Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Huibert Jacobus Buddingh]

BUDDINGH (Huibert Jacobus) geboren uit een oud geslacht, waaronder de voorgaande zijn neef was, te Rhenen, den 19^den Januari 1810 uit Willem (1775-1855), een welgesteld bierbrouwer aldaar en Antonia Sandbrink. Zijn moeder stierf in 1819, en het was diens huishoudster, een vrome dienstbode, die op de geestesrichting van den jongen Buddingh een zeer machtigen en blijvenden indruk heeft gemaakt. Na een goede opvoeding ontvangen te hebben op verschillende inrichtingen van onderwijs te Vianen, Heusden en Wageningen, ging Budding naar Utrecht, alwaar hij, toegerust met een bul van de Lat. school in laatstgenoemde plaats, den 26^sten Juli 1828, als student in de theologie werd ingescheven (Alb. Stud. Acad. Ultr. kol. 275). Nog niet heel lang vertoefde hij te Utrecht of het bleek al, dat hij zeer vlug en schrander was en hij werd gerekend tot de beste studenten te behooren. In 1830, toen koning Willem I het volk te wapen riep, was hij, hoewel niet sterk van gestel en door een hoogen schouder eenigszins mismaakt, een der eersten die zich aansloten bij de vrijwillige jagercompagnie der Utr. studenten, waarmede hij den tiendaagschen veldtocht medemaakte. Proponent in 1834, werd hij nog in Dec. van 1834 predikant te Biggekerke, alwaar hij tot 1836 gearbeid heeft, toen hij het in zake de kerkleer niet langer in de kerk vinden kon, wat er hem toe dreef zijn ontslag te nemen, wat hij echter zoodanig deed, dat zijn afzetting volgde. Van de zoogenaamd ‘staande kerk’ verwijderde hij zich van lieverlede geheel en al, en hij werd reizend prediker, vooral in Zeeland, wat in die dagen een zeer gevaarlijk

[p. 695]

werk was, dewijl de afgescheidenen aan allerlei vervolging en smaad blootstonden. Na de erkenning der afgescheidenen als een afzonderlijk kerkgenootschap, ging Buddingh, na eenige aarzeling en tot ergernis van sommigen zijner volgelingen, tot die secte over en werd hij predikant te Groningen. Het kalme leven als predikant kon Buddingh op den duur niet bevredigen, hij had behoefte aan verandering, worsteling, en vervolging te lijden lag nu eenmaal in zijn karakter en zoo kwam hij er toe in 1848 zijn bediening neer te leggen en met eenige zijner geestverwanten naar Amerika te trekken. Eerst zwierf hij het onmetelijk gebied der V.S. door, terwijl hij overal door woord en voorbeeld het goede trachtte te bevorderen, daarna vestigde hij zich als landbouwer in den slavenstaat Maryland, niet ver van Baltimore, op een hoeve, maar ook hier ..... geen rust, de hoeve werd verkocht en Buddingh keerde naar Nederland terug. Hij vestigde zich nu te Goes, alwaar door hem een vrije gemeente werd gesticht. De geheele provincie bijna trok Buddingh door en overal waar hij kwam, stroomde de menigte van heinde en ver saamgekomen bijeen en op velen zijner hoorders en hoorderessen oefende hij een magischen invloed uit. Toch was er een gedeelte van zijn aanhang, dat zich, toen enkele zijner godsdienstige meeningen zich wijzigden, aan zijn leiding onttrok en werd hij door enkele strenge vereerders der kerkleer, o.a. door Dr. Capadose, van afval beschuldigd. Velen bleven echter den ouden leeraar trouw en vereerden hem, men zou haast kunnen zeggen, op afgodische wijze. ‘Dit bracht teweeg dat ook op de keerzijde van dezen gouden penning werd gewezen en jaren na 's mans dood, in 1884, gaf de kloeke, werkzame, maar mystieke weduwe van een zijner vurigste volgelingen, zijn ouderling Cornelis de Jonge, te Goes een boekje uit, waarin, in eenigszins zonderlingen vorm, minder gunstig over Buddingh werd geoordeeld.’ De laatste jaren zijns levens bracht de man te Goes door, en had hij veel te worstelen met zwakke gezondheid. ‘Onvermoeid verkondigde hij het evangelie naar zijne opvatting, ijverde tegen remplaçanten, vaccineeren en assureeren en stichtte christelijke scholen. Hij kende in zijne woonplaats en elders de ellende naar geest en lichaam in de woningen der armen, van aangezicht tot aangezicht, was onvermoeid in het bezoeken van kranken en noodlijdenden en altijd hulpvaardig waar zijn steun werd gevraagd.

Van een zware ziekte, hem in Noord-Braband plotseling overvallen, kwam hij in Goes terug. Hoewel schijnbaar beter, was hij blijkbaar veel verzwakt. Toch zette hij moedig zijn werk voort. Op den 2^den October 1870 trad hij nog driemaal voor zijn gemeente op. Enkele dagen daarna kwam bij zijne gewone kwaal, waterzucht, een schielijk toenemend borstlijden en den 16^den November is hij zacht ontslapen. Zijn stof rust op de begraafplaats te Goes.’

