|
| |
Tweede uyt-comen.
Quinten-Quack en Cortisaen op Theater
Seer Edele Messieurs en Dames, wyse Borgers en Borgerinnen,
Cort.
plompe Boeren en Boerinnen:
Quint.
Vryers en Vrysters,
Jonghmans en Dochters.
Cort.
Jongers en Meyskens,
Quint.
ick segh u houdt den beck.
Cort.
Wel Meester vvorde Geck?
Quint.
Ick segh u svvycht,
Cort.
swyght gy:
Quint.
wat?
Cort.
Kust-me-gat.
Binnen
Quint.
Comt voor ghelyck ghy wilt, ick sal u dat verleeren: ... voorsinnige, wyse, hoogh-mogende, recht-sinnige:
| |
| |
Cort.
hy en siet niet recht.
Quint.
Eerweerdige en Const-minnende Heeren:
Cortisaen uyt
Myn Heeren,
Quint.
ick segh u houdt den smoel, oft ick com aen u huyt:
Cort.
en ick aen uwen doel:
Quint.
houd dat, en dat spreckt my noch eens te na.
Cortisaen.
De talibus praesentibus non gaudet Ecclesia; dat is gheseydt, neemt u gat in de handt en sit op de billen.
binnen
Quint.
Wat sal my dien Geck hier met syn spreken brillen, ick sal u sulcken pillen meer geven, spreckt noch eens.
Cort. van boven
T'is Guyten payement, daer men de Knechts quaet gelt voor goet geeft ... ô Elemolement is dat gesmeten, ick en ben myn leven van geen Uylen als van dien soo bescheten.
Quinten.
Messieurs, dat ick u hier wil thoonen en segghen wie ick ben, mits ick hier niemandt van myn gelycks en ken, sal 't werck getuygen, maer ick wil eerst eens spreken, hoe-men moet alchmistiseren, dragma[s]eren, distileren, en herbatiseren, dat is te seggen, van de Cracht der Cruyden, en van myn handt-werck eerst tracteren.
Cort.
Dat heeft my genoech getracteert, 'k ben tandeloos gemaeckt: wat dunckt u van dat Cruyt?
Quint.
Dat ick eens boven com, ick touw van deegh u huyt .... Dodoneus dan die schryft van boomen en van bloemen, van vruchten, wortelen, van sappen, en Arabise Gommen, van alle hof Gewasch en minnetalien, daer by oock in wat graet van kou oft hitte dat elck besonder saet in syne Cracht bestaet, om wel te onderscheyden die daer de proef van heeft ... dan loopter tussen-beyden noch eene wetenschap tot dienst van de natuur, te weten, dat wat scherp, vrangh, bitter, soet oft suur in synen smaeck is, om daer uyt te gevoelen wat ons verwermen can en voor de hitte koelen, daer myne scientie soo in ervaren is; dat niemand groot oft cleyn van wat gesteltenis dat hun humeuren zyn, my iet sal connen seggen de qualen die hy heeft, ick weet die uyt te leggen en waer in die bestaen: men seydt daerom altyt experiemia docet,
Cort.
& mihi nocet, dat is te seggen, ervarentheydt om iemant soo te slaghen als my, men moester 't gat med' vagen
Quint.
dat niemand sich vermydt te toonen wat hem let.
Cort.
Meester een goey souffelt gelyck ick heb geproeft om vogels med' te vanghen, maer t' sullen tanden zyn die ick wel uyt den mond | |
| |
sou langhen, soo heeft hy my getreft, k'en heb niet eenen meer.
Quint.
Soo u dat heeft gesmaeckt, comt morghen noch eens weer, dan sal ick u om het geclap wat beter vloyen,
Cort.
ick sat veel liever in't gebercht van Savoyen als by soo eenen Geck, die heeft de Cuur verbruyt, men siet hem de deucht gelyck den beul de bermherticheyt ten oogen uyt.
Quint.
Ick segh comt hier terstont: ghy moet my iet gaen halen:
Cort.
jae voor myn moeyt met de selve munt als flus te betalen, als sech ick t'self, u handt-werck en staet my niet aen,
Quint.
ick sech comt hier,
Cort.
ick mocht henxt comen en dan ruyn weêrom gaen, neen neen ick blyf daer ick ben en laet u sien myn lappen, als d'Exters om de verckens vliegen is't om hun luysen te knappen ... wat is van uwen dienst?
Quint.
myn brieven te haelen, om te laten sien voor 't minst van myn devoir:
Cort.
dat worter op verstaen, t'waer anders Crimen laesae medecinae, hy creeg de koupis, geseyt frigidum urinae dat ick het niet en ded': soo moet ick loopen in plaets van te gaen.
binnen
Quint.
Wat dunckt u van dien haen, hy en can nievers aen, want ick heb den sleutel.
Cortisaan weer uyt
Die had ick vergeten Meester, en maeckt geen gepreutel, u clappen is min wert als album graecum, dat is eenen honden keutel, ick com terstont weêrom,
Quint.
Doet dat vry eerlick aen u huyt eens com, den vent is sot oft dom met al syn tateringhen ... wel wanneer sal 't u believen myn brieven te bringhen ghy Esel als gy bent, die my uytsinnich maeckt.
Cortisaen van binnen
Wacht wat tot dat ick heb de voly gekrackt die ick gevangen heb, ô droes s'is my ontsprongen,
Quint.
ick breeck u den neck,
Cort.
dat lieken hebt gy soo dickwils gesongen ... s'is in het coffer, wacht ick salse vinden.
Quint.
my dunckt hy met my lacht, ick sech comt voort, is't tyt om vloyen hier te vangen?
Cort.
ick heb de hoer, ick salse gaen verhangen oft breken hals en been ... daer is sy wech ... het is een tooveres die over haegh en hegh noch vliegen sal:
Quint.
comt soo ghy wilt, ick sal u ooren vryven,
Cort. uy
Daer zyn u brieven Meester, en wilt soo seer niet kyven, sy zyn al autenticq | |
| |
besegelt en seer schoon gelyck myn hemd-slip is,
Quint.
sy dienen my voor thoon der waerheyt,
Cort.
myn hemd' hebt ghy 't gesien?
