Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 3

[Henricus de Frein]

FREIN (Henricus de), zoon van Willem de Frein en Aafje Gijblands, den 11^en Juni 1672 te Delft geboren, liet zich den 21^en October 1693 aan de Hoogeschool te Leiden inschrijven en werd den 27^en Mei 1696 te Wilsveen en Stompwijk als predikant bevestigd. Den 7^en Februari 1700 ontving hij een beroep naar Middelburg, deed daar den 18^en April d.a.v. intrede en bleef er werkzaam, tot hij den 14^en Augustus 1746 wegens ouderdom en lichaamszwakte salvo honore et emolumento emeritaat ontving en den 6^en October afscheid preekte. Eenige maanden daarna, den 11^en Januari 1747 is de Frein overleden. ‘Hij schijnt een bekwaam en braaf man geweest te zijn, die eene belangrijke plaats in de gemeente vervulde, maar zich nooit op den voorgrond drong en daar hij zich ook zooveel mogelijk buiten den fellen politieken partijstrijd dier dagen hield, werd hem weleens verweten, dat hij den huik naar den wind hing’ (Nagtglas).

Vooral heeft de Frein zich bekend gemaakt, door, evenals zijn ambtgenoot d'Outrein, te velde te trekken tegen de ‘stinckende vuyle sonde van 't kaartspel’ en wel in zijn predikatie: Het spelen met de kaart den christenen ongeoorlooft ... voorgestelt en ter afmaaning aangedrongen in een predicatie over Coll. 3:17. De eerste druk van dit geschrift verscheen te Middelburg in 1719, terwijl in 1720 te Amsterdam een zoogenaamde titel-uitgave uitkwam, met voorgeplakten, anderen titel, waarvan een exemplaar in de bibliotheek van wijlen Prof. Acquoy aanwezig was. Een tweede druk werd in 1736 te Amsterdam bezorgd, waarvan de uitgave in 1738 te Middelburg, door Nagtglas vermeld, vermoedelijk weder een titel-uitgave is. De derde druk kwam te Utrecht in 1773 uit en werd, daar hij spoedig was uitverkocht, in 1774 door een vierde gevolgd, ‘van spelfouten gezuiverd en naar den hedendaagschen schrijftrant verbeterd.’ Bovendien maakte hij zich verdienstelijk door zijne CLXX Oefeningen, behelzende der Christenen Godtgeleertheid, tot vaststelling der waarheid, wederlegging van dwalinge, ontdekking van genadeloze, en opbouwing van des Heeren Gunstgenoten, naar de Leiding van den Heidelbergschen Catechismus (2 dln., Middelb. 1746 en 1755), waarvan ook een Latijnsche uitgave in drie deelen

[p. 127]

moet verschenen zijn. Van dit werk wordt getuigd, dat het ‘zo wel zeer nuttig is voor Studenten, Proponenten en jonge Predikanten, om er een betamelijk gebruik van te konnen maken; als voor gemeene, om bij zich zelven in de kennis der Waarheid, die naar de Godtzaligheid is te vorderen, en bij anderen daar uit tot onderlinge stigting te spreken.’ In het tweede deel bevindt zich een levensbeschrijving van de Frein door zijn schoonzoon en opvolger te Middelburg, W. Huygens.

Verder zag van hem het licht:

Het zalig Uiteinde der Rechtvaerdigen, weldadigen, opregten, voor de Oordeelen binnen: Dog bij de Genadelooze niet opgemerkt, Lijkreden uyt Jesaia LVII vrs. I op de doodt van J. Plancius (Middelb. 1723). In 1725 werd het te Amsterdam weder uitgegeven, tegelijk met:

Ongelukkige Staet der Godtloozen zonder Vrede in dit leven, in haer doot, en in de Eeuwigheit, over Jes. 48:22.

Een strijdende Heilige in de Wapenen tegen den Satan, deszelfs listige omleidingen en vurige Pijlen, of een Verhandeling van Ephes. VI:10-18, 2 dln. (Middelb. 1724, 3^e dr. Dordr. 1737).

Zestal oefeningen over de geboorte, de godheid en het zoonschap van onzen Heer Jezus Christus (1738).

Negental oefeningen over de geboorte en het lijden van den Heer Jezus Christus, in drie stukken.

In het begin van den tijd der Afscheiding, misschien in verband met het echt-Gereformeerde in de Frein's werken, is de Amsterdamsche uitgever den Ouden tot een herdruk van sommige zijner werken overgegaan. Toen zijn namelijk van hem uitgegeven:

Een bijna en een waar Christen geschetst (Amst. en den Haag, 1836).

Negental oefeningen over verschillende onderwerpen, 3 stukken (Amst. en Leiden, 1838).

Zestal oefeningen over de Geboorte, de Godheid en het Zoonschap van onzen Heer Jezus Christus, 2 stukken (Amst. 1838),

terwijl V.d. Aa bovendien nog vermeldt: Drietal oefeningen over het lijden des Heeren (1838) en Drietal oefeningen over de godheid van Christus (1838), misschien echter reeds onder het tevoren genoemde Zestal of Negental begrepen.

Vijf malen is de Frein gehuwd geweest. Vooreerst met Johanna Munnink, waarmede hij den 24^en Augustus 1700 in den echt werd verbonden, doch die reeds in 1701 overleed. Daarna in 1702 met Susanna van der Poele, weduwe van Jacob Munnink, gestorven in 1713. Verder den 2^en Januari 1714 met Sara Fruytier, zuster van Jacobus (zie beneden), overleden in 1718. Vervolgens den 15^en Augustus 1719 met Johanna Maria van Dusseldorp, die hem den 17^en October 1740 ontviel en eindelijk den 1^en Juli 1743 met Anna Boursse.

Litteratuur: V.d. Aa, Biogr. Wdb., i.v. - Nagtglas, Levensber., dl. I, blz. 231. - Knappert, Het Zedelijk leven onzer Vaderen in de 18^e eeuw, blz. 68. - Alb. Stud. L.B., kol. 729. - Soermans, Pred. Zd.-Holl., blz. 46. - Hs. Borger, i.v. - v. Abcoude en Arrenberg, Naamreg., blz. 179. - Alph. Naaml. 1790-1832, blz. 211. - Cat. Burgersdijk & Niermans, n^o. 4940. - Cat. Doopsgez. Bibl., dl. I, blz. 353. - Cat. Letterk., dl. II, kol. 942. - Catalogue de la Bibliothèque

[p. 128]

Importante de feu M. le Dr. J.G.R. Acquoy (Leide, 1897), n^o. 2532. - Boekzaal, Jaarg. 1725a, blz. 229; 1737b, 699; 1746b, 245; 1747a, 95; 1752b, 634; 1755b, 70; 1767a, 661; 1774a, 214; 1838a, 773.