Panpoëticon Batavum
(1720)–Lambert Bidloo–
Auteursrechtvrij
[pagina 275]
| |
Van 't Noorsche- en Wester-schuym, en droesem der
Barbaren,
Die, om den woesten aart, en wreedheyd hunner scharen
Geenszins te smedigen door zafter handeling,
Verbooden, door een wet de Letter-oeffening:
Als die lafhertigheyd, en mededoog verwekte,
En tot een hinderpaal van hun Triomfen strekte.
't Gaf dus een naare nagt voor wysheyds kundighêen
En Vrye-Konsten-Ligt, veel eeuwen after een:
Zulks dat der Tyden reeks is t' eenemaal verlooren,
En van eens Digters naam, nog boeken yts te hooren;
Tot Bellisarius, na hy de Perssen sloeg,
Het woedend Gotsche Heyr uyt 't Roomsch gebied
verjoeg.
Wanneer uyt sprankelen van 't vuur, zoo lang verhoolen
In de asch, wêer vlamme opschoot, en blonk in Hooge
Schoolen;
En 't Feest der Digters-Stryd wel haast te voorschyn
quam;
Dog niet in heerlykheyd, waar uyt het oirsprong nam.
Geen Beeld voor een Poëet, al was hy ook te
Athenen,
Die groote moeder van de Digteren, verschenen;
Al had hy, als een man
Ga naar voetnoot* uyt 't Atthische geslagt,
Voor 't Outer van Minerve een vetten stier gebragt,
Of groote Kruyk gevuldt met lekk're Malvasye:
Kreeg hy daar voor een Beeld? neen, dat hy zig belyë
Met een Olyve-tak, of ongesneden Bok;
Dit was de hoogste pryz, die menig Digter trok.
| |
[pagina 276]
| |
Hoe Kost-baar wierd die Tak den Digter
aangerekend!
Het was een Heyligdom van Pallas zelfs getekend,
Toenze in de
Ga naar voetnoot* Naam-stryd met den Zee-God boven
lag,
En uyt den grond dien boom deed komen voor den dag.
Oud Romen deed het hoofd van brave Digters
çieren
Met groene Loovers van bay-dragende Laurieren;
Dien Caesar opnam voor een Koninglyke Kroon;
Toen hy de Burger-Stand hervormde tot een
Throon,
En reeds den Rubicon bestaan had door te trekken;
Om dus zyn
Ga naar voetnoot† Kale kruyn voor
't schimpen te bedekken.
De Duytsche Keyzeren wel eer, met eygen handt,
Bekransten den Poëet, of door een Afgezant,
En 't wierd by zynen naam, als Eer-Ampt opgeschreven;
Maar die gewoonte is lang, en t'eenemaal verdreven:
Men is niet meer verkuyst met ligt verwelk'lyk loof,
't Welk met 's Mans leven sterft, zyn Faam laat stom, en doof,
Terwyl de ondankbaarheyd de diensten der Poëten,
Al was 't voor 't Vaderland, zeer haastig kan vergeten:
Dog zoo welk Digter nog op Loovers is verliefd
Hy kan op eygen grond daar van wel zyn geriefd;
't Is toch niet om den Tak, maar lof-bewys verschenen:
Zoo dan gantsch noodeloos daarim gereysd naar Wenen.
Laurier, dien uyt een Bay zig uyt den grond verheft,
Geen Blixem, Donder-slag, nog buy van hagel treft,
En leeft ondenklyk lang: gy wagt dan met die looten
Uw Roem in Poësy alom te zien vergrooten.
| |
[pagina 277]
| |
Triomf, Triomf, Triomf; gezegend
Vaderland;
Triomf Batavers met zoo schoone Laureplant;
Die in uw bogaard van verdiensten opgekomen,
Hoeft afterklap der nyd, nog ondergang te schromen;
Wanneer eens, op zyn beurt uw Beeld gehuldigd is,
In 't Pan-Poëticon, ter Eeuwen heugenis.
Heer Arnoud, 'k liet uw Roem den vreemdeling te zingen,
Maar 't is me onmogelyk myn Digt-Lust te bedwingen,
Om niet te schryven, 't geen zy aan myn Pen gebiedt,
Daar zy uw yver-vuur voor de Eer des Digters ziet
In 't Pan-Poëticon met zoo doorlugte Straalen:
Dus vind ik my geparst myn Woord wêer intehalen:
De groote
Ga naar voetnoot*
Bischop van Hippone gaat my voor;
En ik (met uw verlof) volg hem op 't zelfde spoor,
Zyt gy niet de eerste, die den Vaderlandschen Digter
Hebt met een Beeld geëerd! zyt gy niet de eerste
stigter
Van 't Pan-Poëticon! of is het oyt verbôon
Aan eenig eerlyk man, verdiensten zonder loon,
Uyt imands mond, of Pen, erkend, geroemd te hooren!
