Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Hermanus van Garél]

GARÉL (Hermanus van), geboren 17 October 1681 te Amsterdam, werd door Theodorus Dominicus, Luthersch predikant aldaar, voor de Hoogeschool voorbereid. Na te Rostock gestudeerd te hebben, werd hij den 24^en Maart 1706 te Amsterdam als predikant geordend en aanvaardde den 19^en April van dat jaar de Evangeliebediening te Edam. Hier was hij werkzaam, totdat hij, naar den Haag beroepen, aldaar den 21^en November 1708 intrede deed. Den 23^en Januari tot predikant te Amsterdam beroepen, nam hij 19 Februari d.a.v. afscheid van de Haagsche gemeente en arbeidde in de hoofdstad tot zijn emeritaat, dat den 25^en April 1768 inging met behoud van het volle tractement ad f 2200. -. Sinds 1748 was hem echter op zijn verzoek Ds. J. Mulder tot verlichting van zijn dienst toegevoegd. In 1771 overleed hij, bijna 90 jaren oud. Op zijn afsterven hield Ds. Grensteen een Verhandeling over Hebr. 13:7 (Amst. 1771). Zijn portret, gegraveerd door J. Houbraken naar D. van der Smissen, bevindt zich o.a. in het archief der Luthersche gemeente te Rotterdam, terwijl er nog een afbeelding naar Van der Smissen bestaat, vervaardigd door Sibelius.

Terecht wordt Van Garél in zijn grafschrift genoemd: ‘Der wees' en armen hulp, de troost der Emigranten.’ Hij ‘was een ijverig man. Hij deed wat hij kon om de verarmde Lutherschen te helpen en de verstrooide Lutheranen tot één te brengen’ (Pont). Dit toonde hij o.a. door zijn krachtige hulp bij de stichting

[p. 181]

en bewaring der Luthersche gemeente te Schiedam en in de moeite, die hij deed om de belangen der Lutherschen aan de Kaap de Goede Hoop te behartigen. Hij was dan ook één der twee ‘Gecommitteerden in de Caapsche Zaken.’ Vooral echter toonde hij zorg voor en deelneming in het lot der Salzburger emigranten, die zich, na uit hun vaderland verdreven te zijn, in Zeeuwsch-Vlaanderen nederzetten en wijdde mede het nieuwe kerkgebouw te Groede in op den 1^en September 1743.

Als man van gezag had Van Garél ook zitting in de commissie ter beslissing van het geschil tusschen den Haagschen kerkeraad en Ds. Maassen. Maar bovenal heeft hij grooten invloed geoefend in zijn kerkgenootschap, doordat hij achtereenvolgens verschillende Luthersche predikanten voor de Hoogeschool en het leeraarsambt voorbereidde, zooals H. Hageman en J. Hamelau, later predikanten te Amsterdam, J.F. Scheffer en J.H. Munnikhuyzen te Rotterdam, C. Retman te Leiden, J. Meyer te Zaandam en H. Volkersz te Purmerend.

Van zijn hand verscheen in druk:

Lijkrede op Jacobus Hoving, predikant te Delft ('s-Grav. 1712).

De magtige hand Gods in Israëls verlossinge uit Egypten, ter gedachtenisse van het groote werk der Reformatie, Ex. 13:3 ('s Hage 1717, herdrukt te Amst. 1717). Hierin ‘een keurig overzigt der kerkelijke geschiedenis’ (Domela Nieuwenhuis).

Lijkrede op Ds. H. Michels over 1 Petr. 5:2-4 (Amst. 1727, waarvan een nadruk op gemeen papier), uitmuntend ‘door gezonde tekstverklaring, vloeyenden stijl, en oratorische verheffing’ (Domela Nieuwenhuis).

Jubilé-predikatie van de overlevering der Augsburgsche Confessie over Ps. 119:46 (Amst. 1730). Deze preek is niet vrij van uitlegging van Hebreeuwsche woorden.

Lijkrede op Ds. Paulus Weslingh (Amst. 1732).

Bovendien gaf hij een voorbericht bij den 2^en en den 3^en druk van Beudeker's Psalm- en Gezangboek.

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Glasius, Godg. Ned., dl. I, blz. 501. - Domela Nieuwenhuis, Gesch. v.d. Amst. Luth. Gem., blz. 148, 152, 160, 161, 168. - Schultz Jacobi, Gesch. der Luth. gemeente te Rotterdam, blz. 306. - Domela Nieuwenhuis en Schultz Jacobi, Bijdr., dl. II, blz. 106; dl. III, blz. 150, 151; dl. IV, blz. 100; dl. V, blz. 26, 37, 41, 64-66, 141, 162; dl. VI, blz. 34; dl. VII, blz. 54, 81. - Pont, N. Bijdr., dl. I, blz. 13, 18, 19, 21; dl. III, blz. 92, 95, 97, 100, 104; dl. IV, blz. 134; dl. VI, blz. 66; dl. VII, blz. 11, 277. - Muller, Cat. v. Portr., n^o. 1791, 1792. - Molhuysen en Blok, N. Biogr. Wdb., dl. IV, kol. 630. - Cat. Luth. Sem., n^o. 1391.