|
| |
| |
| |
| |
Paulus aen Onesimus,
Ik heb desen H. Apostel, om sijne uytmuntende gaven, by de vorige, schoon niet onder het twalef-tal, gevoegt.
Paulus den heyligen Apostel swarelijk vervolgt, en na veel lijdens van banden, gesselingen, en verachtingen, tot Romen onder den sesten Keyser Nero onthalst.
ONtfang mijn laetste groet, Onesimus mijn soon,
Gebaert in banden, daer ik om de Martel-kroon
In Neroos kerker streed: uw heete liefde gloeide
Te hoger, hoe men my te schandelijker boeide.
Nu wacht ik in der yl van lichaem, sweet, en leet
Te sijn ontbonden; maer'k agt nooding dat gy weet
| |
| |
Mijn leven na mijn dood. de stad die om sijn droogte
De naem van Tarsus draegt, gelegen op de hoogte
Daer Taurus heuvel-spits ten Noorden 't land verdeelt,
En Cydnus flaeuwe stroom om de oude vesten speelt,
Schoon uyt het jongste kroost van Jacob voortgekomen,
Gaf my het Burger-recht door mijn geboorte in Romen.
Ierusalem, dat op Gods-tempel stoft, heeft my
Gekoestert, en de les Gamaliëls na 't ty
Der hete jonglings drift my aendreev', wel sien leeren
Aärons Priesterschap, en Moses wetten eeren
't Geheym van 't wasch-vat, lamp, en bond-kist, Cherubin,
En offer-reuk-werk, en wat dat noch meerder in
De wet te weten stond, nasporen, 'k was so schrand'ren
Navolger van de wet der vad'ren, dat ik and'ren
In wetenschap, en ernst te boven ging, om 't rot
(So noemde ik Iesus volk) der Nazarener, tot
De laetste die noch leefde, en lijv' en goet te ontrucken,
Wat schreeude ik, dol van vreugt, toen Stephanus moest bucken.
God hef hem weder, voor een stenen-hagel buy,
'k Stak yder moed in 't hert, daer ik de wet beduy.
Ik roemde voor geluk. de kledr'en te bewaren,
Der bloed-getuygen, die in spijt sijns geests voortvaren,
En daer hy met het oog gestrekt ten hemel lag,
Ten hemel helpen met een steene-donder-slag.
Dat moorden, dat geschrey deed my herleven, planten
Een niewe drift in 't hert, om tegen te gaen kanten
Al die in Salem-stad de leering, en geboon
Op volgde, wat was ik verblind', van Iosephs soon.
Dit lukt so wel, met dol, huys uyt, huys in, te trecken,
Met man, en vrouw, en kind het geestlijk recht te ondecken,
Dat elk na Sichem, of na Cananaea vlucht.
Noch klom mijn domme haet, en vreugt in het gesucht
Der recht onneselen. ik jank den hoogen-priester
Aen 't oor toen (na mijn plicht) ô! kerk-voogt men verliester
| |
| |
Te veel, die het oog van 't gantsche vruchtbare oost
Damascus, aen elkaer genieten steun, en troost
Dat nest moet zijn gestoord ik sal die swerm met rooken
Van offer-gommen, of die harder zijn, bestoken
Met brand-pael, pik-stok, toorts, of ander branded tuyg,
Die ik met reden niet na onse wetten buyg,
Sal ik met koord, en seel, en nijp-tang daer toe trekken.
Geeft mê ô! Christenen laet ik uw hert opwecken
Tot de oude Gods-dienst, komt geeft u tot uwe plicht.
Wat sal Vorst Nero 't hert uytlacchen, als een licht
Van levend-menschen-smeer als fackel-stof gebonden,
Van 't halve stuyver-volk ten hemel werd gesonden!
De pik-en was-rok sal daer sy aen ketens staen,
Op roosters leggen, of aen mutzaerts langsaem braen,
Een bloed-rood wederlicht in 't licht der maen schakeren,
So sal ik, God ten roem, haer Godes wetten leren;
Damascus sal my stof in vollen overvloed
Verschaffen, dan sal ik het Christen-herte-bloed,
Gelijk een gulle zee doen stroomen van de drempels,
En altaer-voeten in Gods hoog-gewijde tempels,
Of zielen winnen, als een andere Abraham,
Dus kittelde ik my selfs, en 't oor der Joden, quam
Den hoogen Priester staeg om macht, en voor-schrift smeken,
Aen dese kerk, om al die van de wech af weken.
Van onse vaderen, te prangen in de klem,
En op te stieren na het groot Ierusalem.