Dan hebben duyzenden hunne agtbaarheyd verlooren;
Wanneer zy schryven, dat de roem der waare deugd
De Vroomen, Engelen, en zelf ook God verheugd.
Hoor Paulus, nedrigheyd-ootmoed- en eenvoud-Preker
Nogtans de huychlary en veynzen-tegenspreker.
Hoe pryst, en prikkeld hy, met de aller eerste Bloem
Van zyn welspreekendheyd, 't opvolgen in den Roem
Der Liefde-dadigheyd Colossers, Phippensen,
De naarstige Byrrhéen, en
Thessalonicensen;
| |
[pagina 278]
| |
Hy, die de Hovaardy van hoog ter bank te gaan
Bestraft, veroorlofd tog naar Geest'lyk Ampt te staan,
En styld het eerelyk; hoe lief doed hy beduyden
In Burger ommegang het vriend'lyk, en 't wel-luyden
Heer Aarnoud, val tog niet in vieze zedigheyd,
Wild gy, dat ik myn Beeld, schoon 't reeds is ingeleyd
Door uwen eygen hand, te rughaal, op uw voorbeeld!
Zie datge op zulk een wyze uw zelven niet veroordeeld!
Want moog'lyk heeft natuur met zulken Digters Geest
Niet eene in 's Moeders lyf oyt gunstiger geweest,
By zulk een menigte, door uwe liefde, vaardig
In 't Pan-Poëticon geagt die glory waardig:
Gy dan, eerwaarde Vriend, aan wien natuur zoo mild
Haar gaven heeft verleend, zulks wat gy spreken wild
Komt, zonder u met lang te peynzen te bemoejen,
Als 't vlieten eender stroom, van zelfs in Rym
afvloejen,
Waar toeftge na! tot dat de dood, die jong, als oud
Volgd met gelyke schreede, ons dit vermaak onthoud!
Schroomtge ook wel tot uw roem, (en redelyk) te hooren,
Datge, uyt natuure, zyt tot Schilder-Konst gebooren;
En, zonder Meester, zyt een Meester in 't Pinçeel?
Nu valt u 't zelfde luk in Poësy ten deel;
Wat hinderd dan die twee gezusters 't zaam te voegen
In 't Pan-Poëticon! ay, gun my dit genoegen,
Dat ik haar, in uw Beeld vereenigt, daar begroet;
Gezigt my nimmer in myn levens loop ontmoet.
Voldoe myn wensch, en die van yder brave Digter.
Het Pan-Poeticon vereeuwe zynen stigter.
Zoo Zegepraale uw Naam, op dat de scheele nydt
Haar giftig oog tuur blind, en de Adder-tanden slyt.
Wat zyn Maecenas door der vlyërs Penn', en Tongen
Om zyn Poëten-Liefde, Eer-Tytels toegezongen!
En wonder, dat in 't Land der Goden-makery
Hy geen Apolloos-Zoon by een der Musen zy:
| |
[pagina 279]
| |
Die had een Silverberg, maar niet om uyt te
deelen
Tot zoo veel plaatsen voor der Digt'ren Tafereelen,
Met hunne Beeldenis, door eygen hand gemaald;
Niet die zig boden aan, maar door hem zelfs gehaald
Zoô verr', en naar gespeurdt die in vergetene oorden
En daar verwareloosd in myt, en stof versmoorden.
Dus zienwe uyt onze Stad wêer Beelden opgestaan,
En moog'lyk in gevaar van eerstdags te vergaan.
Zie, hoe een doode alhier wêer leven heeft verworven!
Al scheenen, door den tyd zyn Naam, en werk gestorven.
Hy roeptze, en haald hen op, en voerdze uyt hunnen as,
Tot de ordening der plaatz, die hen bescheyden was.
Maar gy, Lofwaardig man, wat doedt u toch besluyten
Uw eygen Beeldenis tot nog te houden buyten
Uw Pan-Poëticon? die zoo veel konst, en geld,
En moeite, tyd, en vlyt aan and'ren hebt geteld:
Om den nakomeling hun lof ten doen gedenken.