Quint.
houd' uwen smoel en rieckter naer, ick word oock wel gewaer hy stinckt gelyck een vercken:
Cort.
t'is quint-essenti van roggen broot om t'hert med' te verstercken ... en nemt maer uwe meuch, soo en valt gy in geenen breuck, hy slecht de Joden die kent men aen den reuck.
binnen
Quint.
K'en wil de Heeren oft Messieurs niet abuseren met stoeffen gelyck de Quacksalvers doen, die het volck met logens overpoeffen, en doen gelooven daer niet van en is, dat is de gesteltenis van liegers en bedriegers, van Uylenspiegels en vuyle vliegers, jae van Koeck-koecken die beschyten hun eygen nest:
Cort.
ick sou wel wat seggen maer swygen is het best.
Quint.
siet daer een Attestatie Imperiael en daer by Konincklyck,
Cortisaen.
altemael al even cael.
Quint.
Hoe dat den grooten, vermaerden, onvervalsten, ervaeren, experten Heer Doctor Quinten Quack (die ick ben) geboren,
Cort.
tot Mechelen onder de Maen blussers Thoren ..
Quint.
wel waerom spreckt ghy my te voren, wie vraeght u daer naer?
Cort.
niemant ... och niemant Meester, en is het dan niet waer, soo sal ick t'swygen,
Quint.
als ick spreeck moet ghy swygen om geenen ondanck voor u moeyt te crygen, en slaeghen noch daertoe, ick word u clappen moe, om dat u myn Geslacht en Geboorte niet aen en gaet.
Cort.
Wel siet dan eens oft in de Attestatie niet en staet,
Quint.
jae hoe ick twee menschen van verscheyden sin, en aen een gewassen, heb genesen in hun t'ontleden, en soo van een gesneden in 't Jaer duysent ses hondert seventigh achthien:
Cort.
die 't niet en gelooft die magh het gaen besien.
Quint.
Ten tweeden hoe dat ick in Japonien West indien, Arrabien, Tartarien persen, China, en in de Paeps Jans landen veel operatien heb gedaen dient oock te weten:
Cort.
daer heb ick van u operatie eens myn broeck vol gescheten.
Quint.
daer heb ick armen en beenen, hier wel op let, die af-gehouwen waeren, aen een geset.
Cort.
jae hoofden oock,
Quint.
ick segh u swyght wie spreckt van hoyen Cortisaen?
| |
| |
Cort.
ick had het soo verstaen, het waren misschien vloyen, die zyn daer wel soo groot als menschen hoyen, en is't niet waer? ick hebber (daer is claer) met duysende in dat lant gedoodt, wat wilde laggen ... ick heb daer Cabouter-mannekens gesien eenen voet maer hoogh van d'eert, die tegen de Reusen vochten al saten die noch te peert, k'en sal daerom niet liegen gelyck myn Meester doet, die met syn logens de duyvel en syn Moyer sou bedriegen:
Quint.
ghy jonghen galgen-dief wie spreckt van logens hier?
Cort.
Ick niet al is't onder de Quack-salvers soo de manier, sy weten de logens soo subtyl t'ontleden datse die selver gelooven oft se van de steen waren gesneden.
Quint.
Wat seght ghy van de steen, dit is myn handt-bedryf, ick hebber gelyck molen-steenen gehaelt uyt 't lyf,
Cort.
jae van Reusen soo hoogh als Torens, maer dat is altyt waer, ick heb daer Koeyen-horens thien ellen langh gesien, t'en is geen lach-mert hier, en wilde niet gelooven soo en is ons seggen niet een sier:
Quint.
wie dat gelooft oft niet dat k'segh zyn seker saken:
Cort.
t'is soo hy weet genoech syn logens waer te maken:
Quint.
niemant myn meester is om te genesen wat dat my te voren comt:
Cort.
dat is seker, al waert te vegen jemants bescheten gat, hy heefter doecken toe,
Quint.
ick segh dat ghy sult swygen oft ghy sult als te voor van my weer slaeghen crygen, het is onlydelijck dat ick verdraegen moet van soo een sotte Geck, ick segh u houd den beck en siet wat dat-ge doet, of ick com u aen d'ooren, u clappen d'oorsaeck is dat niemant en can hooren, naer t'gen' ick segh om hun te geven goeden raet voor nieuwe quaelen, want de oude zyn te quaet om te genesen, k'en legh daer op geen salven, t'is te peryckeleus, ick seynse deur, behalven die seggen willen: hoe sy quaemen aen de wond, hoe sy die kreghen en van wie, die maeck ick weer gesondt.
Cortisaen.
Syn curieusheydt (om de weet daer van te crygen, is vals, en doet daer med' de oud'-gesinde swygen, want sy en vragen daer niet naer, die schoon dat den patient thien wonden hadt en waer geschent, jae daer by 't vuylste vat, datter te vinden waer, sy soecken 't gelt te winnen en doen hun curen, jae sonder langh versinnen, leggen daer plae | |
| |
sters op, en maken hun gesont, maer die gelijck myn Meester doet met al syn vragen, seggende hoe quaemt ghy aen de wondt, en wie heeft u geslagen om de complicen soo te kennen van de daet, daer sy med' zyn beswaert, en is niet goedt maer quaet, als was iemandt soo schorft van 't oor tot aen den teen, en viel door soo een quael (als dickwils beurt) van een, men moet niet vragen naer den naem, maer 't dient geswegen, in plaets van vragen van wie hy dat heeft gecregen, die een recht Meester wilt in sulcken Consten zyn, en moet niet vragen hoe, van wie, en wat, maer van de pyn genesen, dat is goet, dan sal den siecken zyn gherust, en licht daer naer verblijen, gelijck het heeft geweest van Metten van Rossens tyen, daer m'op gerust moet zyn.