Hy geeftse, ik voort op reys; maer eer ik mijne benen
In hare wallen breng, werd ik op weg omschenen
In eenen oogenblik met een doorgloeide glans
Die nederschietende van 's hemels held're trans
My, ach! ik beev', en lil wanneer ik denk hoe'k trilde,
En beefde, toen een stem ter ooren my in drilde,
So onverwacht, als of een held're Sonne-dag
Met blixem-strael, en wind, en sware donder-slag
| |
| |
My in den morgen-dauw 't hooft dreygde te verpletten
In dit ontheysteren van sin, in dit ontsetten
Met eenen slinger-slag ter aerde plofte, en sprak
Waerom vervolgt gy my ô! Saul, de schrik verbrak,
En trof mijn hert so fel, dat ik, om Gods behagen
Te weten, nauwelijkx een minste woord kon vragen.
'k Verstond dat ik in stad sou weten wat te doen,
Dry Sonne-schijnen was ik sonder my te voen,
En licht te sien, tot dat my Ananias de oogen
En 't hert ontsloot, en doopte; ik, na Gods wil gebogen,
Socht elk te buygen door mijn reden tot een Heer
Die ik noch onlangs had bespot in wet, en leer.
De preutse Priesterschap begint my fel te haten,
Versint, (so moeten pas geworve Gods soldaten
Ten zegel harer trouw, een brave proev'-tocht doen,
Die dan leert pal staen, sal sich wel van vluchten hoen)
Ia sy versint sich wel, hoe men my sal belagen,
En krijgen in de klem; maer schoon sy nacht, en dagen
De wal bewaken, noch ontslippe ik haer; een mand
Die my de wal aflaet, ontrukt my hare hand.
Na dat de broederschap my toen had aengenomen
Te Salem, ben ik by godvruchtige gekomen
In Antiochiën, dat van Orontes, en
Van Parfar werd bespoeld, en elk door by-naem ken,
Van Gods-stad, Agabus quam hier door God gedreven,
Ons spellen, dat wanneer den scepter wierd gegeven
Aen Keyser Claudius, een tijt te wachten stond
Dat naeuwlijk spijs sou zijn voor een gesonde mond.
Toen stiert men Barnabas voor vijv' jaer al ten Hemel
Van 't Martel-brand-altaer gerstegen, ik die wemel
In 's werelts wroet-nest, haek om hem by God te sien,
Met my, om arme gift Iudaea aen te bien.
Toen wou Gods Geest dat ik Sileuciën sou vinden.
Te Paphos dachten wy de hoofden dien ons minden
| |
| |
Gods weg te wijsen, maer wy wierden wederstaen
Van Elimas, een mensch geleert om by de Maen
En 't scheemren van de nacht sijn tover-konst te plegen:
God straft den toveraer, en ik verkrijg de zegen
Op Zergius, dit land is vol van sotterny,
Gelooft in droom, en spook, en vogel-wichlary
Een gauwe hand-greep van versmitste grijse papen
Doet haer verbaest, en stom, als na Gods wond'ren gapen.
Van hier zijn my geland te Perga, daer Diaen
Der jag'ren Afgodin, een kerk-kapel heeft staen.
Toen ging mijn leer-siek hert met vollen yver werken,
Als 't heylig rust-dag was, in de Antiochsche kerken,
En 't land Pisidien, dat ons wel haest verstiert,
t'Iconien, daer de een ons scheld, en de ander viert,
In 't eynd met stenen dreygt: waerom wy Lystren sochten,
Daer wy een kreuple, weer op rechte benen brochten.
Het losse graeu, dat licht den toom viert aen haer tocht,
Schreuwt ons voor Goden uyt: hare offer-priester brocht
Ons krans en stieren toe, om voor de poort te branden.
Als voor de blixem-God, ô! schandlijke offerhanden.
Sy noemden my Mercuur, een Goden-bô en soon
Wat is het Heydendom in 't eeren harer Goon,
En guychel-altaer-dienst veranderlijk! gewonnen
Toen Jupiter de schooot van Maja had geschonnen.
Sy roemden Barnabas voor haren donderaer,
O! sal'ge reys-genoot nu hebt gy geen gevaer,
Geen namen sonder daed, gy siet uw ziel vereeren
Met't aengename loov' van Martel-palme veeren.
