Sjweitberg (onder ps. G. Rapaille)

D'r Feel woënde vreuger in de Marijkelaan. Dao is hae al lang weg. Nog neet lang genog, zaet hae. 't Liëfste haw hae Marijke neet ins de kans gegaeve om Christien te waere, mè doe haw hae d'r laeftied nog neet. Moch hae nog neet de sjtroat oet. Wie 'm 't later drom gong om in Sjweitberg weg te komme, leep hae te voot op Innighaove aa, want dao wilt eederein waal woëne. Mè die legkde dich op de waog, vingt Feel. Wat die allemaol wolle weite? Dao waor hae nog te katsj vuer. In Innighaove moste gao woëne este vanalles höbs mitgemak en belaefd. Eigelik moste 't woëne in Innighaove dich verdeene. Volges Feel, en dae kint 't weite. Want hae ister al ins gewae en dat kinne d'r wiënig oet Sjweitberg 'm naozegke. Die weite baeter wieste in Paries, Berlien of Amsterdam mos komme, es dat ze d'r waeg - durg d'r bösj omhoëgnao Innighaove weite. Dao zint ze te sjtom vuer. Enthans, volges Feel, dat waal.

[p. 90]

Takketoëjetouwetruus

- In Sjweitberg sjtruinde vreuger 'n Takketoëj rond. Takketoëjetouwetruus, neumde ze die en alle mansluj waore d'r bang vuer. Dae angs haw get specifiek katholieks. De dinger die Takketoëjetouwetruus oëtvroot natuurlik auch. Tössje èllef en ein vong die zich altied 'nne manskael, sjleipde dem nao d'r bösj, bong 'm vas aan enne boum en da gong ze vuer 'm zurge. Drie kiër per daag woërte gevoord en drie kiër per waek wol ze vrieje. Gei wonder dat de Sjweitberger doe vuer Takketoëjetouwetruus mië angs hawwe dan vuer hekse. Geine kroog oëts grip op häör. Ueverdaag wandelde ze gewoon durg de Vleisjssjtraot uever 't Campus Sjplendorplein - woë eigelik neet? - en zag eederein vruntelik goejendaag en dat is auch specifiek katholiek. Da vertelde ze mit e uevertuugend masker op dat 't good zurge vuer erm manskaels e heilig werk waor. Ze wol mer ein dink en dat waor nuuj gode kweke... ingele. Gei miensj dae häör dósj taege te sjpraeke. Oet angs om opgehange te waere, wat hatelike laster waor, want Takketoëjetouwetruus haw allein mer touw biej zich om d'r kael dae ze zich vong, in d'r bösj vas te kinne binge, mië neet. D'r meiste angs hawwe de mén vuer wie die kos kieke. Häöre ougesjien. Zoëne verbiëte trek van onvröchtbaarheid, gemingd mit oet de hand geloupe moëdersjapszuch. De begiërde om klein kaelkes in 't badje te doën. Blinkend sjoën te poetse, werm te wrieve, vol te sjprietse mit Kölsj water en suf te knoevele. Daonao te voore. En dan drie kiër per waek,... 't Geuf in dizze tied auch nog van die vrouwluj. Lèt mer op d'r ougesjien.

Good. Durg Takketoëjetouwetruus waor 't laeve raar en benkelik. Aomnoëd, onvriejheid en juek van de touw waor 't resultaat! Geine dae get durfde te doën. Trouwes, die mansluj koste toch ‘nae’ zegke! Dat haw get specifiek katholieks want vuer ‘nae’ zegke krege de mén gein kans. Da zoote ze al aan d'r boum vas. Aan d'r laevesboum zoë wie Takketoëjetouwetruus dat neumde.

Nae, Takketoëjetouwetruus, dat waor e hiël apaart geval. Ouwer luj wiste wie 't allemaol gekomme waor. Ze wiste wat vuer e lestig laeve ze achter zich haw. Vief minute vuer häör ieësjte kemunnie waor ze mit häör sjiek wit bruudjeskledje in d'r pratsj geduujd of gevalle en daonao waor 't noëts mië good gekomme tössje häör en de kirk, de prees-

[p. 91]

ters en anger mansluj. Ze mot doe gesjwaore höbbe zelf preesteres te wille, kinne, maoge waere en ze is begos mit mansluj vange, vasbinge en voore. En drie kiër per waek,... Biej die voorwerkeriej kalde ze neet. Terwiel ze in de jaore daovuer waal verteld mot höbbe welk heilig werk häör te doën ging sjtaon. En uever de suprematie van de vrouwelikke preesteres en 't deper deep belang daovan, auch al in de hele oude kulturen en dus 't dwingende belang van enne eige laevesboum vuer vrouwluj. Tjè, mystificere haw auch doe al get specifiek katholieks. Wie ze net mit häör sjtrapatse begos waor höbbe ze häör ins 'n ganse waek vas motte zette in de kerkers onger 't gemeintehoes omdat ze d'r pesjtoër gevange haw, dem haw vasgebonge aan d'r bronsgreune eik biej de pomp en zaatgevoord mit meswien. En... Ze hat doe mit hulp van de doémsjroeve motte belaove zich noëts mië aan de geistelikheid te vergriepe en dat is gelökt. In de kronieke van doe is daonao nieks te vinge wat drop wies dat Takketoëjetouwetruus zich oëts nog ins aan 'nne geistelikke hat vergriëpe. Van doe aaf waore allein mer ongeistelikke mansluj 't verke en dan nog allein es ze tössje elf en ein durg nachtelik Sjweitberg sjtruinde. De nette lui - de haws doe natuurlik auch al nette luj - vonge dat genne ramp omdat me zoë laat toch nieks verlaore haw op g'n sjtraot en die wat dao da waal rondsjtruinde, zouwe waal achter de verkiërde vrouw aan zitte, enne sjerpe vriegezel ziën of te laat oetgesjeid ziën mit toepe of dobbele of nog erger. Dus 't waor missjien waal erg es Takketoëjetouwetruus zoën mansluj vong, vasbong, voorde en drie kiër in de waek puntje, puntje, mè toch auch e bietje eige sjout. Dao kaom nog ins biej dat mansluj die wiste te ontsjnappe noëts mië kalde en auch dae rare sjien van de ‘behèpde’ in de ouge gekrege hawwe. Dus is 't good te begriepe dat d'r pesjtoërdaeke-deender van Sjweitberg noe nog ummer bang is vuer duuster dinger, want dao zal ziëker d'r duuvel danse. Mit de brook op de knijje, natuurlik. De bis enne duuvel of neet.

