Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Johannes Coitsius]

Coitsius (Coetius, Coutius Johannes) kwam in 1608 te Nijmegen, en uit het feit, dat hij vaak de classis Nijmegen vertegenwoordigde op de provinciale synode, en dat hij daar tot allerlei betrekkingen werd benoemd, mag zeker afgeleid worden, dat hij bij zijn ambtgenooten in achting stond. Zoo woonde hij de Geldersche synode bij in de jaren 1607, 1610 (hier fungeerde hij als scriba) 1612 en 1618, was deputatus synodi van 1610-1612; inspector in de classis Nijmegen in 1607 en 1608, afgevaardigde naar de N. Holl. synode in 1607 en gecontinueerd in 1608; terwijl hij in 1607 genoemd werd om naast Fontanus, Leo, Baudartius en Antonius Thijsius, te trekken ter nationale synode. Opmerkelijk is het dat hij op de Geldersche synode van 1612, niet als predikant verschijnt, maar als ouderling van de kerk te Nijmegen.

In 1617 had men te Nijmegen veel Remonstranten, die, dewijl een belangrijk deel der stadsregeering tot dezen hehoorde, daarin een aanzienlijken steun hadden. Dan in Januari 1618 veranderde prins Maurits de regeering der stad, wat tengevolge had dat in April de predikanten Gerardus Livius, Henricus Lefflerus en Johannes Coutius, werden gesuspendeerd. Deze zaak gebracht voor de synode, werden door haar alle documenten, die er betrekking op hadden, onderzocht en de partijen ge-

[p. 165]

hoord, ‘die te hooren noodich waeren, alsmede gelet op den eijsch ende conclusie, de wedersijts gedaen ende genomen, mitsgaders op al hetgeenë daerop in desen deele eenichsints te letten stonden.’ Nadat dit alles gebeurd was, oordeelde zij, ‘vergadert zijnde in den name des Heeren’, dat die ‘vooraengetogene suspensie nae gelegentheijt der saecke in conformiteijt van Godes h. woort alsoo heeft moegen geschieden, dat oick der gemelte predicanten dienst binnen die stad ende kercke van Nijmegen voortaen niet stichtelick te houden zij; totdat sij in toekomenden tijt haer anders mochten hebben gequalificiert, daarvan die voornoemde synodus alsdan sal hebben t' oordeelen’ - De predikanten teekenden de acte van stilstand, herriepen, maar weken daarna van de Remonstranten ganschelijk af, teekenden de canones der nat. synode en werden weder predikanten onder de contra-Remonstranten. Dit geschiedde bij een verdrag te Nijmegen, onder den naam van het Nijmeegsche accoord bekend, den 7den Maart 1623. - Hersteld in zijn waardigheid, werd Coitsius in 1625 beroepen te Kuilenburg, alwaar hij in 1626 gestorven is.

Van hem zag het licht: Christelycke Aenspraeck der predicanten van Nimmegen, aen eenighe lidtmaten der ghemeijnte - enz. 1618.

Waerachtige beschrijvinghe des .... proces .... tegen Martijn van Voysin .... Met noch een ... sermoen van de eere Marie .... gedaen tot Basel ..., 1608, door Joh. Jac. Grynaeum, doet. ende prof. aldaer. Wt de hooghd. sprake getrouw overgezet door J. Coitsium enz. 1609. Niemegen. Arnhem.

Litteratuur: Reitsma en v. Veen, ll. dl. IV reg. i.v. De Remonstr. Broederschap. Biographische naamlijst enz. Amsterdam 1905. bl. 346. (Hier is de naam gespeld Coitsius). Joannes Tideman, de stichting der Rem. Broederschap. 1ste dl. Amsterdam 1873. bl. 22, 67 en 274. - Vgl. over Martijn van Voysin, Baudartuis, Memoryen enz. Arnhem 1624 fo. 132b en 133. V.d. Aa, ll dl. III blz. 610. (We lezen hier dat 's mans zinspreuk was: ‘l'Eternel ma haute retraite’). Arch. v. kerkel. gesch. inzonderheid van Nederland dl. IV bl. 134, 135 en 141, vooral de h.t.p. voorkomende aanteekeningen.