Men moge over Buddingh oordeelen zoo men wil, boven alles staat het vast, dat hij een zeer merkwaardig man is geweest, die talloos velen tot een rijken zegen is geweest, niet alleen door zijn woord, maar evenzeer door reine, edele levensopvatting. Hij was een voortreffelijk volksprediker. Wanneer de geest der welsprekendheid in hem vaardig werd, wist hij zijn gehoor te boeien met ongeëvenaarde kracht, en ontroerend was het hem te hooren getuigen van zijn vurig geloof aan God en van tallooze bevindingen en wonderbaarlijke gebedsverhooringen. Hij wist door zijn taal, door zijn voorbeelden aan het dagelijksch leven ontleend, de menigte, die naar hem luisterde te pakken. Het volk begreep, het volk verstond hem, zijn taal vond den weg naar hun hart.

[p. 696]

Nog is op het oogenblik dat we dit schrijven, ‘vader Buddingh’ onder de Zeeuwen niet vergeten ‘en wordt van hem gesproken als van een onovertroffen prediker, een nauwgezet christen, een weldoener van armen en nooddruftigen en een man’, die ‘met zijn geheele ziel liefhad.’ Talloos velen bewaren zijn naam in zegenend aandenken, en met den meesten eerbied wordt nog over hem gesproken.

Hij gaf uit:

God, de kassier van de armen, of de geloofsbank. Behelzende een verhaal van veelvuldige uitreddingen der goddelijke voorzienigheid, welke op onderscheidene tijden den schrijver zijn geschonken. Uit het Engelsch. 's-Gray. 1857.

Het koningrijk der hemelen ingenomen door een gebed, of een verhaal van des schrijvers overbrenging uit het rijk des satans in het koninkrijk Gods. Uit het Eng. 's-Grav. 1858.

De uiterste wil en het testament van William Huntington, een dienaar van Christus en van de gemeente, om des Heeren wil; benevens eenige brieven over het geloof. Uit het Eng. 's-Grav. 1859.

Het licht van den zevenden dag. Uit het Eng. vertaald en met een voorwoord aanbevolen ..... Goes 1859.

R. Flockhardt, Gods genade verheerlijkt in de bekeering van een soldaat, die bij de 40 jaren heeft gepredikt in de straten van Edinburg. Uit het Eng. 's-Grav. 1859.

Verhaal van des Heeren leidingen met George Muller, door hem zelven in het Eng. beschreven en naar de 5^e uitgave uit het Eng. vertaald. Zierikz. 1861.

Toetssteen of het bewijs uit bijna 200 schriftuurplaatsen bijgebragt om de Godheid van onzen Verlosser te staven overeenkomstig het kerkelijk leerstelsel door J.F.G. Vergeleken met de voorstelling van de leer der H. Schriften, omtrent de ware Godheid des Heeren. Gorinch. 1868.

Wat zegt de Heilige Schrift? of belijdenis voor vrienden geschreven, die door vijanden mag gelezen worden. 3 stukken, 1 deel onder den titel: Wat ik geloof. Gorinch. 1869.

Beschouwingen over het duizendjarig rijk. Uit het Eng. Gorinch. 1866.

Het leven van William Tennent, in leven herder en leeraar des Presbyteriaansche gemeente in Freehold in Nieuw-Jersey. Waarin onder andere belangrijke bijzonderheden vervat in een verhaal van zijn driedaagsche bewusteloosheid of schijnbaren dood. Een boekje uit de bibliotheek van H.J. Buddingh, geref. leeraar te Goes. Dordr. 1863.

G. Muller, Lijkrede, uitgesproken na het overlijden zijner echtgenoote. Uit het Eng. door H.J.B. Met levensbeschrijving van ZEerw. Gorinch. 1871.

G. Sallenus, Christelijke kinderschool, onderwijzende de jeugd in de eerste beginselen zoo van de leer der waarheid als ook van de ware betrachting der godzaligheid. Nu om deszelfs belangrijkheid onder approbatie uitgegeven door H.J.B. Gron. 1866.

Tegen Buddingh:

H. de Cock, Geloofsgetuigenis tegenover de geloofsbelijdenis van H.J. Buddingh. Gorinch. 1867.

Het geloof een gave Gods, of wederlegging van het werk van H.J. Buddingh getiteld: Wat ik geloof. Gorinch. 1867.

H.J. Heynes, De schriftuurlijkheid, redelijkheid en onmisbaarheid der drie-

[p. 697]

eenheidsleer. Christelijke toespraak naar Haggaï II:5b en 6. Gehouden met het oog op Ds. Buddinghs laatste geschrift. Zwolle 1867.

Over Buddingh:

P. Los Gzn., Dominé Buddingh, een baak in zee. Een woord aan het volk. Dordr. 1867.

T.H. Nahuijs, Eenige bijzonderheden uit het leven van H.J. Buddingh, in leven predikant te Goes. Zetten 1871.

De lijst der door B. uitgegeven boeken, leert ons, dat hij uitsluitend uit het Engelsch heeft vertaald. Hij kende deze taal bij uitnemendheid goed, waartoe natuurlijk ook zijn verblijf in Amerika veel heeft bijgedragen.

Litteratuur: Nagtglas, ll. 1058-1061 - Dr. J.H. Gunning JHz., Leven en arbeid van H.J. Buddingh. Goes 1885.