Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 2

[p. 36]

[Armand de la Chapelle]

CHAPELLE (Armand de la) wiens eigenlijke naam is Armand Boybellaud of Boisbeleau heer van la Chapelle, werd geboren in 1676 te Oullac. Hij begon zijn studie te Bordeaux; maar, na de intrekking van het edict van Nantes werd hij door zijn moeder gezonden naar Engeland, waar hij kwam onder de leiding van zijn grootvader Isaac Bourdieu. Bestemd voor den predikdienst, maakte hij zulke snelle vorderingen in zijn studie, dat hij reeds op 18-jarigen leeftijd bekwaam geacht werd als predikant op te treden. Esrst deed hij dienst in Ierland, daarna te Wandsworth (bij Londen) en eindelijk, als hij d.t.p. twee jaar had vertoefd in Engelands hoofdstad zelf. Hier arbeidde hij van 1711-1725, in welk jaar hij als predikant der Waalsche gemeente te 's-Gravenhage optrad. Na een ongesteldheid van slechts twee dagen stierf hij den 8^sten Aug. 1746. Zijn ambtgenoot Jean Royer, hield ‘des Zondagsmorgens daaraanvolgende een toepasselijke redevoering over Hebr. XIII:14.’

La Chapelle was een kundig godgeleerde, bekwaam criticus, nauwgezet vertaler en een beminnelijke persoonlijkheid, ofschoon hij soms zeer scherp kon zijn.

Van hem zagen verscheidene werken het licht als:

Bibliothèque anglaise ou Histoire littéraire de la Grande-Bretange. Amst. 1717-1727. 15 vol. De eerste 5 deelen zijn van Michel de la Roche, de 10 andere van de la Chapelle^1).

Bibilothèque raisonnée des ouvrages des savans de l'Europe. 1728-1753. 52 vol. Deze belangrijke uitgave publiceerde hij met behulp van Massuet; Adr. 's-Gravesande; Rousset; Jaucourt, Barbeyrac en Des Maizeaux. Tot aan het 38^ste deel heeft hij alle theologische artikels geschreven.

La religion Chretienne démontrée par la résurrection de J. Chr. Uit het Engelsch vertaald naar Ditton. Amst. 1728. 2 vol.

Refléxions en forme de Lettre au sujet d'un système prétendu nouveau sur le mystère de la Trinité, par Arm. de la Chapelle, pasteur de l'Egl. Wall. à la Haye. Amst. 1729. Als gevolg van dit geschrift verschenen:

Essay sur la manière de traitter la Controverse, en forme de Lettre adressée à Monsr. de la Chapelle. Utr. 1730.

Protestation du Sr. Paul Maty, Min. du St. Evang. et Doct. en Philos. contre ce qui s'est passé dans le Synode Wallon, assemblé à Campen en Mai 1730 sur le sujet de la Lettre d'un Théologien à un autre Théologien sur le Mystère de la Trinité. La Haye.

Suite de l'Essay sur la manière de traiter la Controverse etc. La Haye 1730.

Entretien par Lettres entre Mr. de la Chapelle, pasteur de l'Egl. Wall. de la Haye, et le Sr. Paul Maty, Min. du St. Evang. sur le sujet de la Lette d'un Théologien à un autre Théologien sur le Mystère de la Trinité. 1730.

Paul Maty. Doctrine de la Trinité éclaircie, demontrée par l'Ecriture, et défendue contre les objections de Mr. de la Chapelle, et de quelques autres Théologiens. Seconde partie, où l'on expose la Doctrine de l'Ecriture touchant la distinction et la subordination des Personnes Divines. 1730.

1) Is dit misschien een andere editie van hetzelfde werk, aangehaald door D. de Superville (fils) in een recueil de sermons. Amst. 1763, p. XVII, onder den titel: Mémoires pour servir à l'histoire de la Grande Bretagne door bisschop Burnet, 6 dln., waarvan de eerste 3 vertaald zijn door La Chapelle en de 3 laatste door de Superville.

