Het groot bescheurboek

Een bloemlezing van de tussen 1973 en 1986 verschenen Bescheurkalenders

Handleiding voor de valsistiese intellectueel

Tien boeken die hij beweert te hebben gelezen:

1.	The Canterbury Tales - Geoffrey Chaucer (Zeg erbij: ‘maar niet álle vierentwintig’)
2.	Tristram Shandy - Laurence Sterne (zeg erbij: ‘maar ik hou niet van boeken die over het schrijven van boeken gaan’.)
3.	Faust - Johan Wolfgang von Goethe (zeg erbij: ‘het duidelijkste werk over de mannelijke Menopauze dat ik ken’)
4.	Gullivers Reizen - Jonathan Swift (zeg erbij: ‘maar ik moet erbij zeggen dat ik te weinig weet van de Whigs en de Tories in de achttiende eeuw om het volledig als engelspolitieke satire te kunnen waarderen’)
5.	Orestes - Aeschylus (zeg erbij: ‘maar Orestes van Euripides vind ik toch nog nèt iets punker’)
6.	De Gebroeders Karamazov - Fjodor Michajlovitsj Dostojevski (zeg erbij: ‘schande natuurlijk dat ze daar Yul Brynner voor hebben genomen. Dat had Peter Ustinov moeten wezen’)
7.	Het leven van Samuel Johnson - James Boswell (zeg erbij: ‘wat ik nu ga citeren is dus Boswell die Johnson citeert - ach nee: je moet het zelf lezen’)
8.	Inleiding tot de Psychoanalyse - Sigmund Freud (zeg erbij: ‘natuurlijk is Freud een clichee, maar toch een clichee van zo'n klasse, dat zeggen dat Freud een clichee is natuurlijk een clichee is’)
9.	Ulysses - James Joyce (zeg erbij: ‘nou moet ik eerlijk zeggen dat ik bij het lezen heel veel steun heb gehad van The Bloomsday Book van Harry Blamire’)
10.	De Collected Poems van Wallace Stevens (zeg erbij: ‘typies zeventiger jaren trouwens - dat vermijden van sentimentaliteit en dat combineren van stijl en intelligentie’)

Nota beide bene: De Valsistiese Intellectueel kan zich uit iedere hem te moeilijk wordende literaire discussie redden door plotseling te zeggen: ‘Hebben jullie gisteravond trouwens Carmiggelt gelezen?’

Drie dichtstrofen die hij aan het haardvuur kan citeren

- ‘vreesachtig en gevlucht naar 't midden van haar staten
leeft de ziel leeg van lust, van minnen en van haten;
verveling sneeuwt in onze harten, stil...’
J. Slauerhoff

- ‘Bolt and bar the shutter
For the foul winds blow:
Our minds are at their best this night,
And I seem to know
That everything outside us is
Mad as the mist and snow.’
W.B. Yeats

- ‘Oú sont les neiges d'antan?’
François Villon

Cijfertaal die hij moet kunnen spreken:

2.	Het Binaire Stelsel. Een ideetje van Leibnitz - een mathematies systeem dat 2 en niet 10 als basis van ons Talstelsel heeft. De meeste computers werken volgens het Binaire Stelsel.
3.	De Drie Dramatiese Eenheden. Ook wel de Aristoteliaanse Drieëenheid genoemd. Dit zijn de regels die het Klassieke Drama regeren! Eenheid van Handeling (logiese samenhang tussen de gebeurtenissen), Eenheid van Tijd (ongeveer 24 uur), en Eenheid van Plaats. Deze Drieëenheid beheerste het zeventiende-eeuwse franse theater. Het klassieke essay erover staat te lezen in ‘Preface to Shakespeare’ van Samuel Johnson (James Boswell schreef ‘The Life of Samuel Johnson’, weet u nog wel?)
4.	De Vier Vochten. Er was een middeleeuwse theorie die luidde dat ons lichaam is samengesteld uit vier vloeibare elementen: bloed, slijm, gele en zwarte gal. Men geloofde dat er een samenhang bestond tussen De Vier Vochten en de vier belangrijkste temperamenten die 's mensen karakter kenmerken. Zo onderscheidde men het Volbloedige type (opgewekt en optimisties); het Flegmatiese Type (koelbloedig); het Prikkelbare Type en de Melancholieke Mens. Als systeem voor een verantwoorde

[p. 127]

Rubricering sloeg het nergens op, maar het maakte de keuze van vrienden wel iets eenvoudiger.