Quint.
Die tyen zyn voor-by, en nu verandert, soo veranderen oock wy,
Dat seggen's altemael, en liegen gelijck gy:
Als ick seght gy als ick, dat sulde gy becoopen.
Veritas odium parit, t'is best dat ick gaen loopen.
binnen.
Cortisaen van boven.
Fert odia verum segh ick noch tot synder spyt,
Dat is te seggen, hoe de Waerheydt baert veel nydt,
Soo is het liegen best, gelijck als hier geschied:
Ick acht syn seggen niet ... word ick niet als de Goden
By hoogh en leegh geëert, jae by de Antipoden
Die met hun voeten tegen ons hier onder gaen.
Cortisaen van boven.
Jae Meester het is waer, nochtans liegh ick daer aen,
Want ick en was daer noyt:
het blijckt aen dese brieven,
Hoe ick daer wist den eenen en den and'ren te gerieven
Als Keysers, Koningen, Princen en Princerssen groot van macht,
En hoe ick daer van hun ben om myn Const geacht,
Dat ick gelooven doen by d'Attestatien op parkement gezegelt,
Voor die het lesen wilt, hoe s'onderteeckent zyn en met gout af-geregelt,
Genoech om te verstaen daerom is't dat-men seyt,
EX ungue Leonem.
Cort.
en oock dat waer is, ex ove Bubonem,
| |
| |
Al schynt het noch soo vuyl,, Uyt den Klauw eenen Leeuw, en uyt d'ey eenen Uyl.
Quint.
Al 't gen' ick heb geseydt, moet ieder-een gelooven,
Maer die heeft geen verstandt, die spelt altydt den dooven,
Blyft erger als een sot, die my niet wilt verstaen,
Een logen moeder naeckt daer hanght-men altydt aen,
Nieuw logens schynen waer by die-se niet en kennen,
Om dat se zyn bekleedt, soo dat die hun gewennen
Te liegen niet als ick, maer als myn Meester doet,
En hem gelooven wilt, oock leeren liegen moet.
Ick seg u houdt den smoel, gy hebt geen eer van spreken,
t'Can zyn wanneer ick liegh, t' zyn logenaers gebreken,
En dickwils raetsels om te graeyen wat dat is het gen' men seggen wilt:
Dat doet de duysternis van al te hooghe sinnen
Die daer in begrepen zyn,
jae ghy gaet weer beginnen,
Als ghy van raetsels spreckt dat men Enigmas heet,
Wat is enigma voor een salf, daer ick niet van en weet,
Dat is raetsel geseyt: geen salf ghy sotten dwaesen
Gelyck gy daerom zyt maer mits dat geen dry asen
U wetenschap en weeght, noch minder u verstant,
Treck ick my dat niet aen van soo een slechten quant
Daer m'in de reden niet med' over een can comen,
Want t'is een rechten Nar:
ick vraegh u eens, genomen
Ick sey als dat ghy had een brant-merck op den ruch,
Wat secht ghy daer ghy vluch,
Dat ick een brandt-merck heb,
k'en wil 't niet staende houwen,
Cort.
T'sou connen waer zyn en gelooft,
Quint.
ick en verstaen dat niet:
Cort.
om dat het seker is en waer, daerom heb ick credit om te moghen liegen het heel jaer, de Quack-salvers en Pot-backers sitten malkanderen altyt in d'asschen gelyck de mooren die malkanderen oock willen wassen, en blyven even swerdt, sed audi, vide, tace, si vis vivere in pace, dat is te seggen, hoort en siet en swyght en denckt, | |
| |
dan worter niemant in synen naem en faem gekrenckt,
Quint.
die nu geen gelt en heeft, voor jeder-een moet buygen,
Cort.
die de sterckste borsen hebben, een ieder overtuygen daer 't recht voor wycken moet.
Quint.
swygt stil want u gesegh en comt hier niet te pas.
Cort.
si careas nummis ibis Homere foras,
Quint.
die schyn-heylich, schyn-zedelyck en politicq can wesen, wort in dit jaer gepresen, om dat Mercurius regeert,
Cort.
t'is waer die met verraedt, list en bedroch verkeert, heeft nu het me[e]st te seggen, maer als het uyt comt en de pastey ontdeckt sien, staen sy stom. Dat is wel te verstaen, in cauda venenum, t'fenyn leyt in de steert ...
Quint.
aen al ons argueren het minste niet is vast,
Cort.
gelyck eenen corten voorschoot een lange Jouffrouw past, oft eenen foesel om de corte langh te maecken uyt 't lant van Hoppetop gebrocht om in't gloriet te raecken, dat is in 't Tucht-huys-cot daer men wel wercken leert, maer niet te proncken om op t'straet te zyn geëert van Jongh-mans, die dat volck groetende leeren nygen,
Quint.
houd' op het is genoech, wilt van die mode swygen, en laet my spreken van myn Konst, en de hoedanicheyt van haer gesteltenis, om te doen weten wat daer in gelegen is, in myn remedien gesontheyt voor de Vrinden geloovende myn Konst,
Cort.
de woorden zyn maer winden gelijck de salven,
Quint.
die zyn van sulcken Virtuyt waer uyt men riecken can den Geur van alle cruyt daer sy van zyn gemaeckt om menschen te genesen, jae totter doodt gequetst,
Cort.
het selve moet oock wesen, als men de vvaerhety seyt.
Quint.
die salve is gemaeckt van Indiaensen Gom en met petrolium gemengt, dat moet ghy weten:
Cortisaen.
T'is waer daer zynder meer als duysent med' bescheten.
Quint.
De wonden die van honden zyn gebeten daer med' genesen zyn,
Cort.