Wat noopt u, om uws werks Roemrugtigheyd te krenken,
Vaar voort Heer Arnoud! thoon Gods gave in u
geplant;
Verdien de zegening van 't lieve Vaderlandt;
Bereyk aldus den top van 't opperste genoegen,
Het stigtelyk by 't zoet, nut by 't vermaak te voegen.
'k Was hier ten eynde werks; maar ben ik wel gerust,
En schynd de Broeder-Liefde in my niet uytgeblust
Dat ik zyns niet gedenk! daar hy my staat op zyde
In 't Pan-Poëticon. Dat hoede God! dat lyde
Myn agting, heugenis, nog bloed-gemeenschap niet
Ten minsten is 't my een troost in 't treurige verdriet,
Dat my de swakheyd, en 't verre afgelege woonen,
Verhinderden aan hem den jongsten pligt te thoonen;
Hem by te staan in dat belemmerd oogenblik
Van sterven, om de ziele, op de allerlaasten snik,
Met myn gebeeden te vertroosten, te geleyën
Ter Zalige Eeuwigheyd in hoope aan hem bescheyën;
| |
[pagina 280]
| |
In hoop der Liefde, die al 't Menschelyk geslagt
Heeft in genade, ter verzoeninge gebragt;
De hoop, hem toegewenscht, op zyne
Martel-brieven
,
Op zynen jongsten zugt. zoo moet het God gelieven
In zyn Barmhertigheyd: dat zyn verheven Geest
In 't Digten tot die Hoop is opgevoerdt geweest:
Wien Jesus Leeraar was, en Salomon de
Preker,
Naar Christelyke Liefde, was zynes hoops wel zeker.
Wat de and're Poësy behelst tot lof, of last,
Wil geen bescheydene myne uytspraak toegepast.
De Min, en haat zyn tog Keur-Meesters aller Schriften,
Den ban, of pryzens waard, zoo 't elk belieft te schiften,
Waar van een Digter wel op 't meest moet zyn verdagt;
Welk noodlot ik op my ook zekerlyk verwagt.
Dog in dit alles wel te vrede, en des gewoogen;
Myns wetens noyt vervoerd, door vleyery, of loogen.
De Lezer gunme althans dit Broeder-Pligt bewyz,
Terwyl ik schielyk uyt dit naar getreur verryz;
Daar my zyn Poësy dit oogwenk werd geschonken,
Als was 't een Hemel-val, om mynen Geest, gezonken
In droevige heugenis, te heffen uyt den druk,
En zien doen, na zyn dood, dat wel verdiend geluk;
De Glory van zyn Naam, uyt and'rens mond te hooren,
Van my, ligt ten verwyt der vleyery beschooren,
Door vinnige afterklap: nogtans, hoe speen ik my,
En wat behoef ik ook, by 't vrolijke gety
Van al des Weirelds Lof, myn vreugde-galm te ontveijnzen!
Al zouw de scheele nyd my daarom bits begreinzen;
Zy heeft tog lang genoeg met lastering, en smaadt,
By 's Broeders leven, zyn verdienden Roem gehaat,
Zoo verr' 't haar moog'lyk was te schenden, te bederven;
Maar, God zy dank, dat wy na zynen dood beërven
Den lof in 't oeffenen van zyn Hoog-Leeraarschap,
By 't leven schaars ontmoet met juychend hand-geklap;
| |
[pagina 281]
| |
Nu, van zyn haters zelf, ten Hemel toe verheven:
Hoor onse Jong'lingschap daar van bewyzen geven,
Wiens yver is gestrekt ten Kroon der Artzeny:
Ah! zegt men, arme Stoel, Ontleed-Zaal, hoe staat gy
Gantsch ledig! hoe verroest het Sny-mes! zintz twee jaaren;
Was zulks in Bidloos tyd, hoe zouw de wangunst baaren!
Men had hem moog'lyk van 't Professorschap geschopt.
Nu ziet men herwaards aan met wien men heeft gepopt.
Dus komt de klagte, zoo veele Eeuwen lang verschooven,
Op Palamedes, my door veelen wêer te boven;
Maar lacy! 't is als eerst,
Ga naar voetnoot*
vergeefsch, te laat beschreyd,
Gelyk 't gewoonlyk gaat wanneer men is misleyd.
'k Was dit myn Broeders Eer, in lof vermenigvuldigd
Zelf na den dood, zyn Naam, en ons geslagt verschuldigd.
