De schat der gezondheid

De spijsvertering

Ik zal nu wat dieper ingaan op de relatie tussen de voeding, het bloed en de verschillende dampen of geesten die zich in het lichaam bevinden. Als het voedsel in de mond voldoende gekauwd is, wordt het naar de maag gezonden en daar gekookt en verteerd tot een substantie die wel wat op room lijkt en die chijl genoemd wordt. Deze chijl gaat naar de darmen en kleine adertjes zuigen haar van daaruit in de lever. De lever verandert haar in bloed, waarmee dan het hele lichaam gevoed wordt. Het voedsel is echter niet precies op dezelfde wijze samengesteld als ons lichaam en omdat wij niet alles in de elementen van ons lichaam kunnen veranderen, blijven er nogal wat onverteerde bestanddelen achter, die afgevoerd moeten worden.

De eerste vertering gebeurt in de maag en in de darmen en daarvan resteert de grofste stof, die wij met de stoelgang kwijtraken. De tweede vertering vindt plaats in de lever en ook daar schiet een substantie over die ons niet kan voeden. Het dikste deel ervan gaat naar de milt, het dunne galachtige deel naar het galblaasje, dat aan de lever hangt. Ten slotte kennen we nog een waterachtige stof: deze wordt, nadat zij het bloed door de kleine aderen heeft geleid, door de nieren gezuiverd, in de blaas gestort en geloosd.

Van de bestanddelen die ons wel voeden, heeft het dunste en fijnste deel van het bloed een belangrijke taak. Het verwekt een

[p. 15]

damp, die in de lever vermengd wordt met de dampen of geesten, die daar van nature al aanwezig zijn. De vermenging leidt tot de zogenaamde natuurlijke geest. Hij zorgt ervoor dat de natuur en de ingeboren warmte met het verteren beginnen. Een deel ervan wordt samen met het bloed door de holle ader naar het hart gedreven en verandert daar bijna in dunne lucht. Deze dunne lucht raakt vervolgens vermengd met de lucht die via de longen in het hart getrokken wordt. Dit resulteert in de zogenaamde levensgeest, die door het hart via de slagaderen door het hele lichaam gezonden wordt, tot behoud van het leven. Wat hiervan via de slagaderen van de hals de hersenen bereikt, wordt verkwikt door de lucht die de neus inhaleert en verandert in de damp die we de animale of zielegeest noemen. Deze bevordert de werking van de zintuigen.

Tot zover de uitleg over ons lichaam. Cicero merkte verder op dat we voor de gezondheid goed moeten letten op wat voor ons nuttig of schadelijk kan zijn, wat ieders aard kan verdragen, wat hem helpt en wat hem beschadigt, welk voedsel iemand graag gebruikt en waarvan hij een afkeer heeft. De verschillen tussen de mensen zorgen ervoor dat de een graag kaas eet, waar de natuur van een ander daar zo tegen is, dat hij er ziek van wordt, ook als hij er zonder het te weten van eet. Deze verborgen overeenkomsten en verschillen bestaan niet alleen tussen ons, maar ook tussen de planten en sommige dieren, zoals wij dagelijks aan de kat en de muis kunnen zien. Daarom moet iedereen zijn eigen natuur kennen en weten wat goed en slecht voor haar is, gebruiken wat voor zijn natuur aangenaam is en afzien van wat haar beschadigt.