Gelyck het Flerecyn geneest van Renschen wyn,
Quint.
wel kent gy myn secreten,
Cort.
wel gy en hebt maer een, soo can ick dat wel weten daer ick heb ingescheten, van d'ander weet ick niet, en is't niet waer myn Heer,
Quint.
ick sech u swycht daer van.
Cort.
K'geloof't, want t'stinckt te seer, u ander staen misschien in de pottecagadas oft Kackadoria, soo als de Spaeniaerts seggen dat syn secreten | |
| |
wonder om die uyt te leggen naer de gelegentheyt van de Conserven die daer in verborghen zyn, k'en liegh daer niet aen, steckt uwen neus daer in dan sulde t'best verstaen, t'verlicht de herssens, en t'verweckt tot spouwen, want 't suyert den derm van Mans en Vrouwen, Distilatum totidem ex aqua in urinâ mutata
Quint.
Calla-boco:
Cort.
dat is eenen filogismus in baroco:
Quint.
dese Olie is seer goet voor de tant-pyn, en daer by soet als Spaenschen wyn die daer med' zyn gequelt.
Cortisaen.
Hy weet het te seggen gelyck eenen Backer die met syn pael speelt,
Quint.
Ick help u hier voor niet, en in myn huys voor gelt:
Myn Const is met geen gout oft silver te betaelen, want s'is universeel en goet voor alle quaelen, en daerom is myn salf veel weerder als het Goudt,
Cort.
t'is waer gelyck hy seyt als ghy t'gelooven wout: Mucho vale y poco costa, dat is een cleyn costjen geseyt en 't staet wel gelyck de witte Muches aen de Moorinnen om dat-se swert zyn, en beter als de swerte aen de witte Boerinnen, dat is de cas van de saeck, Calvitas calvitatum & omnia calvitas.
Quint.
dit Poeyer is goet voor de wormen, en het verkoelt het bloet gemaeckt van Gansen dreck:
Cort.
die vaert u in den beck,
Quint
en ander ingredienten, het opent de condiuten, sweet-gaten, en doet de Humeuren verschieten, en is de milt wat hert, de selve versacht, oock goet voor een quay keel en voor een heete lever, voor het Graveel en geel, oock die met de gal gequelt zyn.
Cort.
en die hun sat gedroncken hebben en daer van ontstelt zyn ..
Quint.
het doet terstont purgeren met clynen Arrebeyd sonder te clistiseren.
Cort.
dat is kacken geseyt in't latyn, en schyten in het duyts.
Quint.
foey gy en vuyl-maeck-vet, ick segh u houd' den snater, eer ick u ooren vryf,
Cort.
t'is onder correcti Sater, perparentesim Claudatur:
Quint.
somma sommarum Auditores, myn nieu-versinde Practyck,die is van sulcken cracht: dat niemant myns gelyck in 't heel Euroopsche Ryck te vinden is. Waer van ick u dat postea latius sal seggen:
Cort.
Dat den Vent syn palabras wist beter uyt te leggen men soud ge | |
| |
looven, maer meer als de hellicht lieght, jae t'is gelyck een pluym die voor de winden vlieght, dat ick daer van geloof, want hy het waer can maecken dan soudender veel meyskens met droomen in't kraem geraken: dat is het altemael: syn logens zyn soo vast geverft als dobbel stael.
De vrou van Quinten uyt
Vrou.
Wel hebde veel verkocht.
Quint.
verkocht en niet ontfangen,
Vrou.
Wel geeft gy dan u const voor niet, k'magh wel verlangen naer den ontfang van gelt, hoe is't hier soo gestelt, wat hebde dan verkocht?
Cort.
jae logenen genoech en niet gelooft,
Vrou.
Wat dunckt u toch, en zyn dat geen quay plagen, misschien den Aep gespelt, wie droes sou dat verdragen?
Wort eenen op een berrie, met syn gebroken been uytgebroght
Patient.
Ey my, ey my, ey my k' ben vol ontsteltenis, om dat myn Been weêrrom noch eens gebroken is: ey my wat pyn: och Meester wilt my helpen, siet hoe ick ben gestelt,
Quint.
ick sal het bloet eerst stelpen hebt wat patientie, dan sal't haest zyn gedaen,
Patient.
ey my het doet my wee:
Quint.
hoe quamt gy toch daer aen, is dit den eersten keer dat ghy het hebt gebroken?
Pat.
ô neen noch wel dry mael, als ick het vuur sou stoken in't breken van het hout,
Quint.
en van te voren dan?
Pat.
dat sal ick seggen ... daer quam t'onsent eenen man die ick jet schuldigh was, hy dreyghde my te dagen, toen gaf ick hem een vuyst, en k'meynde noch te slagen maer viel en brack myn been:
Quint.
en thoonden hy geen weir,
Pat.
voor seker en gewis met syn Cleermakers-scheir, smeet my een wond' in't hooft, soo dat ick naer het breken van't been daer med' gelegen heb ses weken en tot der doodt toe cranck:
Quint.
wel hoe is hy genaemt:
Pat.
Wat is dat al gevraeght, ick ben voorwaer beschaemt, dat gy dat vraeght myn Heer,
Quint.
ick moet het nochtans weten wilt gy geholpen zyn:
Pat.
Dat heb ick lanck vergeten, t'en is my noyt gevraeght van die my noch genas, helpt my dan oock, hoe comt dat vraegen hier te pas, de andere Barbiers die my hebben genesen en vraeghden my dat niet,
Quint.
myn vrindt dat can wel wesen, dat waren Meesters die hun stuck niet en verstaen, niet we | |
| |
tende met de Genees-kunst om te-gaen en oock myn Plaesters die en souden u niet baten, die al te dickwils valt en moet hem niet verlaten op myne hulp, daerom nemt vry dan u vertreck
Vrouw.
Man, wat is dat geseyt wel wort gy sot oft Geck ... niet veel verkocht, en't broot van tafel noch te stooten als de occasie valt, en is dat geenen grooten en schurpuleusen Nar?
Quint.
