Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 4

[Hendricus Vredenrijk Hogerzeil]

HOGERZEIL (Hendricus Vredenrijk), zoon van Ds. Simon Hogerzeil (zie hiervóór), geboren te Fynaart den 10^en Febr. 1839, werd ingeschreven als student te Utrecht den 15^en Oct. 1855. Bevorderd tot proponent door het Prov. Kerkbestuur van Gelderland in 1862, werd hij aangesteld als adjunct-director van het Ned. Zendelinggenootschap te Rotterdam. Den 13^en Sept. 1863 deed hij zijn intrede als predikant te Sluis (m. 2 Cor. IV:5), na bevestigd te zijn door zijn vader (m. 2 Tim. IV:5b). Tengevolge van zijn benoeming tot director van de Ned. Zendingsvereeniging te Rotterdam preekte hij afscheid te Sluis den 22^en Apr. 1866 (m. Mt. XXVIII:20). Gedurende twee jaren fungeerde hij als director; met 1 Mei 1868 ontslagen, werd hij daarna den 21^en Juni 1868 bevestigd als predikant te Veenendaal door zijn schoonvader Ds. H.C. Voorhoeve, pred. te Delfshaven (m. Lc. IV:18, 19; intr. m. 2 Cor. VI:16b). Na bedankt te hebben voor de beroepingen naar Goes (Jan. '69) en naar Renkum en Heelsum (Juni '69) volgde hij de roeping van Driebergen op, waar hij den 14^en Nov. 1869 bevestigd werd door Ds. W. Vliegenthart, pred. te Vreeland (m. Hand. I:8; intr. m. Jes. LX:1; afsch. te Veenendaal 7 Nov. m. Ps. CIII:9). Te Driebergen bedankte hij voor beroepingen naar Utrecht, Velp, Gorinchem, Haarlem en Groningen, maar nam in 1872 een beroep naar Arnhem aan, waar hij

[p. 158]

den 24^en Nov. van dat jaar bevestigd werd door Ds. K.F. Creutzberg, pred. ald. (m. Ps. XC:17; intr. m. Tit. II:11-14; afsch. te Driebergen 17 Nov. m. Rom. XVI:24). Tijdens zijn verblijf te Arnhem sloeg hij weder beroepingen naar aanzienlijke gemeenten af nl. naar Amsterdam, Utrecht (2^de maal), 's-Gravenhage. Een tweede beroeping naar Amsterdam nam hij aan; hij werd er den 28^en Apr. 1878 bevestigd door Dr. Ph.J. Hoedemaker (m. Col. I:18, 27; intr. 1 Mei m. Joh. XVI:14; afsch. te Arnhem Paaschmaandag 22 Apr. m. 2 Tim. II:8a). De laatste maal voor de gemeente optredend bediende hij den eersten Zondag van Juli 1901 het Avondmaal. Kort daarop werd hij overvallen door een plotselinge ongesteldheid, die hem drong tot onthouding van allen arbeid. De langgekoesterde hoop dat hij dezen nog zou kunnen hervatten, werd niet vervuld. Met ingang van 1 Nov. 1902 verkreeg hij eervol emeritaat, waarna hij zich metterwoon te Driebergen vestigde. Later verhuisde hij naar 's-Gravenhage, waar hij den 8^en Juli 1907 overleed. Hij werd begraven te Driebergen.

De Amsterdamsche gemeente verloor in hem ‘een trouwen herder, voortreffelijken prediker, deelnemenden vriend, onvermoeiden catecheet’. In de dagen van strijd, die in 1886 de gemeente in de hoofdstad doormaakte, trad hij mede op den voorgrond; dit blijkt o.a. uit de hieronder genoemde brochures, die naar aanleiding van dat conflict van zijn hand verschenen, en waardoor groote ontroering gewekt werd, nog eer de eigenlijke slag viel. Met zijn vriend Dr. G.J. Vos Azn. e.a. stond hij pal tegenover de kerkeraadsleden, wier optreden leidde tot hunne schorsing, daarna tot hunne afzetting.

Hij was praeses van het Class. Bestuur van Amsterdam en lid van het Prov. Kerkbestuur van N.-Holland. Ook fungeerde hij in de dagen van het conflict als lid van de Kerkelijke Commissie tot het bestuur over de kerkgebouwen, goederen, fondsen en inkomsten der Ned. Herv. gemeente te Amsterdam.

