Tweede Serie van Gel. en Vrijh. Jrg. I-XXV (1890-1914) komen niet minder dan 85 verhandelingen over verschillende onderwerpen van Klinkenberg voor, terwijl bovendien de rubriek: Verschijnselen des Tijds mede zeer vaak door hem werd verzorgd. Vgl. die opgaven in den afzonderlijk uitgeg. Bladwijzer op deze Tweede Serie. Rott. 1914.

Litteratuur: Necrol. in het Ev. Zondagsblad 27 Nov. 1921. - Ned. Zendingsblad. 5e Jrg. (Jan. 1922). - Alb. Stud. Rh. Traj., k. 405. - Id. L. Bat. k. 1376. - E.F. Kruyf, Gesch. v.h. Ned. Zend. Gen., blz. 465.