Dat is soo myn fatsoen, als ick niet doen en wil dan mach 't een ander doen die daer oock vast om sit, en menich heeft bedrogen, niet weert dat hy cureert,
Vrouw.
hy wort misschien belogen.
Patient.
Soo blyf ick in de pyn:
Cort.
die soo zyn sot-gesint erger als Gecken zyn, men moest myn Meester oock daerom by d'ander setten in 't cot gelijck hy seyt, daer wel dient op te letten om dat hy niet en helpt die syn hulp heeft van noo':
Vrouw.
Ick acht soo eenen man veel minder als een stroo: die syn hulp in nood wilt refuseren, en can syn Kunst niet doen floreren,
Cort.
Vana nova, antiqua meliora: te verstaen, d'ou liekens zyn de best:
Vrouw.
Gaet daer eens med' te mert, soo wilt syn nieuwicheyt van wit dan maecken swert, als hy soo is gesint de Nicker sou hem haelen,
Pat.
K'en com hier niet om hulp' en sonder te betalen dat gy verdienen sult, waerom wygert ghy my te helpen als ghy cunt, g'en voelt niet vvat ick lyd', om dat ick myn gebroken been niet en can ruren,
Quint.
t'can zyn.
Vrouw.
Men moest den Sot naer t' Cellebroers doen vuren,
Quint.
u oock dan satter tvvee, gy bent maer een Sottin, als hy my niet en seyt dat ick hem vraegh daer in steckt myne vveygeringh van hulp, ick weet myn reden,
Cort.
Den Vent is Sot en dient haest van den Key gesneden,
Vrouw.
Wel wilt gy dan niet doen het gen' ick aen u segh,
Quint.
neen, t'en is geen manier dus gaet en cort den wegh:
Vrouw.
Wie sou met soo een Geck noch langer toch gequelt zyn:
Patient binnen
Een ander Vrouw uyt met een blouw oogh
Och Meester helpt my toch, en siet my eens gestelt zyn,
Quint.
Wel dat is een blouw ooch hoe quamt gy toch daer aen:
Onnoosel sonder ergh met in't bescheet te gaen,
Dat mynen man dat wist, hy sou 't afront haest vvreken,
Ick moet dan svvygen noch sonder een vvoordt te spreken
| |
| |
Om geen gevecht te sien, hy stack den schellem doodt
Dat hy wist wie het ded', maer nu en is't geen noodt
Soo lanck ick swygen can:
Vrouw.
voorsichticheyt leert swygen,
Cort.
en als men de Meyskens naer den maeghdom vraeght beginnense te nygen,
Vrouw.
dat comt hier niet te pas, hoort vvat u Meester seyt:
Quint.
Jouffrouw gy moet aen my de heel gelegentheyt van het gevecht, en hoe het gegaen is, eerst vertellen daer gy quamt in't bescheet, en wie u gaf den slagh:
Vrouw.
myn Heer gy weet wel dat ick dat niet doen en magh, want dat waer achter-clap en meer quaet van sou comen, en't waer (soo ick geloof den naem en faem genomen als ick hem noemen sou dat my noyt is geleert,
Quint.
Soo heeft een ander u dan qualyck gecureert, als gy noch zyt gequetst sult qualyck daerom varen, want gy noyt hebt geseyt wie de Complicen waren daer gy van wirt onteert, gestooten oft geslaen:
Vrouw.
als ick myn schult beken, wat gaen u d'ander aen, daer s'ick med' heb gemaeckt, dat u in't minst niet raeckt:
Quint.
Ick wil en moet nochtans van u het selve weten, oft gaet van daer gy quaemt,
Vrouw.
dat sal ick doen, bescheten en vuyl-stinckende Roch Quack-salver van myn gat, had ick 't geweten gy en had my niet gehadt om te cureren, k'gaen daer ick wel hulp sal vinden, by d'oude Meesters maer by geenen nieuw-gesinden,
binnen
De Vrouw van Quinten
Wat dunckt u Cortisaen, en staen ick hier niet schoon en sonder gelt en sien dat hy niet winnen wilt,
Cort.
Nosdam t'is den Patroon van de nieuw Gecken Gilt, jae veel gecker als geck,
Quint.
wat valter veel te praten?
Vrouw.
daer zyt gy d'oorsaeck van een van de grootste dwasen die in het Dul-huys zyn te vinden,
Cort.
dat is waer,
Vrouw.
en sat hy daer maer by.
Quinten binnen
Cort.
T'waer goet, dan waert gy vry, t'is eenen Poliphemus, Hans Mopsus Camerlingh den neef van Nicodemus, dat anders niet en was als eenen plompen Boer, Fons innocentiae Asiasianorums broer.
Vrouw.
hy sou, had hy maer gelt Licentiaet passeren,
Cort.
t'is waer het gelt dat doet veel Esels promoveren, nieuw, out, leegh en hoogh-gesint, t'is my al even eens, ick ben myns selfs gesint, saris est abun | |
| |
de est geseyt, myn Meester is min weert als eenen vest ...
Vrouw.
hoort Cortisaen, om dat ghy in de const ervaren meer als u Meester zyt, soo hop' ick noch te paren met u naer syne doodt, en neem van nu af aen: dat al die mynen Man voortaen sal laten gaen en niet genesen wilt, dat ghy die sult cureren, want k'ben voor sekert dat ghy beter de afferen vervolgen sult als hy,
Cort.
hoe sal 't gaen met de winst,
Vrouw.
dat sal gaen half en half,
Cortisaen.
voorseker, dat waer t'minst voor mynen arrebydt, wy sullen t' soo onthouwen,
Vrouw.
Ick sal den schelm alsoo een ander thoontjen brouwen dat hem niet aen sal staen en was hy maer van kant,
Cort.