Mè Takketoëjetouwetruus kweekde gein duuvele. Dat dont de luj zelf, auch noe nog, in d'r kop en dat is dus get specifiek katholieks, missjiens. Takketoëjetouwetruus waor eigelik gewoon zichzelf en ederein dae häöre rare ougesjien herkos, kos weite dat hae baeter mit enne baog drom haer kos loupe. Dae rare ougesjien kumpste huj auch

[p. 92]

nog ummer taege mè wuert dan besjtrijje mit valium, librium, seresta's en dergelikke. Dae ougesjien is missjiens waal d'r kiek van 't oet de hand geloupe eige geliek. Zoën luj kieke dan iësj esof 't allemaol nieks om 't lief hat. Dan kieke ze esof alles allemaol puur oet leefde geit. En die ouge vertelle daste bliej huers te ziën, op vuerhand.

Aevegood, Takketoëjetouwetruus waor 'n dame die mansluj wol entere. Persoonlikheids-geliërde meine dat 't mit karaktersaorte te make hat. Me de kronieke van Sjweitberg wieze toch op get specifiek katholieks. Want es diene laevesloup geteikend wuert durg daste vief minute vuer de iësjte kemunnie in d'r pratsj geduujd bis of gevalle... En daonao noëts mië in orde gekomme bis mit 't preestersjap, de rituele en 't theater van de kirk, dan...

De meiste dochters van os land vinge noe gelökkig hun identiteit in zichzelf. Dat is lestiger, doërt soms get langer, mè toch altied baeter dan de preesterlikheid van mansluj - desnoëds in travestie - te wille nao-ape.

Dat wilt neet zegke dat 't huj gein Takketoëje mië geuf. Die nog ummer preesteres wille waere. Of zich, es dat neet geit, 'nne eige preester aansjaffe, in besjlaag numme, desnoëds zelf beneume en vuer ieëwig en altied vasbinge aan hunne eige laevesboum. Onger 't motto: leiden sollst du, Baby! Die geuf 't bes nog.

Mè woë blief biej dit alles de leefde? In dat verhaol van lang gelijje is doe de leefde helaas, helaas, vief minute vuer de iësjte kemunnie in d'r pratsj gevalle, blieve liegke, vergaete op te raape en dus onger 't vootvolk gekomme. Erg, hè? Sommige historici komme biej gans get angesj oet. Die zegke dat Takketoëjetouwetruus wraak noom op éin bepaald saort mansluj. Op de giefsjietere. Op de voeshoëge beheijtskriëmerkes die es kind bes aan katholieke sjpelkes wolle mitdoën, mè meske sjpiële nieks vonge, en processie waor get vuer maedjes en weike. Die vuer begraefenis sjpiële bang waore. Dat saort manskaels wol altied mer ein dink. En de kins dich waal dinke wat... Biechte sjpiële achter e oud gerdien. De ganse sjtraot laote komme biechte en dan deilde zie waal aeve de sjtraove oet. Dat bepaald saort manskaels dus. Takketoëjetouwetruus zou, volges die weitensjappers, dao da wraak op höbbe wille numme. Omdat die hun

[p. 93]

sjtraove (penitentie) altied zoë gemein waore. De kinger die mit biechte sjpiëlde, mooste dan om nog in d'r hiëmel te kinne komme vuegelneskes oethaole en de eikes kepot hawwe op d'r kop van maedjes die - e paar jaor iëder - vief minute vuer de iësjte kemunnie in d'r pratsj waore gevalle. Klinkt aannummelik, mè zal waal neet kloppe. Want zou tössje de nette luj doe dan gein ‘bepaald saort mansluj’ gezaete höbbe? Esof 't kaod allein mer op de sjtraot of anger duuster plaatsje te vinge is? Missjien is 't leedje van 't verdreet dat boemén, preesters, waerwuif en takketoëje aanrichde waal ent wat zich in elke tied gewoon e medern jeske aandeit. Ich huer 't noe de dolfiene zinge:

Verdreet zonger traone is 'n baek zonger klater
Es boete de zon lacht, veulste d'r las
Verdreet zonger traone is broëd zonger water
e mesjien zonger aolig, sjat dat löp vas

Taores zint taores, kirke zint kirke
En 't wit van de onsjöld wuert väöl te flot gael
Wachte op gelök is aevegood wirke
En god waor auch vreuger al altied enne kael