Nota beide bene:

de Mensheid valt overal en altijd in twee grote groepen uiteen. De tweede groep bestaat uit de mensen die zeggen dat de mensheid overal en altijd in twee grote groepen uiteenvalt.

5.	De Vijfde Colonne. De Vijfde Colonne bestaat uit Verraders, Collaborateurs. De omschrijving was een vondst van een generaal uit de Spaanse Burgeroorlog, die pochte dat hij Vier Colonnes had die Madrid omcirkelden en een Vijfde Colonne die binnen de stad voor hem streed. Geen idee hoe die Generaal heette, overigens, maar dat half-weten van feiten is juist een kenmerk van de Valsistiese Intellectueel.
6.	Zes Personen op zoek naar een Auteur. Sei personaggi in cerca d' autore - een toneelstuk uit 1921 van Luigi Pirandello. Stormachtig verlopen premières door geheel Europa. Terwijl de acteurs bezig zijn met het repeteren van hun stuk, worden zij onderbroken door zes mensen die beweren dat zij, in werkelijkheid, de geschetste toneelfiguren zijn. Zij eisen dat hetgene wat niet van hen wordt verteld en opzettelijk door de auteur is weggelaten, alsnog aan het stuk wordt toegevoegd. Heeft u dat gevoel ook wel eens, ten opzichte van uw Schepper? Houden zo.
7.	Zaken die met zijn zevenen zijn. De Zeven Wonderen der Oudheid: de Pyramiden van Egypte; de Hangende Tuinen van Babylon; het Graf van Mausolus; de Diana-tempel in Ephese; het Zeus-beeld van Phidias; de Colossos van Rhodos; de Vuurtoren van Alexandrië. De Zeven Wonderen der Nieuwe Wereld; het Romeins Colosseum; de Catacomben van Alexandrië; de Chinese Muur; Stonehenge; de Scheve Toren van Pisa; de Porceleinen Toren van Nanking; de Aya Sophia in Constantinopel. De Zeven Doelpunten van Mario Kempes, WK-Voetbal 1978. De Zeven Hoofdzonden: Trots, Wellust, Afgunst, Gramschap, Hebzucht, Vraatzucht, Luiheid. De Zeven Deugden: Geloof, Hoop, Liefde, Rechtvaardigheid, Standvastigheid, Voorzichtigheid, Matigheid. De Zeven Wereldzeeën. Zeven Jongens en een Oude Schuit.

Muziekflarden die hij moet kunnen neuriën:

1.	Het Thema uit Schuberts Onvoltooide Symphonie.
2.	Het Slotkoor uit Beethovens Negende Symphonie.
3.	Het Siegfried-leitmotiv uit Wagners Ring des Nibelungen.
4.	‘La ci darem la mano’ uit Mozarts Don Giovanni.
5.	‘Habanera’ uit Bizets ‘Carmen’.
6.	My Funny Valentine op Chet Baker-wijze.
7.	The Man I Love op Billie Holiday-wijze.
8.	De Drie Gymnopédies van Erik Satie.
9.	Kleine Kokette Katinka van De Spelbrekers.
10.	De Mars van het Simplisties Verbond.

Bovenstaande tips waren dus bedoeld om een bodempje te leggen. Dat u met de noodzakelijkste namen, titels, melodietjes en getallen uit de voeten kunt. Maar nu de manier waaròp u dit zegt. Losjes dus. Vermoeid, als het ware. Want de betere Valsistiese intellectueel behoort meer tot de Derrière- dan de Avant-Garde. En dan nog iets: leer improviseren. Want met de weergave van alleen maar Feiten bent u nog nergens. Nee, af en toe moet u laten merken dat u heus nog wel iets meer kunt dan andermans mening reproduceren. Proberen. Wat blijkt? U kunt zèlf een mening verzinnen! Oefenen en nog eens oefenen, dus.

