Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Cornelis van Arckel]

ARCKEL (Cornelis van), geboren te Amsterdam den 3^den Oct. 1670, bezocht, nadat zijn ouders naar Rotterdam vertrokken waren, de Lat. school aldaar, om, toen hij 18 jaar geworden was, naar zijn geboorteplaats terug te keeren, ten einde hier aan de Remonstrantsche kweekschool gevormd en opgeleid te worden tot predikant bij de broederschap. Na eerst de lessen van Clericus en daarna van den beroemden en geleerden Ph. à Limborch gevolgd te hebben, werd hij in 1695 toegelaten tot de betrekking, die al de liefde had van zijn ziel. Zijn eerste gemeente was den Briel (1696), van waar hij in 1700 naar Delft ging en toen in 1702 Johannes Molinaeus gestorven en de Rem. gemeente te Rotterdam, daardoor vacant geworden was, werd hij in 1703 derwaarts geroepen. Hier heeft hij gearbeid tot zijn dood, den 29^sten September 1724, die hem, na een kortstondige ongesteldheid overviel.

Uit zijn huwelijk met Catharina Scheltinga, werd Cornelis geboren, wiens biographie volgt.

De lijkrede, door Sebastiaan van der Lanen, den 29^sten Sept. gehouden over Psalm 39:6 is opgedragen aan den Rott. kerkeraad. We vernemen er uit dat van Arckel zeer verdraagzaam was jegens andersdenkenden en dat hij bijzonder te huis was in taal, historie, oudheid- en penningkunde en dat hij in 't bezit was van een keurig

[p. 226]

kabinet van Grieksche en Rom. penningen. Hij bezorgde een uitgaaf van Adrianus Junius' Animadversa en den appendix daarop, onder dezen titel: Hadriani Junii, Hornani, medici, animadversa ejusdemque de coma commentarium, ab autore innumeris in locis emendata et insignibus supplementis locupletata. Accedit appendix H. Junii ad animadversa sua, nunc primum ex.... autogropho in lucem edita. Ex bibliotheca C. v. Arckel. Roter. apud Joann. Hofhont 1708¹⁾.

Lijkpredikatie uit Ezai. 57:2 over Petrus Bos, overleden den 28^sten Mei 1718.

Marcelli Palingenii, Stellati Poëtae, Zodiacus Vitae; hoc est de hominis vita studio ac moribus optime instituendo libri xii. Rott. 1722²⁾.

Uitbreiding der Psalmen, door P. de Groot, uitgegeven door K. van Arkel. Rotterdam. 1724³⁾.

Joost van Geel; Gedichten. Rotterdam 1724.

Tot de kleinere gedichten, die hij het licht deed zien, behooren o.a. een vers door hem en J. Suderman gemaakt op de zilveren bruiloft van W. van Es en K. Bruinvis (z.j. 4^o); een vers door hem vervaardigd op het huwelijk van K. Brandt en L. Tongerlo (1686. 4^o. 's Gravenhage) en een vers, dat hij in 1691 met C. Francius samenstelde, en dat in 4^o gedrukt werd te Amsterdam, toen K. Brandt, voor de 2^de maal in den echt trad met A. Paats.

Nog schreef van Arckel een commentaar op Flavius Cresconius Corippus, een grammaticus uit Africa⁴⁾. Dat deze niet in het licht is verschenen, moet naar alle waarschijnlijkheid aan zijn plotselingen dood worden toegeschreven. Volgens J.Ch. Adelung: Fortsetzung und Ergänzungen zu Chr. Gottl. Jöcher's Allgem. Gelehrten Lixico. 1^er Bd. Leipzig 1784, verscheen in 1710 te Rotterdam van van Arckel een Fasciculus dissertat. philolog. In den Catalogus van handschriften op de bibl. der Rem. Geref. gemeente te Rotterdam, komen niet minder dan 5, door v. Arckel nagelaten handschriften voor (cf. register i.v.), waaronder een methodus concionandi. Ook bevat genoemde bibliotheek enkele brieven van hem (cf. ll. blz. 63. no. 610).

Litteratuur: Navorscher 1859 (9^de jg.) blz. 17-19 en 79.

1) Het autographon, had eenmaal in eigendom toebehoord aan David Flud van Giffen en was later in 't bezit gekomen van Cornelis van Arckel. cf. Schotel; Kerkelijk Dordrecht. dl. II. Utrecht 1845. blz. 82.

2) Cf. Paquot; Mémoires pour servir à l'histoire littéraire des XVII Provinces des Pays-Bas etc. T.I. Louvain 1765. fol. 497.

3) J. van Iperen; Kerkelijke Historie van het Psalm-Gezang enz. dl. I. Amsterd. 1777. blz. 223.

4) Cf. W.S. Teuffel; Geschichte des Römischen Literatur. Neu bearbeidet von Ludwig Schwabe. 5er Aufl. 2er Bd. Leipzig 1890 S. 1283-1285.