's Volkx weerhaen keert, 't gejuyg verandert, het gemeen
Door Joden opgeroeit grijpt stok, en staev', en steen
Sleept my ter land-poorte uyt, toen dreygde 't stormend weder
In zee der raserny mijn lichaem-schip, reets neder
Gesonken, stoot, op stoot op de oever van de dood
Te stranden; maer in flaeuwte ontslipte ik noch die nood.
| |
| |
In 't land dat Ilion berucht, na veel omtrekken,
Quam sich ter midder-nacht een sweemsel my te ontdecken,
Een Macedoner die om bystand bad. wy spoen
Samothracen voor by, en nieuwe stad, en doen
De stad aen, die toen sy haer Vorst in krijg quam helpen
Crenides wierd genoemt, hier quam Gods Geest bestelpen
Het huys van Lydia dat op 't geloov' het nat
Des heyl'gen Doops ontfing. een dienstbaer meysken, dat
Een quaden geest in had, en met waerseggerijen
Haer Heer veel winst toebracht, hulp ik uyt 't sware lijen;
Die dienst wierd my betaelt, om 't missen van 't gewin,
Met scheuren van mijn kleed, en geesselen, en in
Den kerker-stok te gaen, daer wy God lov' toe-singen
En met gebeden door den derden hemel dringen.
De nacht op 't naerst brengt in een oogenblik, al de aerd
Een beving aen, dat al wat leven heeft vervaerd,
De kerker-grond-slag lilt, en siddert, alle deuren,
En grendels springen los, of barsten op, het scheuren
Der suchtende aerde, baert een doffe weder-klank,
Die van de hemel keert, en elk gevangen, vrank
Van sijne keting maekt, wat was de stok-bewaerder
Den armen man ontset! met alle recht vervaerde,
Toen hy ons niet en vond. wy gaen dan met een straf
Die sonder recht-geding de recht-bank aen ons gaf,
'k Had Fila doen met my. van hier sien wy de muren
Waer in 't gerucht de roem alle eeuwen doet verduren,
Der zegenrijke tocht die Vorst Amyntas soon
Op Thessaloners deed; hier kregen wy so schoon
Een zielen-oegst, als of het zaed van wel geloven,
In Thessalonica alleen gezaeyt was, roven
De blixem stralen oyt een boom die vrucht belooft
De bloeisel, ach! so wierd dit bloeisel wech gerooft,
Geschookt, en afgesengt; het schuym van bose Ioden
Van Griek, en Heydenen beset om my te doden
| |
| |
Het huys van Iason, niet die 't Heydendom versiert,
Dat 't gulde Vlies verkreeg te Colchos, 't ongediert
Bedwong, maer missen my, terwijl set haer met reden,
Wat kan een wijse tong, vriend Jason wat te vreden.
Toen sagen wy het land befaemt door Phoebus berg.
Van daer, op dat ik niet uw oog te veel en verg,
Wijl gy die reys wel weet, ben ik alleen t'Athenen
Getrocken, Cecrops stad gewoon het oor te lenen
Aen Letter-kunde, en wat de diepe wijsheyt meer
In konst, of kennis weet, de griekze letter-geer
Werd hier voldaen, elk huys verstrekt een school, de mannen,
En vrouwen beulen, om de botheyt uyt te bannen.
Ik schreyde toen ik sag hoe arge Epicureên,
En togt-versakers, stout de waerheyt tegen streen,
Mijn siel versughte om al haer kintze afgoderijen,
En wijl ik de altaers sie, sie ik ook een ter sijen
Den onbekenden God geheyligt; ik verkond
Haer, hoe die God in geest, en niet in stof bestond.
Sy laghter om 't geloov dat 't oordeel nog sou komen.
Maer Dionys heeft dit gelovig aengenomen
Met Damaris. toen kreeg Corinthen my, alwaer
My in der Nagt een stem aenmoedigde in 't gevaer
Dat my voor Gallio scheen op te sullen barsten,
Die my bevryt, schoon elk op zijne tanden knarsten.
Van hem na Ephesus dat in haer vest de kerk
Van Delia geroemt, voor 't helde-vrouwen werk
En 's werelts grootste pronk, ik heb u laest beschreven
De wondren deser reys, en hoe ik deed herleven
Dien Eutychus, die uyt de venster viel. Een stad
Leght aen de Rode zee die Ptolomeus had
Na sijnen naem genaemt. hier quam door God gedreven
My Agabus een beeld van mijne banden geven
Te Salem, wijl hy sig met mijnen gordel boeit.
Hoe meer men 't gaen afraed hoe mijne lust meer groeit.
| |
| |
Maer Salem had my nau, of had my in hun keten,
Men rekt, en bind my om te geselen, sy weten
Van onschult, nog vermaen dat ik van haer het Regt
Van Romen eysch, dat geen Quiriet in banden legt.
Den hogen-tempelier gantz ngewoon te kroppen,
Het leet van weder-spraek, heet my de mond toestoppen
God egter troost mijn siel in 't stille van de nagt,
Segt my, dat ik te Roome, alwaer ick nu verwagt
De Martel-segen-kroon, hem nog moest trou betuygen,
Voor Faelix vry gepleyt, moest ik my weder buygen
In 't juk van Festus, graeg om Joden dienst te doen:
Ik kon sijn wrevle haet uyt sijne reên vermoen.