Bezoek eens een eigentijds toneelstuk of lees eens een moeilijk boek, ga vervolgens voor de spiegel staan en vraag u op de man af, hoe u het vond. Improviseer dan een valsisties Intellectueel antwoord. Taaloefening baart Gesprekskunst!

Sta daar niet zo stom: zeg iets dieps!

Waar gaat het om? U wou van uw kompleksen af en als u nu maar vaak het laatste woord heeft en de anderen met stomheid weet te slaan, dan voelde u zich weer helemaal het heertje.

Welaan: onthoudt deze Vuistregel voor het Culturele Gesprek - HOE VERDER U TERUGGAAT, DES TE STEVIGER U STAAT.

De informatieve Overkill van de wekelijkse Culturele Bijvoegsels heeft een enorme gelijkschakeling van Weten teweeg gebracht en het is dus zaak dat u de overigen, letterlijk, VOOR bent met uw vergelijkingen en verwijzingen!

Zeg dus, nadat u Nureyjev in een uitverkocht Carré aan het werk hebt gezien met de thans 103-jarige Dame Margot Fonteyn:

‘Rudy sprong heel mooi vanavond, maar toch prefereer ik Nijinsky's manier van weer neerkomen.’

Zeg, na in een nachtvoorstelling Bertolucci's Last Tango in Paris te hebben gezien:

‘'s Wel leuk hoor, hoe Bertolucci een bepaald sfeertje weet op te roepen, maar toch een beetje zwakjes vergeleken met Het Cabinet van Dr. Caligari!’

Zeg, als u op het lage tafeltje bij een uwer relaties de dichtbundel ‘De Driekantige Peer’ van Voznesenski ziet liggen:

‘Ja, af en toe heeft het een behoorlijke kracht, de poëzie van Voznesenski, maar heb je de laatste tijd Lermontov nog wel eens herlezen?’

HOE VERDER U TERUGGAAT, DES TE STEVIGER U STAAT. Zo lusten Valsistiese Intellectuelen er nog wel eentje. Deze: HOE ONBEKENDER, DES TE VEILIGER!

Hier bedoelen wij mee dat u de kans op weerwoord kleiner maakt naarmate de door u geciteerde Namen en Titels Onbekender zijn. Maak er derhalve een goede valsistiese gewoonte van, in literaire gesprekken altijd de belangrijkste werken van de bebabbelde auteur onbesproken te laten. Prijs daarentegen de minst gelezen boeken van de schrijver waar het om gaat. Geen woord dus over Melville's Moby Dick, maar dóór blijven drammen over zijn volgens u sterk onderschatte ‘Omoo’, mondje dicht als het over Hamlet of Three Merry Wives of Windsor gaat, maar zó'n scheur opentrekken als er eventjes gezwegen wordt en dan roepen dat ú Titus Andronicus als Shakespeare's meesterwerk beschouwt; het toneelstuk ‘Exiles’ zeggen te prefereren boven de romans van Joyce en de muziekkritieken van George Bernard Shaw hoger aanslaan dan zijn toneelstukken.

[p. 128]

Oefen vooral in vaagheden; uitspraken die lijken te getuigen van een begrip en een doorzicht dat voorbijgaat aan onnozele detailkritiek. Een paar voorbeelden: In de pauze van om het even welk toneelstuk zegt u: ‘dat tweede bedrijf was natuurlijk veel te hard uitgelicht’.

In de pauze van om het even welke pianorecital zegt u: ‘zijn articulatie van het arpeggio was kristalhelder’.

In de pauze van om het even welk ballet zegt u: ‘toch werkt het niet als de totale katharsis. Het orkestreert onze spanningen, meer eigenlijk niet.’

Bij om het even welke opening in het doet er niet toe welke galerie zegt u:

‘nou afgezien van het werk zelf, maar hun manier van ophangen is natuurlijk ongelófelijk.’

