Biographisch woordenboek van protestantsche godgeleerden in Nederland. Deel 1

[Andreas Johz. Andriessen]

ANDRIESSEN (Andreas Johz.), geboren te Middelburg, den 16^den Januari 1733, was de zoon van Jacobus Andriessen de Waal, houtkooper en broeder van den voorgaanden. Hij bezocht de Latijnsche- en de illustre school in zijn geboortestad, hier het onderricht genietende van Wesseling, Voget en Schorer, terwijl Jacobus Willemsen zorgde voor zijn godsdienstige vorming.

De godgeleerde studiën, te Middelburg begonnen, werden te Utrecht voortgezet¹⁾, en na ze voleindigd te hebben, werd hij achtereenvolgens predikant te

1) Het verdient opmerking dat in het Album Studiosorum der Utrechtsche academie, de naam van A. Andriessen niet voorkomt. Dat hij hier echter gestudeerd heeft is onweerspreekbaar. Immers lezen we in zijn Inwijdings-rede (waarover later) blz. 4: ‘Gy Utrecht, alwaar de Geleerdheid haren zetel gevestigd heeft, die ook mij eertijds, als ene zorgvuldige moeder, in uwen schoot koesterde....’ enz., terwijl Js. Willemsen in zijn Triomfeerende Godsdienst (gedicht ter eere van Andriessens optreden als hoogleeraar te Middelburg en voorkomende achter de Inwijdings-rede blz. 71-112) zegt:

‘Die op het Stichtsch Atheen, gezeten aan de voeten
Van uw Gamaliëls, een kostelijken schat
Van heilgeheimen, die Gods Woord in zich bevat,
Bijéénbragt, en daar mede uw' weetlust zocht te boeten.’

[p. 181]

Yerseke in 1755¹⁾, daarna te Nieuw-Loosdrecht, eindelijk te Middelburg²⁾, waar hij den 13^den April 1764 beroepen werd in de plaats van F.W. van Oosterzee. De bevestiging had plaats den 1^sten Juli door Ds. Augustus van der Sloot, met een tekst uit Openb. 11:1b, terwijl Andriessen des namiddags zijn dienstwerk aanvaardde met een toespraak uit 2 Chron. 1:10. Het is op de komst van dezen zijn neef, dat de Veersche predikant het gedichtje vervaardigde, dat opgenomen is in de Boekzaal van 1764, het 2^de dl. blz. 119 en 120.

In 1776 werd de Middelburgsche predikant beroepen te Utrecht, maar na lang en rijp beraad bedankte hij voor deze eervolle onderscheiding, en den 26^sten Mei van genoemd jaar verbond hij zich op nieuw aan de gemeente van zijn geboortestad, sprekende over Hoogl. IV:16³⁾. Dit bedanken werd van de zijde der magistratuur op hoogen prijs gesteld, want niet alleen werd hem een aanzienlijk geschenk aangeboden⁴⁾, maar hij werd zelfs, gelijk hij het uitdrukt, begiftigd met de allergrootste eer, waarnaar hij (volgens zijn eigen verklaring) nooit zou gedongen hebben, nl. met een ‘openbare bediening in Middelburgs Doorluchtige School’, waarvoor hij zeer dankbaar was, doch waarvan hij de zwaarwichtigheid niet ontveinsde. Wat hij dan als hoogleeraar aan de illustre school te doen had? ‘jongelingen, die de lagere scholen maar even vaarwel gezegd hebben, te onderwijzen in zulke talen en wetenschappen, welke hen in staat kunnen stellen om de Academische lessen met des te meer voordeel aan te hooren’, terwijl hij later zegt: ‘ulieden eindelijk lust het my aan te spreeken, hare jongelingen en vooral ulieden, die uzelven in het vervolg in de Godgeleerdheid staat te oefenen! Ziet daar in mij enen nieuwen leidsman en medgesel’..... enz.⁵⁾.

