Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[Willem van der Codde]

Codde (Willem van der, Coddaeus, Guilielmus Jacobus) in 1575 te Leiden geboren, was een zoon van Jacob. Hij ontving in zijn jeugd reeds onderwijs van den beroemden en geleerden Nicolaus Stochius en den 22sten Februari 1588 werd hij als student in de letteren, aan de universiteit in zijn geboortestad ingeschreven (Cf. Alb. Stud. kol. 23). Op de studie der oude talen, vooral van het Grieksch en Hebreeuwsch, legde hij zich toe onder Franciscus Raphelingius, terwijl hij van enkele geleerde Joden, behalve het Hebreeuwsch, ook nog het Syrisch leerde. Trelcatius Junius en Gomarus, waren zijn godgeleerde leermeesters. Onder leiding van Lucas Trelcatius hield hij de volgende disputationes, in 1597 de bonis operibus, in 1598 de Cognitione Dei naturali et revelata, in 1600 de legitima vocatione et ordine ministrorum in ecclesia, en onder Fr. Junius in 1596 de sacrae scripturoe auctoritate en in 1599 de resurrectione Christi. Den 24sten December 1594 hield hij als conrector van de triviale school te Leiden een oratio; de nativitate christi, waarvan Bronckhorst getuigt (cf. Diarium door J.C. v. Slee p. 68), dat ze was ‘elegans et ornata.’ - In Juni (den 7den, 8sten en 9den) toen de studenten den Plutus van Aristophanes, den Troas van Seneca en den Miles van Plautus gaven, fungeerde hij als Choragus (Diarium p. 91).

In Augustus 1601 zag Coddaeus zich aangesteld tot buitengewoon hoogleeraar in de Hebreeuwsche taal en reeds in het volgende jaar werd hij professor ordinarius. Als rector der academie fungeerde hij van den 8sten Febr. 1616 tot den 7den Febr. 1617.

Den 1sten Maart 1613 stierf de hoogleeraar Rodolphus Snellius en toen zijn stoffelijk overschot den 6den Maart naar Oudewater werd vervoerd, hield Coddaeus de lijkrede, die in druk verscheen onder den titel: Oratio funebris in laudem celeberrimi Mathematici D Rudolphi Snellii. Lugd. Bat. 1623.

Als behoorende tot de Arminiaansche fractie, werd hij in 1619 in zijn waardigheid geschorst en later in 1621 geheel afgezet. Tot zijn opvolger werd benoemd Thomas Erpenius. Was onder leiding van Paulus Stochius een vereeniging te Leiden

[p. 162]

in het leven geroepen van Arminiaansch gezinden, om gelden bijeen te brengen voor de afgezette en in ballingschap zwervende Remonstrantsche predikanten, als een bijzonderheid vermeldt Bronchorst, die nog al op Coddaeus gesteld schijnt te zijn geweest, dat laatstgenoemde ook tot de contribueerende leden dezer vergadering behoorde. Dat schout Bont, toen in 1623 de samenzwering ontdekt werd tegen prins Maurits, in den boekwinkel van Govert Basson, ook Coddaeus liet gevangen nemen, tegelijk met Paulus Stochius, kan eenigzins verklaard worden uit de feiten, die genoegzaam aantoonden dat Coddaeus een volijverig aanhanger der Remonstranten was. Duidelijk bleek evenwel 's mans onschuld, en zoo werd hij kort na zijn gevangennemìng ontslagen. Het sterfjaar van Coddaeus is niet bekend, maar zeker is het dat hij in 1625 nog leefde.

Behalve de reeds vermeldde Oratio funebris zag nog van hem het licht: Declaratio D.J. Arminii qua coram potentissimis Hollandiae et Westfrisioe ordinibus sententiam suam explicuit de proedestinatione, providentia Dei, et id genus aliis doctrinae capitibus, in linguam latinam conversa. Lugd. Bat. 1612.

Notae ad grammaticam Hebraeam Mustini Navarri Morentini. Lugd. Bat. 1612.

Hoseas Propheta, Hebraice et Chaldaice; cum duplici versione Latina et commentariis Ebraicis trium doctissimorum Judaeorum Salomonis Jarchi, Aben Ezroe et Davidis Kimchi: Masora item parva ejusque et commentariorum Latina quoque interpretatione: accedunt in fine succinctoe annotationes G. Coddaei. Lugd. Bat. 1621.

Sylloge vocum versuumque proverbialium. Lugd. Bat. 1623.

Fragmenta comoediarum Aristophanis. Lugd. Bat. 1625.

Litteratuur: v.d. Aa, ll. dl. III bl. 554/555. Glasius; ll. dl. II blz. 283-285 (onder Kodde). J.C. van Slee; Diarium Everardi Bronchorstii. 's Gravenhage 1898. reg. i v. M. Siegenbeek, geschiedenis der Leidsche Hoogeschool. Leiden 1832. 2de dl. Toevoegselen en Bijlagen bl. 86/87. - Id. dl. I blz. 68; 90; 117; 128. Schotel, de Academie te Leiden. Haarlem 1875 bl. 87 (hier lezen we o.a. dat Coddaeus door zijn schrijven aan Vorstius er veel toe heeft bijgedragen dat deze naar Leiden is gekomen) blz. 113.