Nosdam t'is soo gedaen, ego sum Negromansiae Diabolissimus, Ougesinteriae specialissimus, Pockeriae Medicinissimus: en van de Pis-besinderie expertissimus & in excelsis bestia, piscis avis, dat is te seggen geenen vogel sonder pluymen, want, daer ick ben alleen moet al de werelt ruymen, dus ligh ick op myn luymen om dien sotten Geck, dat mynen Meester is, t'ontrecken t' beste speck van syne winst om daer myn bors med' te larderen,
Vrouw.
jae al die hy laet gaen die laet ick u Cureren. Hy is te nieuw gesint ick heb den bras daer van,
Cort.
laet my eens meester zyn, niet gelyck uwen man, die t'hol vraecht uyt den teen, k'sal beter daer op letten en my Doctoraliter, dat is schoon op gaen setten.
Vrouw.
Ick ben te vreden, om dat gy het stuck verstaet;
Cort.
Gewis naer mijn fatsoen, dat uwen Man maer gaet: Ego in scientia Medicinarum, Plastrorum, Oleorum, Unguentorum, Apostotorum & Dei gratia sum Expertissimus die lanck in 't Parlement van Granobel heb gewoont, in Italien verkeert, en daer mijn Konst ghetoont, men mach het dan wel weten,
Vrouw.
Dat is te seggen, toen de Koe Blaer en nu Bertel wordt geheeten.
Cort.
Soo volg ick oock d'ou wet dr Medecynen Cracht, en daerom word' ick d'eerste Meester oock geacht, ick sal u dienen Vrouw by dagen en by nachten,
Vrouw.
Wy sullen sien wat ons daer van staet te verwachten, als u meesterschap vvel uytgevverckt vvordt.
Cort.
Als ick maer vveten can vvat de Patienten schort, sonder te vragen dit oft dat, ick legh daer op mijn Plaesters oft Olien, en doen als de Vervvaersters, die vagen 't kinders gat als het beschoten is, en sy en vragen niet vvatter van geten is, | |
| |
ick staen tot ieders dienst van achter en van veur.
Vrouw.
Gelijck eenen Clad-schilders Rock van alderley couleur,
Cort.
ick gaen my dan voor t'eerst tot vvercken prepareren en somtyts (verstade wel) met u eens domineren, myn ingenieuse scienti, u begaefde patienti, en myn inventi sal myn influenti noyt brengen tot decadenti, geeft maer audienti aen myn prudenti, vvat dunckt u pestilenti gaet dat niet vvel, vvat sal het volck seggen als ick myn Konst sal thoonen, gy sult vvel tvvintig Croonen ontfangen op een ure als ick staen op't Tooneel.
Vrouw.
T'vvaer goedt, dat sal dan zyn de hellicht voor u deel,
Cort.
Jae dat verstaen ick oock, vvant ghy moet vveten; dat ick t'latyn oock can oft ick het selve had met pap-lepels geten, soo vast ben ick daer in Nosdam gepromoveert,
Vrouw.
Daer is geen arger volck als dat heeft gestudeert ... hoort ... Cortisaen gy vvort van iemant daer geroepen,
Van binnen
Cortisaen, Cortisaen,
Vrouw.
t'is tydt als dat ghy gaet,
Cort.
Men sou van al dat snoepen licht vvormen crygen, 'k gaen.
binnen.
Pause.
Quinten met Cortisaen samen uyt.
K'heb van daegh met den Post uyt Keysers Hof ontfangen
N'en dobbel porten-brief, hoe dat my met verlangen
Den Keyser by hem vvacht, om te doen eene kuur
Van vvonder, dus en mach ick dan niet eene uur
Uyt-stellen, oft k'moet gaen, schoon dat ick vol gepeysen
En achterdencken ben, om daer naer toe te reysen
Waer toe veel sorgh behoeft, vvant t'is al verr' van hier
Ick ben in groote pyn, hoe dat ick in 't bestier
Sal maken met myn huys, dat ick u vvil betrouvven,
Om te bevvaren, en hoe op 't bedryf der Vrouwen
Wel scherp te letten staet, te vveten van de myn,
Die vvat lichtveerdich is,
Ick sal vvel toe-sien, en den vvinckel oock bewaeren
Van ons Remedien, en vvilt u niet beswaren,
En gaet gy maer met Godt.
Ick wensch dat mach geschien,
Veel beter als ghy vreest, als k'u van achter sien,
| |
| |
adieu Godt wil u geven op uwe reys geluck,
Quinten binnen.
... dat sal gaen boven seven
Met my en syne Vrouw daer sy heeft naer verlanght
Ick magh wel lyden dat sy daeg'lijcx gelt onrfanght
Van dat ick winnen sal, ick sal daer wel op letten
Dat's primo mihi te verstaen, den noot en stelt geen wetten.
Myn Meester vreest dat ick somwyl verlieft mocht zyn
Op t'wyf, neen seker, daer toe ben ick al te fyn ...
Als een gerimpelde Rosyn die droogh is, staet het wesen
Van't backers neen toch neen sy sal my niet belesen
Eenen beer uyt met eenen rouwen grooten Knevel-baert.
Meester ick ben wat rou, k'waer geren eens geschoren
Gelyck de mode is, als ick was van te voren
Te weten jonck nu oudt k'gaen morgen te labbaey
Kunt gy dat naer de mode doen, soo scheirt my fraey ...
Cort.
Soo schoon, soo net en moy als eenen Papegay, k'meyn eenen
Uyl te seggen, die kael gepluckt is, ... wilt dan uwen hoet af-leggen
En sit in desen stoel, ick ben terstont gereet ...
Hy doet hem den doeck aen.
Hoe moet het water zyn koel, lauw, oft kout oft heet?
Wel heet, t'is kout genoech:
Ick sal't gaen overhangen
Had ick eerst vuur gemaeckt, dan mocht gy wel verlangen
Om myne handeling te voelen van het schaers,
Houd' t' becken maer wel vast, dan sulde sien wat raers.
Cort binnen.