Sluyt nu, Heer Arnoud, sluyt uw
Pan-Poëticon
Voor dat ik wêer op nieuw een Treur-gezang begon.
En zie, als of de vreeze uyt kragt der Poësye
Verstrek'te een voorberigt in zek're Profecyë
Van nadrend ongeval. Heer Arnoud, sluyt nog niet;
Terwyl myn Digt-Lust daar zoo even hoordt, en ziet
De Maar des doods eens Mans, zoo schielyk opgekomen,
Als uyt verzierd gerugt, verrukkingen, of droomen;
Eens Mans, dien geene smert, nog krankheyd overwon,
Maar 't leven rekte, tot hy 't Pan-Poëticon
Mogt zien naar 't eynde van de lange loop-baan dingen;
Tot zyne afleydingen, en Geest bespiegelingen.
‘Heer Ludolph, die myn Geest tot Digten oud,
en af,
Opwekte, en nieuwe lust, en moed, en yver gaf,
Is dood, wat nu te doen? in kermen, zugten, klagen,
Als met een Monster-Rol van Treur-toon op te dagen!
Te kyven, schelden op zyn onverwagten dood,
Die, op des Scheppers Roep, hem 't zyner tyd, ontbood!
| |
[pagina 282]
| |
Met Lacy, ay my, wee, gelyk een Uyl, of
Rave,
By 't lyk te krassen! neen, dat ligt gerust ten grave,
De Ziel by 't Outer Gods; zyn schrand're, vlugge
Geest
Is Wereldkundig, en alom beroemd geweest
In Digt-Konst, Letter-weet, en Aller Oudheyds
teek'nen,
Om Zeden te verstaan, en Tyden-loop te reek'nen;
De Regte sleutel, die in een geschiedenis,
Ter opening van 't slot der waarheyd, noodig is.
't Was dwaas te denken dien nog hooger te verheffen,
Al quam me een slag-pen van een Phoenix aan te treffen:
Zoo weynig als zyn deugd, en de Eere van zyn Werk;
Bevuyldt werd door 't geklap van een Harpye-Vlerk.
Dit egter alles heeft myn Digt-lust niet ontslagen
Hem myne erkentenis van Vriendschap op te dragen,
Hem, die op de allerdigtste Aloudhêen donk're pas
Myn waare Gijges door zyn flonkrend Oordeel was;
Dit ligt verliezen, en 't betreuren te verbieden,
Was ongevoeligheyd, dien Zeno zelf zouw vlieden,
Als tegen het bestaan van goede naams belang,
En 't onderscheyd van Beest, en Menschen ommegang.
Dus werd dit Pand der Minne, om diensten by het
Leven,
Den dooden, als zyn goed, regtmatig wêer gegeven.
De Penn', dien Heer Ludolph wel eer aan Bidloo gaf,
Keerd, met zyn dankb're pligt, verschuldigdt,
Ga naar voetnoot* naar diens Graf.’
| |
[pagina 283]
| |
Zoo blyf' Mans agting door geheugenis behouwen,
Om zynen
Ga naar voetnoot* Sterfdag by het Af-Beeld te beschouwen
In 't Pan-Poëticon, en lof der Digt'ren zy,
Daar uyt te erinneren een Jaarlyks Feest-gety;
Te vorderen den wensch der Liefde in Heer van Halen,
Om veel naaryveraars van Heer Ludolph te malen,
Die zig agt wel betaald, als hy zyn Tyd, en Konst
Besteed aan waardigen zyn Digter-Liefde Jonst;
Zoo nyver, of daar uyt het Broodje voor hem zelven,
Of eene Goud-Myn voor den Nazaad was te delven,
Daar 't nu der dooden Roem ten duyst'ren graf uyttrekt,
En voor den levenden onsterf'lyke eere wekt.
ô Dat nog lang volduur dit Edel vergenoegen,
In Nêerland de Eere-Kroon der Rym-Konst toe te
voegen
Die in zyn handen-palm 't kloen van ons leven sluyt,
Rekke in genâe zyn draad nog tot veel jaaren uyt,
En zyne ving'ren, Geest, Pinçeel, en moed bejegen
Met al het wenschelyk uyt 's Hemels milde zegen.
Zoo werd zyn yver-vuur, en Digter Liefde-Lust,
Voor 't Pan-Poëticon noyt flauw, nog uyt geblust.
EYNDE. |
|