Woordenlijstje ter onbeperkt gebruikt

Existentieel -	nog altijd goed. Doet er niet toe dat het al misbruikt wordt sinds Sartre zijn eerste Pernod dronk. Kan op elk terrein en onderwerp worden geplakt. Dus: ‘dat boek/die film/dat schilderij/die opera/dat toneelstuk herdefinieert de existentiële zijnsbeleving van de neurotiese persoonlijkheid.’
Surrealisties -	breed bruikbaar. Betekent ‘voorbij of onder het werkelijke’ en dat kan natuurlijk alle kanten uitgaan, dus gebruik het onbekommerd en vooral als u om een mening wordt gevraagd over iets waar u werkelijk de ballen van heeft begrepen. Dus: ‘Ja, die laatste Bunuel. Deed me in zijn surrealistiese momenten hier en daar af en toe aan Cocteau denken, vond je niet?’
Jungiaans -	stuk beter dan Freudiaans. Suggereert een veel dieper gaande psychologiese kennis. Jung schreef over een heleboel dingen, vooral over symbolen, dus met ‘jungiaans’ of ‘jung-achtig kunt u alle kanten uit. Dus: 'ik vind Piet Puk in zijn latere werk gewoon veel Jungiaanser van sfeer bezig.’ lemand vroeg u namelijk wat u van Piet Puk vond en verdomd, u wist niet eens of Puk een schilder, een filmer of een schrijver was. Spreek daarom altijd over ‘zijn werk’.
Symbolisme -	een van de oudste stafwoorden uit de ransel van de valsistiese intellectueel. Altijd goed, omdat alles van alles een symbool kan zijn, ja? Dus zie in zelfs het meest realistiese, werkelijk niets anders dan zichzelf voorstellende produkt van de menselijk geest altijd Symbolisme. Dus: ‘wat ik in Joop Waasdorp zo bewonder, is het waanzinnige symbolisme van zijn Water’.
Gestalt -	heel handig woordje. Beetje vaak gebruikt in de veertiger en vijftiger jaren, maar toch nog heel goed plaatsbaar. Past op alles. Heeft dan vaag iets te maken met de Structuur van iets of iemand. Dus: ‘Ik vind die somberheid van Van Oudshoorn echt erg, erg betreurenswaardig, maar ik bewonder natuurlijk wel de hele Gestalt waar dat uit voortkomt.’
Plastic -	nog altijd een prima-werkende Kat. Vooral effektief als u Personen en Popmuziek dit bijvoeglijk naamwoord toekent. Dus: ‘een volkomen plastic President; de geheel plastic laatste plaat van David Bowie; beetje Plastic, wat Bernstein daar met Beethoven deed’. Probeer hier en daar een van plastic afgeleid verfijninkje als: ‘Willink is nu wel volledig Formica geworden’ of: ‘Haitink? Nee, dat is mij veel te polyetheen allemaal’.

Genoeg nu. Onnodig te zeggen dat ‘Simplisties’ vrijwel alle woorden uit het lijstje kan vervangen. Ten slotte nog een paar voorbeelden van Grote Zinloze Zegsels zoals u ze nu zelf moet kunnen construeren:

‘een krankzinnige allegorie van de geboorte, leek mij!’

‘briljant hoe hier het oude konsept van De Moeder als Kosmiese Hoer op zijn kop wordt gezet!’

‘ik krijg het gevoel dat al zijn disciplines langzamerhand desintegreren.’

‘hij hanteert zo'n wáánzinnig beheerst palet’.

‘aandoenlijk ja, maar zó gestólen allemaal.’

‘het had precies dat wankele evenwicht van spanningen waar ik gek op ben.’

‘toch heeft hij de dramatiese logica volkomen opgeofferd aan zijn waanzinnige behoefte om gewoon te communicéren!’

Welnu, wat dachten wij ervan? Steek deze tips bij u en u zult er als Valsisties Intellectueel best wel in slagen de weekenden van het eerstvolgend half jaar zonder kleer- en zielscheuren door te komen. En daar gaat het maar om, in het valsisties sociaal verkeer: de weekenden. Want doordeweeks kan de Valsistiese Intellectueel gewoon, duttend, zijn mond houden.

Graag gedaan en zien wij u nog in Bayreuth? Nou ja, anders tot in Spoleto!

Koot en Bie
weekend-intellectuelen