Jáe eenen nieuwen baert daer laet ick m'om barbieren
Eens oft twee mael op t' jaer naer myne ou manieren.
| |
| |
Cortisaen uyt.
Den boer blijft sitten met het becken in de handen.
Het sied bekans, is het dan niet genoegh,
Wel wat is dat geseydt, siet gy my voor een Soegh
Oft voor een Vercken aen? gereet om te verschouwen,
Ten is maer dat ghy spreeckt, ick sal 't genoech onthouwen,
Sat cito si sat bene.
binnen
Boer.
Wel ick en ben niet sat, waer voor siet gy my aen? Comt voorts, oft kust me gat,
Cort.
Moet dat geschoren zyn? dat sal ick oock wel cleren,
Boer.
Myn gat op uwen neus, gy en moet dat niet scheren:
Cort.
Wel waer toe comt gy dan, als ghy niet en begeert te seggen wat u let, oft dat-men u wel scheert den Baert, maer niet u gat:
Boer.
Dat en comt maer te passen op uwen snuyt, als ghy te lanck wacht met het wassen terwyl ick haestich ben:
Cort.
Nu heb ick u verstaen: hebt maer patienti, dan heb ick terstont gedaen:
binnen.
Boer.
T'en is noch niet begost. ras, wilt u dan wat spoeyen.
Cortisaen van binnen
Ick com Heer Boer ick com en wil u niet vermoeyen, het water sied al vast, ick brengh 't terstont by u ... daer is't, voelt met den tas oft 't niet te werm en is.
Den boer tast
Boer.
Ey my het brandt myn handen,
En t' sou den heelen baert daer by oock wel verbranden,
Dat en is geen manier dus maeket eersten koel,
Soo is het noch te heet, ick dat niet en gevoel ...
Boer.
Steckt uvve handt eens in, dan sult gy my gelooven ...
Cort. steckt de handt in't becken
Ey my t'is wat te heet, ... den Vent die heeft gelijck, ick sal't wat gaen verdooven met kouwer water uyt den put, en dan is't claer, en al te haest gedaen:
binnen
Boer.
Ick wou wel dat soo waer.
Cortisaen uyt met kouwer water dat hy in't becken giet en was den baert.
| |
| |
Cortisaen.
Den baert die is wat rouw:
Boer.
dat can ick best gevoelen:
Cort.
En daerom had ghy eerst u backens moeten spoelen, dat niet te wel en rieckt, want soo van achter gaet, is't eenen quaden wint die my niet aen en staet, en uyt het Noordt-gat comt, die baerden schoon doet wassen, maer niet als mynen neus den reuck comt te verrassen, dus laet ick 't scheren staen.
Hy scheirt den eenen knevel af
Den voorgaenden Patient met syn quaet been op krucken springende uyt
Patient.
Myn been, myn been, och myn been is in stucken, en daerom comt ick hier gesprongen op twee krucken, dat gy 't genesen sout want ick ben vol van pyn.
Boer.
Ick heb groote kack, laet m'eerst geschoren zyn ...
Cort.
Zyt gy den selven niet die gisteren hebt gesproken een ander Meester, toen gy t'been eerst had gebroken:
Pat.
Jae dat was eenen Sot, die vraegden my wanneer ick dat gebroken had, oft 't was den eerste keer, en hoe, en waer, dat hy dat eerst moest weten eer hy t' vermaecken wou, ick seyd', ick heb't vergeten, wanneer en hoe het was, daer med' liet hy my gaen:
Cort.
hebt gy hem oock betaelt?
Boer.
hy en heeft niet gedaen, wat sou ick geven dan:
Cort.
Wat dunckt u van die saecken: byt op u tanden, want ick sal het been vermaecken, en vraegen niet een sier ...
Pat.
ey my:
Cort.
laet my gedyen,
Pat.
t'is wel geseyt, k'en can de pyn niet meer ghelyen.
Den Boer met het becken aen den mondt
Boer.
Wat Duyvel scheirt den baert, myn backens wort weer droogh.
Cortisaen laet den patient sitten, en gaet den baert weer scheiren
Cortisaen.
K'sal 't noch eens wassen, houd' u hoot dan wat om hoogh,
Hy wascht
Eenen Schoor-steen-vager gequetst uyt
| |
| |
Vager.
Och Meester k'ben gequetst, als ick de schouw sou vagen, viel ick van boven neer.
Den Boer, half geschoren, en den Cortisaen den Schouvager siende, meynende dat den Duyvel is, loopen samen binnen
Cortisaen van boven de Gordynen
.... Noyt was ick soo verslaegen: daer is den Duyvel Boer daer gy terstont van spraeckt: hy is op u gevloeck soo uyt de Hel ghebraeckt.
Den Schoor-steen-vager.
Ick ben den Duyvel niet, wat sal den Sot gebreken?
Cortisaen van boven
Cort.
Ick en heb de Duyvel myn leven geen duyts hooren spreken, het moet jet anders zyn ... necessitate necessitante, k'sal my verstouten om te sien wie dat het is, en wete dan waerom hy ons vervaren comt, en van schrick doet verschieten:
Schou-vaeger.
Wel isser niemant t'huys dat sou my hier verdrieten te wachten sonder hulp, wat is dit voor bedryf?
Cortisaen al bevende uyt
Cort.
Ick heb, och och ick heb tremor tartar in het lyf, dat goet is voor de Gal, ick moet eens sien oft waer is dat Myntjen Peck sou zyn, ... t'is eenen Visionsaris de Duyvel wel gelyck ... wat zydy voor een man:
Schoor.
N'en Schoor-steen-vager die gequetst is, helpt my dan, want ick gevallen heb.
Cort.
Waer hebt ghy dat gecregen?
Schoor.
Wel daer ick was in't werck om jemants schouw te vegen,
Cort.
Schouw-vaegers ken ick wel, ick meynden dat gy waert n'en Duyvel uyt de Hel gelyck den Boer met den baert die van u loopen gingh ... ghy zyt van de Gesellen die met de swerte cunst omgaen, en sonder leer te stellen vliegen de schouwen uyt.