[p. 37]

Réponse à M. Mainard, ancien chanoine de St. Sernin de Toulouse au sujet d'une conférence sur la religion qu'il a proposée par lettre à un protestant. La Haye 1730

Le Babillard, vertaald naar Steele. Amst. 1734 en 1745. 2 dln. Volgens Barbier, was het eerste deel bereids verschenen in 1723. Deze vertaling werd herdrukt te Zurich in 1737 in 2 dln. onder den titel: Le Philosophe nouvelliste. De aanvallen, die La Chapelle zich veroorloofde in een niet vertaald artikel, maar van zijn hand, tegen Florence Martin en Mejuff. de Perray, berokkenden hem groote moeilijkheden. De Walsche synode van 1744, gehouden te Rotterdam, noodzaakte hem zijn lasterpraatjes in te trekken en het gedeelte van zijn boek, waar ze in voorkwamen, te verwijderen. Van af 1736 heeft de Walsche synode zich met deze aangelegenheid ingelaten (vgl. Catal. de la Bibliothèque Wallonne. Leide 1875, p. 38. Extrait des articles du synode des Eglises Wallonnes, assemblé à Flessingue le Jeudi 31 Mai (1736) et J.S. concernant Mr. de la Chapelle. Deductie, beweerende het recht der Besluyten, genomen by 't Walsche synodus, tot laste van D. Armand de la Chapelle, Pred. van de Walsche kerk in 's-Hage, overgelevert by de Gecommitteerden van 't gemelde synodus - aan - de Heeren Commissarissen tot onderzoek van die zaak, aangestelt by Resolutie van de Heeren Staten van Holland en Westfriesland, enz. 1736).

Défense de la religion tant naturelle que révélée contre les infidèles et les incrédules ..... La Haye 1738-1744. 6 vol.

La friponnerie laique des prétendus esprits-forts, ou remarques sur le discours (de Collins) de la liberté de penser. Vertaald naar Bentley. Amst. 1738.

Nouvelle Bibliothèque ou Histoire littéraire des principaux écrits qui se publient. La Haye 1738 enz. 19 vol. Bij deze uitgave had La Chapelle alz medewerkers: Charles Chais; Barbeyrac; Dargent enz.

Mémoires de Pologne, contenant ce qui s'est passé de plus remarquable dans ce royaume depuis la mort du roi Auguste jusqu'en 1737. Lond. 1739.

Vie de Beausobre geplaatst in dl. II van diens Remarques sur le N.T. (La Haye, 1742. 2 vol.).

La necessité du culte public parmi les Chrétiens, etablie et défendue contre la lettre de Mr. D.L.F.D.M. sur les assemblées des religionnaires en Laguedoc, écrite à un gentil homme protestant de cette province et imprimée en France sous le faux titre de Rotterdam 1745 par M. Armand de la Chapelle pasteur de l'église Wallonne de la Haye. La Haye 1746. Een Nederlandsche vertaling verscheen onder den titel: De nootzakelykheit der openbare godsdienstoefening onder de Christenen enz. Amst. 1747. 2 dln. (Een uitvoerig overzicht van den inhoud en de waarde, ook voor de geschiedenis van het Fransche Protestantisme in de 18^de eeuw, vindt men bij Haag, La France Protestante. 2^me édit. 2 vol. 2 partie. Col. 695 en 699).

La Chapelle wordt ook geacht te zijn de schrijver van Examen de la manière de prêcher des Protestans françois, et du culte extérieur de leur sainte religion. Amst. 1730. Zonder eenige waarschijnlijkheid heeft men hem toegekend het auteurschap van l'Histoire des amours et des infortunes d'Abélard et d'Héloise en vers satirique burlesques (Cologne 1724), enkel en alleen omdat de schrijver zich noemt Armand. Ook is het een dwaling wanneer men hem het auteurschap toekent van

[p. 38]

Lettres d'un théologien Reformé à un gentilhomme luthérien. (Amst. 1737. 2 vol.) en gericht tegen Schiffmacher (vader) een Katholiek Duitscher.

Litteratuur: La France Protestante 2^me éd. 2^me vol. Parijs 1880. Col. 693-698. - v.d. Aa, ll. dl. III, blz. 315 en 316 (onvolledig).