Zijn liefde tot de zending bleek ook uit zijne zorgen voor de zendingsfeesten en voor het Seminarie te Depok, niet het minst door zijne. Inspectiereis in O.-Indië, nog in het laatste gedeelte van zijn ambtelijk leven ondernomen. Met hem is ook een belangrijk stuk zendingsgeschiedenis eigendom der historie geworden. Hij behoorde tot degenen, die het Ned. Zendelinggenootschap, in welks hoofdbestuur hij zitting had, verlieten naar aanleiding van de in de jaarvergadering van 1864, genomen beslissing, waarbij ieder in 't bijzonder, zou worden vrijgelaten in de beoordeeling of hij met het oog op de bestaande bepalingen, met gen. Genootschap kon en wilde medewerken.

H.V. Hogerzeil huwde te Rotterdam den 14^en Apr. 1864 met Catharina Geertruida Voorhoeve (overl. te 's-Gravenhage 23 Nov. 1911), dochter van Ds. Herm. Corn. Voorhoeve en Anna Christina Francken. Uit dit huwelijk werden geboren twee zoons en vijf dochters; de oudste dochter was gehuwd met wijlen Dr. J.H. Gerretsen, pred. te 's-Gravenhage en hofprediker.

Van H.V. Hogerzeil zag het licht:

M. Baumgarten, De geschiedenis v. Jezus Christus naar de behoeften v. dezen tijd. Voorlezingen uit het Hoogd. vert. m.e. woord v. aanbev. d. D. Chantepie de la Saussaye. Rott. 1865. 8^o. - De medelijdende liefde het beginsel der Chr. Zending. Voorafgeg. d.e. inleid. woord v. M. Cohen Stuart. Rott. 1866. 8^o. - Het besluit der Synode in zake de belijdenisvragen. Godsd. volksvoorlezing, geh. in Musis Sacrum. 21 Nov. 1876. Arnh. 1876. 8^o. - Naar de Remonstr. Broederschaf? Godsd. volks-

[p. 159]

voorlezing, geh. 8 Maart 1878 in het Nutsgeb. Arnh. 1878. 8^o. - Jezus Christus verrezen. Afscheidspr. uitgespr. op den 2^en Paaschd. in de Gr. K. te Arnhem 1^e en 2^e dr. Arnh. 1878. 8^o. - Het Geloof in den H. Geest. Intreer. uitgespr. den 1^en Mei 1878, in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Arnh. 1878. 8^o. - ‘Geen andere Goden’. Godsd. toespr., geh. in de Nieuwe Kerk op 26 Mei 1878, den 300-jar. gedenkdag der Reformatie te Amsterdam. Amst. 1878. 8^o. - De kerkelijke strijd te Amsterdam, toegelicht en beoordeeld. Amst. 1885. 8^o. (in 3 no's). - Wat nu? Een ernstig woord aan de leden der N. Herv. Gem. te Amst. Amst. 1886. 8^o. - De onuitsprekelijke gave Gods. Leerr. ov. 2 Cor. 9:15, geh. 16 Sept. 1888 in de Nieuwe Kerk te Amst. bij gelegenh. zijner 25-jar. ambtsbediening. Amst. 1888. (Niet in den handel). - ‘Vrees niet’. Een woord voor het Kerstfeest. Amst. 1899. 8^o. - Begint het jaar met God! Een woord voor het nieuwe jaar. Amst. 1900. 8^o. - Een woord tot overdenking aan hen, die hunne geloofsbelijdenis in de Ned. Herv. Kerk hebben afgelegd. Amst. 1901. 16^o.

In zake zijn standpunt ten opzichte van het Ned. Zend. Gen. zie men van zijn hand: Stemmen v. W. en Vr. 1866, blz. 85-88 en 1867, blz. 263-269.

Met Dr. A.W. Bronsveld gaf hij uit: Nieuwe Bibliotheek v. Chr. Theologie en Letterkunde. 1^e en 2^e dl. Harderw. 1871, 1875. 8^o.

Litteratuur: Hs. Borger. - Alb. Stud. Rh.-Traj. k. 407. - Vos, Het keerpunt in de jongste geschied. v. Kerk en Staat, blz. 89, 91, 98, 101, 103, 117-119, 143, 161, 162, 165, 273, 281, 390. - Rullmann, De strijd voor Kerkherstel (reg.). - Dez., De Doleantie (reg.). - E.F. Kruyf, Gesch. v.h. Ned. Zend. Gen, blz. 456, 494, 502. - Predikb.-blad, Weekbl. voor de Prot. Gem. te Amst., 1 Nov. 1902 en 13 Juli 1907. - De Rijnsche Zending. Tijdschr. 1907, blz. 113, 114. - Stemmen v. W. en Vr. 1907, blz. 767. (Gedicht van Dr. A.W. Bronsveld op H's verscheiden).