Hy leyt een Plaester op de tronie
Veel erger als het spoock dat met den nacht regneert, want ghy leeft by den roock, gelyck de Duyvel doet om schouwen schoon | |
| |
te maecken die nievers van tracteert als van seer hooge saecken, daer ick niet aen en can.
binnen.
Den Boer met den witten doeck om den hals en halven geschoren baert vol Seep-sop en met becken uytcomende, siet den Schoor-steen-vager hem aen, en meynende dat eenen Geest was, neemt oock den Vlucht.
Schoor steen vager.
Ick word geheel bestaen en beef gelyck een riet, wat comt daer aen gegaen: ey my! t'is eenen Geest t'zy goet oft quaet k'gaen loopen, ick mocht het met de doodt van Anxt en vrees becoopen, ey my! hy comt my toe ... blyft daer oft ick beswyck.
Boer.
Is hy de Duyvel ick eenen Geest, soo is hy my gelyck, en comen over een, want dat wy zyn twee Geesten.
Cortisaen uyt
Cortisaen.
Wat is hier gaens?
Boer.
niet.
Cort.
Wat zyde dan voor beesten die schreeuwen erger als een Vercken oft een beest,
Boer.
Ick meynde dat het was den Duyvel, die m'aen sagh voor eenen Geest.
Cort.
Het is belacchens weert,
Boer.
Ras dan doet u afferen, dat ick geschoren waer:
Cort.
t'is om t'historiseren, quam maer den Duyvel aen, dan waerde samen claer, ick hilp u alle twee ... ick gaen daer eens naer kycken, en wacht maer weynich tyt.
binnen
Boer.
De Duyvel te gelycken by Schoor-steen-vagers, is voorwaer een lach-mert weert,
Cort.
Wel Meester comt dan voort,
van binnen
Wat is 't dat gy begeert?
Boer.
dat gy den baert voorts scheirt, die nu is half af.
Cortisaen van boven
Pars & totum sunt ejusden naturae:
Boer.
dat en verstaen ick niet, ick heb meer als een ure gewacht, comt dan eens aen.
Cort. van binnen
Heer Boer k'heb met den Schoor-steen-vager soo gedaen, dan sal ick by u comen en aenstonts soo gerieven,
Boer.
Het waer oock
| |
| |
tydt Sigeur dat t'u eens sou gelieven, ick smyt u t'becken naer den Cop in duysent stucken.
Cortisaen uyt
Dat en sou my niet lucken, dan waert gevochten Boer, en weest toch niet soo sot.
Boer.
Sot op, sot neer, k'en laet niet eenen pot in uwen Winckel heel.
Cort.
Ick magh den Boer gaen scheren, en den selven discarteren, want hy sou licht het spel bederven dat is claer.
Hy scheirt den boer
Boer.
Doet dan u dingen wel ...
Van binnen geroep door den Patient van 't been
Wel comt vermaeckt myn been, wat droes is dat te seggen, dat gy niet en om en siet ...
Corstisaen al scherende spreckt:
Ick gaen een plaester leggen, dan com' ick soo weêrom ...
binnen
Boer.
Dat u den donder slaet ... daer loopt den schelm weêr wegh, ick word als desperaet, dat ick soo wachten moet en niet en word geschoren, en heb hier soo veel tydt met dien Geck verloren, dat hem den Rogh bezeyckt.
Cortisaen van binnen
Ick heb terstont gedaen.
Boer.
Hou sou oock tydt zyn dat gy quamt, om weer naer huys te gaen, ick sit hier wel en pronck, t'en is niet te verdragen ...
Cortisaen uyt
Hy pronckt gelyck eenen Diamant die in dreck is beslagen ...
Vrinden en is't niet waer, formaliter, realiter & metaphisicè gesproken, ick sal u maken claer, had' ick gewet myn schaer, om u dan wel te scheren, hebt maer patientie, wy weten ons afferen.
Cort.
Den baert is half gedaen en wel geavanceert:
Boer.
Ick wed' als 't is gedaen gy my niet meer en scheirt; ick geef den bruy van ouw.
Cort.
En spreckt toch niet soo rouw gelyck den baert te voren gestaen heeft, want g'en waert alsdoen maer half gheschoren:
Boer.
K'geloof 't wel, want ick sagh als eenen halven | |
| |
sot.
Cort.
Nu eenen heelen, gy en zyt voorwaer niet bot mits gy de waerheydt seght, het sal nu beter wesden.
Boer.
Ick sweir gy en sult my daer naer niet meer belesen tot sulcken Apenspel,
Cort.
Wel hoe den baert staet wel, wat valt'er veel te kyven?
Dat ick voortaen niet weêr en com, maer t'huys sal blyven,
dan stoor ick my niet meer,
Heer Boer wel worde Geck?
Hy thoont hem den spieghel.
Siet daer, .... den baert die staet als een strontjen op den steck.
Daer is uvv gelt, bruyt voorts, t'is om 't verstandt te missen,
Hy my soo lacchen doet, dat ick my moet bepissen,
En my beschyten van gestoortheydt, besiet uvv gelt ... t'is tyt om t'huys te gaen,
Wat hebt gy my getelt? ...
Boer.
Ses oorden tvvee te veel,
Cort.
Wel dat is maer tvvee blancken daer-men n'en Uyl voor coopt, k'en sal my niet bedancken van sulcken Uylen gift voor eenen dobbelen baert, daer is meer aen verdient.
Boer.
Had ghy de moeyt gespaert, en ick den baert vveêrom, k'en souvv'er niet naer vragen, sy zyt te vvel betaelt,
Cort.
Wacht ick sal u doen dagen voor t'scheren van den baert, dat svveir ick u Compeer.
Boer.
Dat cont gy doen Signor, gy hebt hem in uvv Scheer.
binnen
Pause
|
|
Auteursrechtvrij