Versoek den Keyser self te horen vonnis vellen.
Agrippa onderwijl, en Berenice stellen,
(Daer Festus horen moet dat Paulus geensins raest)
My vry van dood-schult, ja Agrippa stond verbaest,
En wierd schier Christen. wy dan op de reys na Romen,
Sijn langs Siliciën, en de Pamphyler stroomen
Te Mira aen geset. van daer sag ik de grond
Die hondert steden heeft, en nimmer weerga vond
In laffe logentael. maer aen de goede haven
Voorseyde ik, wat eeb nood te vresen stond, sy gaven
Den schipper meest geloov: maer eer wy Claudia
Bezeylen, word ons schip een onweers ongena
Ten buyt gegeven, ja den Hemel hield verborgen
Wat ligt geeft, toen begon elk voor sijn lijv' te sorgen,
De blauwe kringen die om vogtige oogen staen,
De hand, en lip bid God Neptuyn om bystand aen,
De Pop-God hoord haer niet, toen schoot de son sijn stralen
Op mijn gebed weer uyt, maer't weer scheen aem te halen.
En slaet het agter-schip in 't barnen van de stroom,
Aen duysent splinteren. Mileten doet ons vroom
En vrindelijk onthael, daer springt een slang door 't branden
Uyt 't rijse-vuur, en wring sig om mijn kouwde handen,
| |
| |
Toen schold men my een man ter dood gedoemt, gewis
Ik was een moordenaer; maer dese ontsteltenis
Bedaerde toen ik hem afschudde; ja sy eerden,
My voor een God, toen ik de felle krankte keerden.
In 't eynde; ik sie de stad daer Neroos standaert-vaen
En blinkende arenden, en wapen kroonen, aen
Het weytze Capitool den vreemdeling doen weten,
Dat het latynsche hooft hier is ten troon geseten,
Tot nu toe heb ik hier God Christus wet gestaeft
Maer mat van arbeyt; dorst, en naektheyt, ijlt, en draeft
Mijn siele na de rust, ik wensch by Seraphijnen
In 't eyndelose ligt, Gods wesen, te verschijnen:
Mijn geest verswint, door al de hemel-bogen heên
Ik wemel in een vreugt die hemels is beneên.
Mijn veder stuyt, ik kan mijn sugten niet verkroppen.
Niet dat ick weygren wil de laetste hart-bloed droppen
O! vriend Onesimus te storten, neen het leed
Dat my de wrede vorst sal lijen doen hoe wreed
Neem ick vernoegt van God, voldoe mijn bang verlangen,
Mijn Jesu! kom wilt my ter halver lugt omvangen.
Dus leefde ik; hoe ik sturf, sult gy wel light verstaen
Van die mijn levens-son heeft sien ter kimmen gaen.
REY-SANG Der Roomsche Broeders, die Paulus hebben sien doden.
WY hooren de offer-hoornen brommen
En sien uyt de Ostiënzer Poort,
Geketend onder ijs're drommen
De Christen-kruys-held treden voort.
So onverschrikt, en bly van wesen,
Dat het gekranste Priesterdom
Nog scheen een wonder-werk te vresen
Ja stond voor sijne redem stom,
| |
| |
Die vol van ernst Gods lof uyt dreunde,
't Scheen of hy sig 't krioelen van
't Gemeen, nog wrede beulen kreunde,
Die besig liepen, af en an.
Ik (riep hy) heb den strijd gestreden,
't Geloov behouden, en althans
Sal my God der reghtvaerdigheden
Bekronen met een eren-krans.
Mijn siele krimpt nu ik sal uyten,
Wat dat, wat dat ik verder nog
Gesien heb, agh! mijn hart wil sluyten
Onesimus ay raem het dog!
Ik wagt die kroon in dese dagen
Roept hy geknielt, ik zijg ook neer,
Mijn root-gekretene ogen sagen,
Onesimus agh vraeg niet meer!
Dat's Keysers beul, laet ick watschreyen,
In een on metelijk gelag,
Van al de Priesterlijke Reyen,
Hem gav', hem gav', de martel-slag.
Vergramde God dat nu de roeden
Van uw getergde wraek, de vorst
De wrede vorst het bloed doen bloeden
Dat hy so dartel plengen dorst:
Send hem de bitterste ongenaden,
Gun hem geen beulen, dat hy self
Gedoemt van Romen, en van Raden,
Zijn strot doorsteeke' in 't hofgewelf.
Geen Tiber sal de moord-vlak wissen
Terwijl den Ostiënzer hoort
In laeter eeuw, dat hy moet missen
Zijn naem; gekeert in Paulus-poort.
|
|
Auteursrechtvrij