1) Teekent het onderteekenings-formulier v.d. cl. Zuid-Beveland in 1757. cf. Archief voor Nederl. Kerkgesch. 2de dl. blz. 334.

2) In bovengenoemd gedicht Triomfeerende Godsdienst schrijft (blz. 72) Willemsen:

‘Uw en mijn Middelburg, daar God ons 't lieve leven
Eerst gaf, onz' beider wieg, onz' beider bakermat,
Begeerde ook uwen dienst naar 't recht, dat ze op u had,
En 't was in 's Heeren raad, u mede aan ons te geven.

Uit den 3den regel van dit couplet, waarin 't heet, dat Middelburg recht had op Andriessen, besluiten wij, dat hij een alumnus dier stad is geweest.

3) Triomfeerende Godsdienst, blz. 74, aanteekening d.

4) Toen Andriessen in 1787 voor een op hem naar Amsterdam uitgebracht beroep bedankte, werd dit door de stadsregeering zoo zeer op prijs gesteld, dat zij hem een zilveren koelvat met opschrift en het stadswapen schonk.

5) Inwijdingsrede. blz. 7 en 68. Hier wordt ons geleerd dat Andriessen aan de illustre-school les gaf in talen en dat hij almee theologie doceerde.

[p. 182]

Deze nieuwe betrekking, die hem echter niet verhinderde als predikant werkzaam te blijven, aanvaardde Andriessen met het uitspreken eener redevoering, getiteld: ‘De waarheid van den Christelijken godsdienst door de wonderdadige uitstorting van den H. Geest, op het eerste Pinksterfeest des Nieuwen Testaments’ uitgesproken in de Latijnsche taal¹⁾, werd ze in de onze overgezet door Justus Wilhelmus de Bruyn terwijl ze het licht zag in 1778 te Middelburg, bij P. Gillissen, wed. M.H. Callenfels en J. Dane.

Wanneer F. Nagtglas in zijn Levensberichten van Zeeuwen (1^ste afl. blz. 8) zegt, dat Andriessen deze redevoering hield in het auditorium, dan begaat hij een kleine onjuistheid, dewijl ze niet hier, maar in de Nieuwe kerk werd uitgesproken, den 30^sten April²⁾.

Tot zijn dood, den 21^sten November 1800, heeft hij zich met alle kracht, die in hem was, gekweten van het hem opgedragen werk. Hij was een trouw en volijverig man, die gearbeid heeft zoolang het dag voor hem was. Zonderling klinkt het, wanneer we vernemen, dat in Januari 1801 in de Nieuwe kerk te Middelburg ter zijner nagedachtenis een geestelijk concert gehouden werd ‘met orgel, snarenspel en zang’, dat uitnemend voldeed³⁾.

's Mans portret, naar het leven geteekend, werd in 1756 door George Kockers in koper gebracht.

Gehuwd was hij in Augustus 1760 met Catharina Johanna Grymalla (gest. den 4^den Aug. 1801). Uit deze echtverbintenis werden geen kinderen geboren.

In den Catalogus van de bibliotheken van Mensinga en de Vlieger (Amsterdam, Bom, 1884) komt op blz. 47 sub n^o. 843, een manuscipt voor, behelzende een predikatie van A. Andriessen over Joh. 6:44.

Litteratuur F. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen, 1^ste afl. blz. 7 en 8. Boekzaal 1800. 2^de dl. 690 en 691. - Symbolae litterariae Haganae. Classis primae. Fasciculus primus. Hagae Comitum. 1777. (Nagtglas t.a.p. heeft verkeerdelijk 1770) pag. 228.

1) De titel is: De veritate religionis Christianae per miraculosam, die pentecostali Novi Testamenti primo, spiritus sancti effusionem eximie demonstrata, dictam publice pridie kal. Maias, quum in illustri Medioburgensium Athenaeo S.S. Theologiae Professionem solemniter auspicaretur. Medioburgi 1777.

2) Triomfeerende Godsdienst, blz. 71.

3) Nagtglas: ll. 1ste afl. blz. 3.